„Bić się do końca. Podziemie niepodległościowe w regionie radomskim w latach 1945-1950” - K. Busse, A. Kutkowski - recenzja

W recenzowanej książce autorzy Krzysztof Busse i Arkadiusz Kutkowski oraz wydawnictwo IPN Lublin Delegatura w Radomiu, pokusili się o popularne przedstawienie tematu działalności zbrojnej Żołnierzy Wyklętych w regionie radomskim. Czy im się to w sposób zadowalający udało? Odpowiedź na to pytanie przedstawiam w poniższej recenzji.

Bić się do końca pracowników radomskiej delegatury oddziału IPN w Lublinie przedstawia dzieje podziemia niepodległościowego w rejonie Radomia (konkretnie na terenie powiatów: radomskiego, kozienickiego i iłżeckiego) w latach 1945-50. W publikacji tej otrzymujemy najważniejsze informacje na temat np. oddziału Stefana Bembińskiego „Harnasia„, Adama Gomuły „Beja„, Antoniego Owczarka „Zygadły„, Władysława Kozłowskiego „Oriona”, jak również na temat całej konspiracji Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka” nazwanej Związkiem Zbrojnej Konspiracji (ZZK). Odrębna część książki opowiada o ostatnich grupach leśnych prowadzonych przez Tadeusza Zielińskiego „Igłę”, Antoniego Szeligę „Wichra” i Aleksandra Młyńskiego „Drągala”. Najbardziej wciągającą częścią książki jest dla mnie ta omawiająca dzieje ostatniego partyzanta z regionu radomskiego – „Drągala” oraz opisująca historię całej siatki konspiracyjnej stworzonej przez ”Zagończyka”. W książce autorzy opowiadają o najbardziej znanej akcji oddziałów podziemia antykomunistycznego na tym terenie, czyli akcji rozbicia więzienia w Radomiu i uwolnienia z niego więźniów. Inną, nie mniej pasjonującą częścią tomu jest przedstawienie całego szeregu akcji bezpieki zorganizowanych w celu pochwycenia Aleksandra Młyńskiego ”Drągala”.

Książkę otwiera wstęp, w którym autorzy piszą m. in.: „(…) prezentowana książka nie ma ambicji naukowych. Jest rodzajem albumu, prezentacją fotografii i dokumentów uzupełnioną o komentarz historyczny, który – odtwarzając w lapidarnym skrócie dzieje podziemia na ziemi radomskiej – pozwoli Czytelnikowi zrozumieć postawy i motywacje ludzi mających odwagę z bronią w ręku bić się z komunistami po wojnie„. Po pierwszym rozdziale opisującym początki nowej konspiracji, w drugim możemy już przeczytać podstawowe informacje o historii Związku Zbrojnej Konspiracji prowadzonym przez Francizka Jaskulskiego ”Zagończyka”. Kolejne odsłony książki zatytułowano: Rozdział III. 1947-1950 – ostatni leśni, Rozdział IV. Konspiracja młodzieżowa, Rozdział V. Aparat represji i Rozdział VI. Pamięć o leśnych. Po zapoznaniu się z tekstem głównym Czytelnik otrzymuje jeszcze dodatki: kalendarium wydarzeń, biografię, wykaz skrótów oraz indeksy osobowe i geograficzne. Bardzo istotną częścią albumu, podkreślającą jego młodych potencjalnych odbiorców, jest komiks Amnestia, do którego scenariusz i rysunki stworzył Przemysław Ochnia.

Album Bić się do końca to pokłosie wystawy przygotowanej przez IPN-owską Delegaturę w Radomiu w roku 2012. Dlatego też w książce w dużym stopniu dominują ilustracje. Są tam znakomite archiwalne zdjęcia, dotychczas nieznane, ukazujące żołnierzy i oddziały tzw. drugiej konspiracji, czyli podziemia antykomunistycznego. Oprócz zdjęć otrzymujemy wiele archiwalnych unikatowych dokumentów, przedruki ze starych komunistycznych gazet, ale i ulotki powielane w podziemnych drukarniach. Bardzo fajnie wyglądają kolorowe, ręcznie wyrysowane mapki, przedstawiające akcje bezpieki na żołnierzy polskiego podziemia.

Książka Bić się do końca charakteryzuje bardzo staranne i bogate wydanie, a publikacja została dofinansowana przez Fundację Niepodległości. Książka w formacie większym od A-4 (dokładnie 230 x 330 mm) została oprawiona w twardą okładkę, a grube ładne kartki zostały trwale zszyte. Piękne zdjęcie wybrane na okładkę, przedstawiające żołnierzy Witolda Drozdowskiego „Lota” tuż przed akcją na więzienie w Radomiu, znakomicie oddaje ducha tej książki i zachęca do lektury.

Bardziej popularny charakter książki powoduje, że może ona być kierowana dla każdego, w tym także do ludzi młodych, niekoniecznie wykształconych (czy kształcących się) w zakresie historii. Wielka liczba ilustracji sprawia, że publikacja staje się przyjemna w odbiorze, można ją czytać, przeglądać, kartkować. Dlatego uważam, że jest to pozycja książkowa dla wszystkich osób zainteresowanych choć trochę ogólną historią Polski. Ale i znawcy tematu znajdą również coś dla siebie – jak wspomniałem album zawiera wiele zdjęć nigdzie dotąd niepublikowanych.

Szczerze polecam. 

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka książki
+ popularne ujęcie tematu
+ ogromny zasób zdjęć, dokumentów, map
+ pomysł by dołączyć komiks
+ bardzo ładne wydanie
Na minus:
- brak

Tytuł: Bić się do końca. Podziemie niepodległościowe w regionie radomskim w latach 1945-1950
Autorzy: Krzysztof Busse, Arkadiusz Kutkowski
Wydawca: IPN Lublin
Data wydania: 2012
ISBN: 978-83-7629-381-3
Strony: 218
Oprawa: twarda
Cena: ok. 50 zł
Ocena recenzenta: 8/10