„Druga konspiracja na nowym pograniczu w latach 1945-1956” - red. K. Jasiak - recenzja

Prezentowana książka to pokłosie konferencji naukowej zorganizowanej w czerwcu 2009 r. na Zamku Piastów Śląskich w Brzegu. Publikacja Oddziału IPN we Wrocławiu Delegatura w Opolu, zawiera materiały przedstawione przez historyków podczas tego spotkania.

Autorzy

Tomasz Balbus - historyk, doktor habilitowany, Naczelnik OBUiAD IPN we Wrocławiu. Jest autorem m. in.: Ludzie podziemia AK-WiN w Polsce południowo-zachodniej (1945-1948) tom 1 (2003), „Jurandowcy”. Powstańcy wileńscy 1944. Historia i życie codzienne 1 Brygady Wileńskiej Armii Krajowej (2009).

Zbigniew Bereszyński to mgr, niezależny publicysta i badacz historii lokalnej, działacz NZS internowany w stanie wojennym. Publikował m. in. w „Śląskim Kwartalniku Historycznym – Sobótka„, „Studiach Śląskich„, „Biuletynie IPN” oraz ”Ziemi Częstochowskiej”. Jest autorem książek: Opolska droga do niepodległości (2006), Strajk w Zakładach Cementowo-Wapienniczych „Górażdże” w sierpniu 1980 r. (2009).

Adam Dziuba jest doktorem nauk historycznych, pracownikiem OBEP IPN w Katowicach, autorem lub współautorem książek: Podziemie poakowskie w województwie śląsko-dąbrowskim 1945-1947 (2005), Fundament systemu zniewolenia. Z działalności wojewódzkich struktur Urzędu Bezpieczeństwa w Katowicach 1945-1956 (2009).

Tomasz Gałwiaczek - historyk, dr, pracownik OBEP IPN we Wrocławiu, redaktor i współautor: 800 lat Oławy (2010) i Urząd Bezpieczeństwa w Oławie 1945-1956 (2012).

Ksawery Jasiak to doktor, historyk, pracownik OBEP IPN Delegatura w Opolu, autor książek z dziejów Konspiracyjnego Wojska Polskiego.

Marek Jedynak - doktor, historyk i pracownik archiwum IPN w Kielcach, członek Stowarzyszenia Pamięci Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury„-”Nurt”. Jest autorem wielu artykułów i publikacji, m. in.: Robotowcy 1943 (2007), Kapliczka na Wykusie (2009).

Sławomir Maślikowski jest historykiem i pracownikiem OBEP IPN w Katowicach, autorem i współautorem m. in. publikacji: Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji oraz  Ruch pielgrzymkowy na Jasną Górę 1945-1989. Wybór dokumentów.

Rafał Sierchuła to historyk i pracownik OBEP IPN w Poznaniu. Jest badaczem dziejów Obozu Narodowego i jego formacji zbrojnych podczas II wojny światowej.

Krzysztof Szwagrzyk to historyk, doktor habilitowany, Naczelnik OBEP IPN we Wrocławiu. Jest autorem m. in. książek: Golgota wrocławska (1996), Zbrodnie w majestacie prawa (2000), Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956 (2005), Więzienia i obozy na Dolnym Śląsku (1945-1956) (2013).

Dariusz Węgrzyn to doktor, historyk, pracownik OBEP IPN w Katowice. Jest autorem m. in. książek: Aparat bezpieczeństwa państwa wobec środowisk narodowych na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-1956 (2007) oraz Struktury bezprawia. Kadry UB w powiecie rybnickim 1945-1947 (2008). 

 Książka

Materiały konferencji zebrał, zredagował i wstępem opatrzył Ksawery Jasiak, a recenzentami tej publikacji są dr Tomasz Toborek i dr hab. Zdzisław Zblewski. W pierwszym rozdziale A. Dziuba przedstawia walkę propagandową pomiędzy podziemnymi strukturami WiN, a komunistycznym reżimem. Kolejna odsłona recenzowanej książki to pasjonująca opowieść T. Balbusa zatytułowana Oko w oko z bandytą. Tekst ten mówi o sposobach walki funkcjonariuszy UB i MO oraz KBW z oddziałem podziemia antykomunistycznego „Błyskawica„ – „Katyń„ dowodzonym przez por. Franciszka Olszówkę ps. „Otto”. W kolejnym rozdziale wywiadowczą pracę KWP na przykładzie żołnierza tej formacji Romualda Wrońskiego ”Świetlika” przedstawił K. Jasiak. Trochę inne spojrzenie na historię Polski zaprezentował D. Węgrzyn w rozdziale pt. Powojenne dzieje rodziny Hlondów. Dalsze części książki przedstawiają tematy o jednym z żołnierzy legendarnej Brygady Świętokrzyskiej (autor R. Sierchuła), o podziemnej grupie Mariana Papierkowskiego (T. Gałwiaczek), o rozpracowywaniu niepodległościowych grup tarnopolskich (K. Jasiak i Z. Bereszyński) oraz wywodzących się ze zgrupowań AK „Ponury„ – „Nurt„ (M. Jedynak). Wierny swym zainteresowaniom i pracom badawczym pozostaje K. Szwagrzyk, który w recenzowanej publikacji omawia totalne bezprawie komunistycznych sądów w Katowicach, Wrocławiu i w Opolu. Ostatni rozdział książki to materiał S. Maślikowskiego omawiający rolę Częstochowy jako ”ostatniej stolicy wojennej Polski” po upadku Powstania Warszawskiego. Omawianą książkę uzupełniają fotografie, dokumenty i biogramy opracowane przez redaktora, notki o autorach, wykaz skrótów oraz indeksy osób i miejscowości.

Recenzowaną publikację Druga konspiracja na nowym pograniczu charakteryzuje (jak inne książki IPN) twarda oprawa i bardzo staranne wydanie. Naukowe referaty zawodowych historyków zostały wydrukowane na ładnych białych kartach, a te starannie zszyto. Całość wydania zdaje się gwarantować długotrwałe używanie bez uszczerbku dla książki. Na okładkę wybrano archiwalne zdjęcie przedstawiające partyzantów z oddziału „Otta„, a wydrukowane ”płótno” przy grzbiecie książki jest znakiem rozpoznawczym publikacji wrocławskiego IPN. Praca redakcji i korekta pozostaje bez zarzutu – ja nie znalazłem błędów w tekście.

Podsumowanie

IPN-owskie wydawnictwo Druga konspiracja… nie jest taką lekką książką „do poduszki”. Przedstawione naukowe materiały są niezwykłe interesujące, ale z pewnością nie dla każdego.

Recenzowaną pozycję książkową mógłbym polecić osobom zainteresowanym burzliwą historią pierwszych powojennych lat PRL, dziejami i walkami Żołnierzy Wyklętych, działaniami komunistycznego aparatu represji. Książka ta może być również skierowana do historyków regionalistów, zainteresowanych historią Śląska.

Ja polecam, by zainteresować się tą niezwykłą historyczną publikacją. 

Plus minus:
Na plus:
+ temat książki - podziemie antykomunistyczne
+ wielorakość podjętych tematów
+ różni autorzy
+ wartość merytoryczna
+ pomysł na wydanie materiałów z konferencji
+ ładne wydanie
Na minus:
- brak

Tytuł: Druga konspiracja na nowym pograniczu w latach 1945-1956. Szkice do dziejów podziemia antykomunistycznego na Śląsku i terenach ościennych
Autorzy: red. Ksawery Jasiak. Autorzy tekstów: Tomasz Balbus, Zbigniew Bereszyński, Adam Dziuba, Tomasz Gałwiaczek, Ksawery Jasiak, Marek Jedynak, Sławomir Maślikowski, Rafał Sierchuła, Krzysztof Szwagrzyk, Dariusz Węgrzyn.
Wydawca: IPN Wrocław Delegatura w Opolu
Data wydania: 2010
ISBN: 978-83-61631-15-6
Strony: 230
Oprawa: twarda
Cena: 25 - 35 zł
Ocena recenzenta: 8/10