„Armia brytyjska 1919 - 1945” - D. French - recenzja

Interesująca analiza Armii brytyjskiej w czasie Drugiej Wojny Światowej. Syntetyczny opis tego jak armia ta ewoluowała w okresie międzywojennym, jak szkoliła swoich żołnierzy, jak kształtowała doktrynę, jakim sprzętem dysponowała i wreszcie, jak walczyła. Co ważne napisana lekkim i strawnym językiem. To bardzo dobre generalne spojrzenie na brytyjską armię czasu wojny, nie jest jednak pozbawione swoich wad.

Książka Davida Frencha to próba odpowiedzi na pytanie jaką wojnę toczyła Armia brytyjska w latach 1939-1945 r. Czy była do niej odpowiednio przygotowana? Czy już podczas jej trwania umiała właściwie wyciągać wnioski i kumulować doświadczenie? Jest to książka głęboko analityczna, Autor Armię opisuję jako pewien system, organizację powołaną do realizacji określonych celów. W tym celu omawia poszczególne czynniki kształtujące ten organizm. Tymi czynnikami są szkolenie oficerów i żołnierzy, używana broń, tworzona doktryna, taktyka walki, umiejętność wyciągania doświadczeń i wreszcie realizacja założeń podczas rzeczywistej wojny. Co ważne potrafi zrobić to zrozumiałym i prostym językiem co bardzo ułatwia odbiór książki.

Autor przy tym potrafi być bardzo krytyczny i celnie wypunktować słabości brytyjskiej Armii takie jak nieumiejętność zapewnienia jednolitego rozumienia doktryny na wszystkich szczeblach czy brak jednorodnego systemu szkolenia. Z drugiej strony pokazuje jej silne strony jak choćby umiejętność analizy doświadczeń po Pierwszej Wojnie Światowej. Co ważne potrafi celnie wskazać także społeczno - polityczne ograniczenia tejże Armii już podczas wojny, owocujące choćby stopniowym ograniczaniem liczby dywizji już od 1941 r. – co było następstwem zbyt małej liczby rekrutów.

Generalny wniosek jaki wysnuwa Autor, to stopniowe ale jednak zauważalna poprawa jakości, standardów i doświadczenia brytyjskiej Armii jaki dokonywał się po Dunkierce. Nawet jeśli ten rozwój nie był prosty i często okupiony wieloma błędami, to jednak stopniowo dokonywał się, przyspieszając nawet w drugiej części wojny (po 1942 r.). Autor bardzo pozytywnie pokazuje tutaj rolę Marszałka Montgommerego, które zalety widzi przede wszystkim w fakcie, że doskonale rozumiał ograniczenia jak i mocne strony brytyjskiej Armii – koncentrując się na wykorzystywaniu tych drugich. Efektem była specyficzna i krytykowana może strategia działań, pasująca jednak do mechanizmu jakim dysponował. Z drugiej strony wdrożenie ograniczonych może reform w wojsku, ale ponownie, koncentrujących się na efektywnym wzmocnieniu tychże silnych stron.

Książka nie jest pozbawiona jednak paru dość istotnych usterek.

Najpoważniejszą z nich jest zupełne w zasadzie pominięcie brytyjskich doświadczeń z walk na Dalekim Wschodzie – przede wszystkim w Birmie, ale i klęski na Malajach. Pomięto także w analizie jak rozwój jaki dokonał się w Armii czasu wojny, przełożył się na efektywność toczonych walk na tym Teatrze Działań. Dodam, że w mojej opinii w tym przypadku wnioski Autora nie byłyby aż tak optymistyczne.

Kolejną dość irytującym elementem, jest ciągłe porównywanie Brytyjskiej armii głównie do Wehrmachtu. Z jednej strony Autor pomija tu Armię włoską jak i japońską, a w pewnych momentach wojny, byli to przecież istotni przeciwnicy dla brytyjskiego wysiłku wojennego. Doświadczenia jakie mogły się pojawić są w tej książce mocno ograniczone. Z drugiej strony zaś, Wehrmacht u Autora momentami rysuje się jako Święty Grall taktyki, wyszkolenia i innych wielu e lementach. Autor często pokazuje przewagi jakie miała Armia niemiecka, nie pokazując przy tym całego obrazu. Przykład poniżej. Armia brytyjska miała kłopot z przydziałem odpowiedniej jakości rekrutów, najlepsi trafiali przede wszystkim do marynarki, RAF’u, służb technicznych. Piechota, wojska pancerne nawet dostawały wyraźnie słabszy sort. Jedną z przyczyn była też stosunkowa niska renoma służby w wojskach lądowych. Inaczej rzecz miała się w Wehrmachcie który otoczony był pozytywnymi emocjami w społeczeństwie niemieckim. Autor nie dodaje jednak, że efektem tego między innymi był fakt, że do takiej logistyki trafiali w armii niemieckiej najsłabszy sort żołnierzy. Powodowało to regularne dramatyczne wręcz słabości tego elementu. Oddać trzeba jednak Autorowi sprawiedliwość gdy zauważa, że Niemcy w tym zakresie rzeczywiście kuleli, a Brytyjczycy od pewnego momentu nie przegrali żadnej kampanii z powodu logistyki.

Niezależnie niespójnie dla mnie brzmią narzekania, że niejeden oficer niemiecki wykorzystywał by sposobności taktyczne lub operacyjne które nieraz mieli Brytyjczycy w sposób dalece bardziej efektywny. Jednocześnie kulejąc z logistyką. Armia w której tak wiele elementów było świetnie zorganizowanych, przegrała przecież ostatecznie wojnę. Nawet jeśli jednym ze sposób wygrania tejże wojny przez drugą stronę było odpowiednie zaplanowanie wsparcia logistycznego. Może mało poetyckie i heroiczne, ale skuteczne. Nie przeczę przy tym, że Wehrmacht był rzeczywiście doskonałą machiną, a Niemcy potrafili trafnie zdefiniować szereg czynników sukcesu, z legendarnym już wręcz oddawaniem inicjatywy w ręce niższych oficerów. Niemniej Armia to system tworzony i działający na wielu poziomach.

Niezależnie od tych zarzutów, uważam książkę za bardzo solidne i ciekawe opracowanie systemowe brytyjskiej armii zdecydowanie zasługujące na uwagę Czytelników. Samo wydanie książki, doskonałe, twarda solidna okładka zabezpieczy nasze dzieło. Cennym uzupełnieniem jest kolorowa wkładka z wizerunkami umundurowania i wyposażenia Armii w omawianym okresie.

Plus minus
Na plus:
+ bardzo dobra analiza systemowa
+ umiejętny podział analizowanej tematyki na ważne elementy i ich analiza
+ umiejętność dostrzeżenia słabych stron
+ przyjazny, łatwy w odbiorze język

Na minus:
- pomięcie doświadczeń z walk na Dalekim Wschodzie
- nieco nadmierne wykazywanie samych silnych stron Wehrmachtu

Tytuł: Armia brytyjska 1919-1945
Wydanie: 2014
Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie
ISBN: 978-83-7177-911-4
Stron: 378
Oprawa: twarda
Cena: ok. 45 zł
Ocena recenzenta: 8/10