Brian J. Jones - Jim Henson. Tata Muppetów – Recenzja

Nakładem Wydawnictwa Marginesy ukazała się książka dokumentująca życie jednego z najbardziej znanych lalkarzy świata. Biografię pod tytułem Jim Henson. Tata Muppetów napisał Brian Jay Jones.

Czym jest historia? Gdyby takie pytanie zostało zadane przypadkowym przechodniom, to zapewne większość respondentów wymieniłaby wielkie wojny, władców, przemiany gospodarcze, czy największe wynalazki. A może istnieje historia lepsza i gorsza? Pewne sfery rzeczywistości traktowane są często marginalnie,
co bywa niebezpieczne.

Tajemnica ludzkiego geniuszu ma swoją historię, której nie wolno lekceważyć.
Bo niby jaka jest różnica pomiędzy geniuszem Napoleona ˗ którego myśl strategiczną Stanley Kubrick w swoim niezrealizowanym filmie chciał zobrazować między innymi za pomocą specjalnych map ˗ od talentu człowieka, który skonstruował ze starego płaszcza matki oraz dwóch piłeczek pingpongowych  najpopularniejszą żabę na ziemi? Jedyna różnica tkwi w dziedzinach twórczego działania, ale na pewno nie
w skali zdolności.

W przypadku biografii Jima Hensona pióra Briana Jaya Jonesa czytelnicy mają do czynienia z geniuszem podwójnym,
to znaczy z geniuszem bohatera, ale również z geniuszem autora, który osiągnął mistrzostwo w prowadzeniu biograficznej narracji. Jones, przystępując do pisania tej książki, musiał poznać swojego bohatera. W opowiadaniu o czyimś życiu nie ma żartów; biograf musi tę początkowo obcą osobę przyjąć pod własny dach. Po tym niekiedy traumatycznym wydarzeniu przychodzi czas na rozmowy przy kuchennym stole i wspólne posiłki. A to wszystko dopóty dopóki bohater pracy nie przestanie być kimś obcym. W pewnym momencie autor powinien dojść do wniosku, że mógłby swemu bohaterowi powierzyć najgłębiej ukryte sekrety – sam zna już przecież większość faktów z życia nowego przyjaciela. Profesjonalizm Briana Jonesa zachwyca bardziej niż poezja Juliusza Słowackiego. Profesjonalizm – tak mało i tak dużo.
Profesjonalizm – tak w dzisiejszych czasach ceniona oraz pożądana, a paradoksalnie coraz rzadsza, zanikająca wartość.

Jones stworzył biografię idealną. Świetnie zbudował dramaturgię, co było wymagającym dużych umiejętności zadaniem, albowiem życie Jima Hensona nie obfitowało w serię dramatycznych wydarzeń (statystycznie raczej w pasma sukcesów). Przygotowanie autora zaowocowało jednak tak intensywną szczegółowością opisu, że w odpowiednim momencie mógł on poeksperymentować z samą narracją biograficzną. Kiedy czytelnik będzie kończył lekturę, odczuje jak blisko, opowiadanej historii, znalazł się Jones. Ostatnie strony są przepełnione emocjami, sprawiającymi wrażenie relacji naocznego świadka. Opis sceny pogrzebu Hensona stanowi ostateczne dopełnienie arcydzieła, jakim jest omawiana książka.
Tata Muppetów nie stanowi tylko biografii jednego człowieka. Majstersztyk Jonesa polega także na znakomitym zarysowaniu tła społecznego i bogatej historii rodziny głównego bohatera, której genealogia sięga do czasów wojny secesyjnej. Drobiazgowe wprowadzenie do właściwej opowieści pozwala odbiorcy uświadomić sobie,
że nie obcuje z biograficznym sucharem w stylu: „urodził się, aby umrzeć, co w istocie się stało.”
Atmosfera miasteczek i rodzinnego domu, w których dorastał Henson odgrywa niebagatelną rolę, ponieważ to właśnie
w ich specyficznej aurze ukształtowało się jego poczucie humoru, a co za tym idzie geneza samych Muppetów.
Trudno napisać jedną, powszechnie obowiązującą historię ziemi. Potencjalny autor uniwersalnego podręcznika skazałby się na wieczne porządkowanie niekończących się zwojów hipotez innych ludzi. Wielkie budowle wznosi się jednak także
z cegiełek. Jones wykreował historię nowego świata – świata Jima Hensona i jego dwóch rodzin: prawdziwej oraz kukiełkowej. Dołożył swoją cegiełkę.

Ilu artystów miało w sobie diabła? Odpowiedź jest prosta – wielu. Fanów danego twórcy często spotyka rozczarowanie, kiedy na żywo okazuje się, że idol dzieciństwa wcale nie jest tak miły jak w czasie wywiadu telewizyjnego. Zdarzają się oczywiście, jakże błogie dla ducha, wyjątki. Brian Jones udowodnił, że Henson nosił w swojej duszy anioła. Ten boski wysłannik nie był w nim głęboko ukryty; wręcz przeciwnie, na przekór złemu światu ujawniał się zarówno w kontaktach zawodowych, jak i prywatnych.

Muppety na Manhattanie, Boże Narodzenie u Muppetów, Ciemny kryształ, Labirynt – te tytułu są równoznaczne z legendą ˗ jak rzekłby Bruno Schulz ˗ genialnej epoki dla wielu ludzi. Jim Henson był królem inteligentnej rozrywki, która wychowuje po dziś dzień kolejne pokolenia na całym świecie. Krótkość jego życia nie miała znaczenia poza, oczywistym, tragicznym wymiarem śmierci, o której nota bene pisał w bardzo pogodny sposób w jednym z testamentowych listów:
Zupełnie nie obawiam się śmierci, a pod wieloma względami czekam na nią z ciekawością i zainteresowaniem.
Czekam, aż spotkam się z niektórymi moimi przyjaciółmi, zmarłymi przede mną, i będę tam czekał na tych z Was,
którzy nadal są tutaj. Jako że uważam śmierć za raczej radosny krok ku kolejnemu etapowi(...)

Efekty pracy Hensona przeżyją nas wszystkich i to wcale nie jest zbyt śmiała teza. Horacjańskie Non omnis moriar pozostanie aktualne... wiecznie.
Czy tego chcemy, czy nie, popkultura istnieje naprawdę. Każdy kto się nią interesuje, powinien sięgnąć po książkę Briana Jonesa, gdyż olbrzymi kawał popkulturowej rzeczywistości został w niej mistrzowsko opisany.

Plus minus:

Na plus:
+ arcydzieło narracji biograficznej;

+ zachowanie linearnego toku opowiadania na wzór klasycznego porządku fabularnego w powieści;

+ przygotowanie autora, które owocem jest dokument zawodowego i prywatnego życia wybitnego artysty;

+ znakomite, ciekawie ilustrowane wydanie;

Na minus: 

- autor wydaje się narzucać wyższość narodowego etosu USA;

Tytuł: Jim Henson. Tata Muppetów
Autor: Brian Jay Jones
Wydawca: Wydawnictwo Marginesy
Rok wydania: 2014
ISBN: 978-83-64700-40-8
Liczba stron: 525
Okładka: twarda
Cena: 49,90 zł.
Ocena recenzenta: 9/10