„Czechy a Polska na progu czasów nowożytnych” – J. Pánek – recenzja

„Czechy a Polska” autorstwa Jaroslava Pánka to praca szczególna pod wieloma względami. W ręce czytelników nie trafiła monografia stosunków polsko-czeskich, ograniczona przez konkretne cezury. Nie trafiła także próba zestawiania dotychczasowego dorobku historiografii w odniesieniu do tego tematu. Czytelnicy otrzymali coś znacznie ciekawszego, zbiór 35 studiów wybiórczo traktujący o różnych elementach sąsiedztwa i  relacji polsko - czeskich.

Aby odnieść się do całości pracy, kilka słów poświęcić należy autorowi. Jaroslav Pánek to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych historyków Czech i o sprawach czeskich piszących. Jest to także osoba niezwykle ważna dla polskiej nauki, gdyż profesor Pánek brał udział w licznych sympozjach i projektach badawczych wraz z przedstawicielami polskich uniwersytetów. Obecnie to emerytowany profesor historii na wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze oraz pracownik naukowy Instytutu Akademii Nauk Republiki Czeskiej w Pradze.

Dzieło, które wyszło spod tak wprawnej ręki musiało nieść ze sobą duże oczekiwania i oczekiwania te wydają się być spełnione. Podstawową zaletą omawianej pracy jest jej ogromna różnorodność. Podzielona na pięć tematycznych części, których tytuły nakreślają poruszaną tam tematykę, trafia zarówno do klasycznych historyków ale i do historyków prawa, socjologów, metodologów czy biogarfistów. Mimo to książka nie jest zbiorem luźnych tekstów zbliżonych tematycznie. Widoczny jest w niej temat przewodni, którym jest prezentacja stanowa społeczeństwa czeskiego i próba ukazania obrazu Polski i jej mieszkańców z punktu widzenia poszczególnych grup społecznych Czech.

Sposób prezentacji badań autora jest następną mocną stroną tej pracy, ze względu na podejście do omawianych tematów i perspektywę ich ukazania. Prezentowanie obrazu wczesnonowożytnego sąsiedztwa Czech i Polski w historiografii czeskiej XX, XIX wieku, ukazywanie czeskich tygodników i korespondencji jako instrumentów komunikacji między Polską a Czechami w połowie XVI wieku czy też podawane przykłady polskich inspiracji czeskich historyków i dziejopisarzy to teksty godne wnikliwej uwagi.

Kolejna istotna kwestia poruszana w najnowszej pracy Jaroslava Páneka to ukazywanie relacji między przeszłością, przyszłością i teraźniejszością. Sąsiedztwo, rozumiane jako geograficzna i społeczna więź krajów, narodów, lokalnych środowisk, powinno być rozpatrywane jako efekt ciągu zdarzeń, procesów, które możemy obserwować dzięki takim, jak omawiana praca. Dodatkowo jako studium całkowicie interdyscyplinarne daje to czytelnikowi możliwość wniknięcia w społeczne relacje stanów czeskich oraz obserwacje naszego kraju z ich perspektywy. Autor nie zakończył swoich badań na przedstawieniu faktografii i pobieżnym jej omówieniu ale wykorzystał ją do dalszych, pogłębionych wniosków.

Jakość tekstu podnosi doskonałe tłumaczenie wybitnych bohemistów, między innymi profesorów Wojciecha Iwańczaka i Henryka Gmiterka. Dzięki profesjonalnemu przekładowi książka nie sprawia trudności w odbiorze, a grono czytelników nie jest ograniczone jedynie do znawców prezentowanej tematyki.  Kolejną zaletą pracy jest fakt, iż można traktować ja jako kompletne dzieło, ukazujące omawianą tematykę z tak wielu perspektyw lub jako szereg interesujących artykułów. Zabieg ten ułatwia odbiór tego, dość obszernego, studium a także umożliwia selektywne podejście do tekstu.

Pewnym plusem jest także proste, eleganckie wydanie, które może zachęcić do sięgnięcia po dzieło, w którym Jaroslav Pánek pochylił się nad relacjami Czech i Polski u progu czasów nowożytnych.

Plusy:

+ merytoryczna zawartość

+ innowacyjny sposób prezentacji

+ wysokiej klasy przekład

+ estetyczne wydanie

+ różnorodność tematyczna

Minusy:

- wysoka cena

- niekiedy zbyt specjalistyczny język

Autor : Jaroslav Pánek

Tytuł: Czechy a Polska na progu czasów nowożytnych

Rok, miejsce wydania: 2014 rok, Toruń

Wydawnictwo: Adam Marszałek

ISBN: 978-83-8019-018-4

Liczba stron: 639

Cena: ok. 60 zł

Ocena: 8,5/10