„Polacy – Żydzi. Kontakty kulturowe i literackie”, pod red. E. Prokop – Janiec – recenzja

Praca zbiorowa pod redakcją prof. Eugenii Prokop – Janiec, została oparta na modelu problemowym. Sygnalizuje to wyraźnie i czytelnie przygotowany spis treści. Należy dodać, że poza wstępem redaktorki, znalazło się w nim dziewięć rozdziałów, podzielonych dodatkowo na kolejne podrozdziały. Kilka rozdziałów zostało szeroko rozbudowanych zaś niektóre są bardzo wąskie. Przykładem „bogatego„ rozdziału jest „Literacki polisystem: polski – jidysz – hebrajski„, który właściwie dominuje w pracy. Szczupłymi rozdziałami pozostały np.: „Kultura ludowa„, ”Żydowska prowincja, małe ojczyzny” oraz ”Antysemityzm, a nowe media”. Rodzi się myśl, że te skromne rozdziały mogły być bardziej rozbudowane. Pozostaje jednak świadomość, że autorów ograniczała przewidywana objętość pracy, co jest jak najbardziej zrozumiałe w przypadku prac zbiorowych.

Omawiany tom studiów nad różnymi aspektami kulturalnych kontaktów Polaków i Żydów jest niezwykle istotny dla badaczy tematyki żydowskiej. E. Prokop – Janiec już we wstępie podkreśla: „W ostatnich dekadach obserwujemy jednak stopniową rewizję zarysowanego powyżej stylu myślenia (mowa o wzajemnym odseparowaniu Polaków i Żydów – przyp. aut.), rekonfigurację modelu kulturowych relacji polsko – żydowskich i wyłanianie się nowego paradygmatu, w którym na pierwszy plan wysuwają się problemy wzajemnych więzi, transferów, wymiany, dialogu, interakcji.„ Jest to główny powód, dla którego praca „Polacy – Żydzi…„ jest tak istotna i jakże oryginalna. Zespół badawczy, złożony z doktorów i doktorantów z takich ośrodków naukowych, jak Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Adama Mickiewicza oraz Żydowskiego Instytutu Historycznego, tchnął świeżością spojrzenia. Jest to marsz w przeciwnym kierunku, wbrew utartym szlakom i stylom, po których poruszają się badacze dziejów polsko – żydowskich. Niektóre z podrozdziałów okazały się wybitnie ciekawe i niepowtarzalne, na przykład tekst Marii Antosik – Piela „Wierni synowie tej ziemi. Propaganda syjonistyczna w literaturze dla dzieci. Na przykładzie serii „Awiw„ i Biblioteki Palestyńskiej dla dzieci”. Godne szczególnej uwagi są również teksty ratujące od zapomnienia autorstwa Magdy Sary -Szwabowicz ”Modernizm hebrajski zapomniany – poezja hebrajska w Polsce międzywojennej” oraz Anny Maciuk ”Niepokój świętego Sebastiana. O trzech rysunkach Ryszarda Aptego”.

Warto zwrócić uwagę na kilka tekstów, które wpisują się w obecnie cieszącą się zainteresowaniem tematykę kolejnych pokoleń po Holokauście. Ten poruszający dyskurs dotykają opracowania Marii Tengowskiej „Poparzone, zatopione, lęk. Holokaust, a relacja matka – córka we „Włoskich szpilkach„ Magdaleny Tulli„, a także Olgi Danek ”Trzecie pokolenie polskich Żydów po Holokauście. Pomiędzy budowaniem tożsamości kulturowej, a przezwyciężaniem traumy”.

Czytelnik znajdzie dla siebie również teksty „ciekawostek„ autorstwa Michała Jutkiewicza „Karykatura antysemicka w Internecie„, Doroty Paciorek „Pielgrzymki chasydów. Media lokalne o pielgrzymkach chasydów na groby cadyków” oraz Izabeli Suchojad ”Szlak Listy Schindlera. Turystyka filmowa w Krakowie”. Wymienione artykuły są znaczące dla nowych spojrzeń na problematykę polsko – żydowską, zwłaszcza w kontekście współczesności. Jest to pisarstwo, które zaprzecza twierdzeniu, że czasy najnowsze to nie historia, a polityka. Wręcz przeciwnie, autorzy udowodnili, że historia zazębia się nawet z dniem obecnym.

Praca jest jak najbardziej warta polecenia, powinni przeczytać ją zwłaszcza badacze relacji polsko – żydowskich. Warto także podkreślić, że książka została wydana bardzo estetycznie, papier oraz czcionki tylko umilają lekturę. Praca została wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego (ukazała się w ramach cyklu „Studia polsko – żydowskie”).

Plus Minus 

Na plus:
- nowatorskie ujęcie problematyki kontaktów polsko - żydowskich
- ciekawy dobór tematów
- szeroka baza źródłowa
- estetyka wydania
Na minus:
- brak

Tytuł: Polacy - Żydzi. Kontakty kulturowe i literackie
Autor: pod redakcją Eugenii Prokop - Janiec
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Rok wydania: 2014
ISBN: 978-83-233-3799-7
Liczba stron: 324
Oprawa: miękka
Cena: 42 zł
Ocena recenzenta: 10/10