Unia kalmarska a współczesna polityka państw skandynawskich |
Dnia 17 czerwca 1397 r. miała miejsce koronacja Eryka Pomorskiego. Dało to oficjalny początek unii kalmarskiej, do której utworzenia dążyła Małgorzata I. Sama unia nie funkcjonowała w kolejnych latach tak, jak królowa zakładała. W obecnej jednak polityce państw skandynawskich możemy zauważyć współpracę nawiązującą do jedności unii kalmarskiej.
Eryk Pomorski
Eryk Pomorski prawdopodobnie nigdy nie myślał, że zostanie władcą trzech państw, które połączą się unią. Jego babką od strony matki była Ingeborga duńska – siostra Małgorzaty I. W ten sposób książę pomorski łączył się z duńską dynastią. Było to jednak powiązanie dalekie i nie dawało jakiejkolwiek możliwości na przejęcie tronu w Danii.
Małgorzata I była córką Waldemara IV odziedziczyła po nim władzę, gdy ten zmarł w 1375 r. Prawo jednak nie dopuszczało możliwości zasiadania na tronie kobiety, dlatego z Małgorzaty uczyniono regentkę, a władzę miał sprawować jej syn Olaf. Olaf odziedziczył także koronę w Norwegii, kiedy w 1380 r. zmarł jego ojciec Håkon VI. Rządy młodego króla nie trwały długo. Zmarł on bowiem w 1387 r. mając zaledwie siedemnaście lat. Wydarzenia te uczyniły z Małgorzaty królową Danii i Norwegii. Nowa władczyni rozpoczęła rozmowy z arystokracją szwedzką, aby usunąć z tronu zasiadającego tam Albrechta Meklemburga. W 1389 r. Albrecht znalazł się w niewoli, po tym jak armia Małgorzaty pokonała jego wojska pod Falköping. Teraz została władczynią trzech królestw, jednak nie miała następcy. Wybór padł na Eryka Pomorskiego, którego adoptowała i w 1389 r. nadała koronę norweską. Połączenie jednak wszystkich państw jednym władcą udało się dopiero w 1397 r. kiedy koronowano Eryka. Choć on był królem, to współrządził z Małgorzatą. Do jej śmierci w 1412 r. możemy mówić o rozkwicie unii. Tytularna królowa potrafiła zarządzać państwami, dzięki czemu nastał wyczekiwany spokój. Niestety dzieło, które stworzyła, nie trwało długo. Już samodzielne rządy Eryka, który okazał się nieudolnym władcą, rozpoczęły upadek unii.
Koronacja Eryka na władcę krajów skandynawskich
Kolejni władcy również nie okazali się być tak wybitnymi przywódcami jak Małgorzata. Kres sojuszu przyniosło panowanie Chrystiana II. Ogłosił się on królem Szwecji w 1521 r., a kilka dni później pozbywając się przeciwników dokonał tzw. krwawej łaźni sztokholmskiej (8-9 XI 1521). Wydarzenia te doprowadziły do buntu, na czele którego stanął Gustaw Waza, przyszły król. Już w 1521 r. został wybrany na regenta, jednak jego koronacja miała miejsce dopiero w 1523 r. To ostatecznie zakończyło istnienie unii kalmarskiej. Dania i Norwegia pozostały złączone sojuszem aż do 1814 r.
Przyglądając się obecnej polityce państw skandynawskich możemy dostrzec odwołania do unii kalmarskiej. Oczywiście kraje nie dążą do posiadania jednego władcy, ale starają się nawiązać jak najbliższą współpracę. Integracja nordycka dotyka wszystkich dziedzin życia, jednak nie ma jednej instytucji, która sprawowałaby władzę nad całym sojuszem. Istnieje zarówno Rada Nordycka jak i Nordycka Rada Ministrów, ale żadna z nich nie ma uprawnień ponadnarodowych.
W latach 50. XX w. pojawił się pomysł utworzenia rynku nordyckiego. W tym celu odbyło się kilka spotkań. Chciano, aby w ten sposób zostały zniesione taryfy celne oraz ograniczenia w handlu pomiędzy tymi krajami, a także pojawił się wspólny bank inwestycyjny. Przystąpienie jednak do EFTA osłabiło zainteresowanie tym projektem. Wszystkie trzy kraje porozumiały się w sprawie wiz. Zostały one zniesione dla obywateli tych państw w 1958 r. W kolejnych latach nie wymagano już od takich osób jakichkolwiek dokumentów (poza prawem jazdy jeśli poruszano się pojazdami mechanicznymi). Kraje skandynawskie utworzyły również wspólne świadczenia socjale. Ujednolicono usługi lekarskie, emerytury oraz świadczenia w razie wypadku, choroby, ciąży oraz macierzyństwa i rent dla sierot.
Powyższe z wymienionych elementów współpracy dzisiejszych państw skandynawskich to tylko niektóre przykłady. Działania są podejmowane na różnych szczeblach i, jak już wspomniano, można w tym dopatrywać się elementów unii kalmarskiej. Sama unia, chociaż nie trwała długo w taki sposób jak chciała tego Małgorzata I, to z pewnością można powiedzieć, że jej praca nie poszła na marne, a państwa skandynawskie ponownie dążą do zjednoczenia.
Bibliografia:
- Bereza-Jarociński Andrzej, Zarys dziejów Norwegii, Warszawa 1991, s. 320.
- Cieślak Tadeusz, Zarys historii najnowszej krajów skandynawskich, Warszawa 1978, s. 507.
- Czapliński Władysław, Górski Karol, Historia Danii, Wrocław 1965, s. 414.
- Doliwa-Klepacki Zbigniew, Europejska integracja gospodarcza, Białystok 1996, s. 285.
- Kersten Adam, Historia Szwecji, Wrocław 1973, s. 467.
- Lagerqvist Lars, Historia Szwecji, Sztokholm 2001, s. 200.
- Nowak Zbigniew Hubert, Królowe Małgorzata i Jadwiga – dwie unie w północnej i środkowowschodniej Europie, Zapiski historyczne, t. 62, 1997, z. 2-3, s. 7-15.
- Szelągowska Grażyna, Dania, Warszawa 2010, s. 454.
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
