„Marynarka Wojenna Cesarstwa Japonii w wojnie na Pacyfiku” - M. E. Stille - recenzja

Będący dziś w stanie spoczynku komandor porucznik Marynarki Wojennej USA Mark E. Stiille jest autorem ponad dwudziestu książek z zakresu wojen morskich, w szczególności opisów starć okrętów armerykańskich i japońskich w II wojnie światowej.  Będąc absolwentem Naval War College i wydziału historii Uniwersytetu Maryland profesjonalnie łączy on wiedzę i doświadczenia, dając odbiorcy konkretną, nie przegadaną treść. Tak jest i na kartach Marynarki Wojennej Cesarstwa Japonii w wojnie na Pacyfiku.

Publikacja ma charakter ilustrowanego kompendium wiedzy o okrętach japońskich, używanych podczas wojny na Pacyfiku, w latach 1941-1945. Przygotowana przez doświadczonego oficera marynarki i historyka zarazem, nie prowadzi przez stronice wartką akcją, lecz proponuje wiedzę posegregowaną i ustandaryzowaną, zrekapitulowaną do pigułek, okraszonych dużą liczbą tabel i wyimków. W początkowych kilku rozdziałach omówione są elementy wprowadzające - doktryny morskiej i strategii bojowej Cesarskiej Marynarki Wojennej wobec najgroźniejszych przeciwników i konkurentów do władania wodami Pacyfiku, czyli US Navy i jej sojuszników oraz najważniejsze starcia, jakie odbyły się podczas wojny w opisywanym rejonie.

Dalej poprowadzona jest prezentacja poszczególnych klas okrętów. Kolejno ustawia więc Stille japońską flotę, zaczynając jednak nie od siły armat pancerników, lecz od skuteczności lotniskowców. Czyni to odwrotnie do założeń japońskiej myśli wojennej, według której marynarka zbudowana została z myślą o walce w bezpośrednim starciu potężnych okrętów, do którego podczas tej wojny nigdy nie doszło. Wręcz przeciwnie, najlepszą bronią Japonii okazały się lotniskowce, głównie ze względu na początkowe miesiące wojny, kiedy poprzez zaskoczenie atakiem na bazę Pearl Harbour i szybko po nim następującymi zajęciami kolejnych terytoriów, zespół uderzeniowy Kido Butai wydawał się  nie mieć w połączonych siłach alianckich wystarczająco silnego przeciwnika.

Za tymi dwoma klasami, przynoszącymi opisy kilkudziesięciu największych i najgroźniejszych okrętów japońskiej floty, przy kolejnym zmniejszaniu wyporności, rozmiarów i uzbrojenia, pojawiają się opisy krążowników ciężkich i lekkich, po nich zaś niszczycieli. Oddzielny rozdział prezentuje okręty podwodne. Autor ustawia poszczególne jednostki lub ich typy - w przypadku produkcji kilku lub kilkunastu jednostek tego samego typu - według kolejności wejścia do służby. Szczególnie ważne jest to w przypadku coraz mniejszych okrętów, bo np. samych niszczycieli miała Japonia ponad 160 w kilkunastu typach. Opisy są ustandaryzowane, obejmując kolejno: projekt i historię budowy, uzbrojenie podstawowe, modyfikacje podczas słuzby i działania w czasie wojny.

W zależności od miejsca stacjonowania, zaprezentowane są też samoloty, wykorzystywane przez marynarkę - zarówno wodnosamoloty lotnictwa rozpoznawczego, jak i podstawowe typy, operujące z lotniskowców: myśliwskie Zeke, bombowo-torpedowe Kate  szturmowe Val oraz ich następcy. Dość dokładnie opisane zostały niektóre z elementów wyposażenia, artyleria przeciwlotnicza czy działa średniego zasięgu. Autor pokusił sie też o takie ciekawostki, jak wyjaśnianie stosowanego nazewnictwa okrętów, czy schematy malowania ochronnego. Jednak zabrakło tu, zdaje się, kilku ważnych elementów dokładnego opisu uzbrojenia, choćby największych dotychczas stosowanych w marynarkach wojennych świata dział kalibru 460 mm z pancerników Yamato i Musashi. Podobny głód wiedzy pozostaje także przy wielokrotnym wspominaniu i jednak nieopisaniu tak osobliwego uzbrojenia części okretów podwodnych, jakim były torpedy załogowe Kaiten, przeznaczone do akcji samobójczych.

Czasem może się wydawać, że niektóre elementy są w tej publikacji powtarzane, ale to pozór, ponieważ wielokrotnie opisywane elementy oznaczają zwykle przebudowę okrętów w zakresie unowocześniania sprzętu radarowego lub wzmacniania artylerii przeciwlotniczej. To zaś podtyktowane było koniecznością zmian w trakcie walk morskich, coraz bardziej opartych na technice zupełnie innej, niż dotychczasowa siła uzbrojenia ofensywnego - dział głównych i torped.

Książka ma albumowy styl, w którym wykorzystane zostały liczne fotografie, co znacznie podnosi atrakcyjność wizualną. Materiałem ilustracyjnym wspomogły autora głównie: Naval History and Heritage Command, magazyn Ships of the World i Muzeum Yamato. Kilkanaście stron zajmują obrazy marynistyczne, prezentujące okręty w czasie akcji. Wiele kolejnych ilustracji to plansze z rzutami poziomymi i pionowymi poszczególnych okrętów, a także dwustronicowymi przekrojami jednostek typowych. Działania w boju opatrzone zostały kilkoma mapami poglądowymi z oznaczonymi punktami węzłowymi lub trasami okrętów podczas bitew. Przy ilustracjach pojawia się jeden z nielicznych mankamentów, ponieważ nie oznaczono, kto jest autorem malowideł oraz grafik z planszami okrętów.

Pozycja uzupełniona jest skrótową, podającą kilkadziesiąt opracowań bibliografią oraz indeksem rzeczowym, w którym hasła oparto na ujęciu geograficznym i klasyfikacji typów okrętów. Niestety, nawigowanie  po aneksie nie jest zbyt czytelne. Za to plus otrzymuje cała wizualna konstrukcja książki, z wyraźnym podziałem na rozdziały, klarownymi tabelami,  przestronnym ilustrowaniem i elegancką okładką, w sensowny sposób użytkującą poziome fotografie okrętów.

Plus/Minus

Na plus

- profesjonalizm autora

- standaryzacja opisów

- dobry układ graficzny książki

Na minus

- słabe wyróżnienie kilku ważnych elementów japońskiego uzbrojenia okrętowego

- brak informacji o autorstwie plansz graficznych

- słabo nawigowalny indeks

Tytuł: Marynarka Wojenna Cesarstwa Japonii w wojnie na Pacyfiku

Autor: Mark E. Stille

Tłumaczenie: Tomasz Szlagor

Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie

Data wydania: 2015

Okładka: twarda

ISBN: 978-83-7976-319-1

Liczba stron: 392

Cena: ok. 89,90 zł (okładowa)

Ocena recenzenta: 7,5/10