Do dnia 15 listopada bieżącego roku można podziwiać w Wielkopolskim Muzeum Wojskowym (Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) wystawę upamiętniającą najważniejsze wyróżnienie nadawane za udział w Powstaniu Wielkopolskim oraz służbę w Wojsku Wielkopolskim w latach 1918-1919. Celem ekspozycji jest też przypomnienie znaczenia i symboliki tamtych wydarzeń. Opiekę nad całością sprawuje kurator wystawy Jarosław Łuczak.

Powstańcy wielkopolscy w okopach, styczeń 1919

Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich

Odznaka upamiętniająca walkę w Powstaniu Wielkopolskim ustanowiona została 14 marca 1920 roku. Zatwierdzono ją natomiast Rozporządzeniem Ministra Spraw Wojskowych dnia 14 maja tego samego roku. Warto wskazać, że Odznaka Pamiątkowa Wojsk Wielkopolskich była jedną z najważniejszych nadawanych nagród wojskowych czasów międzywojennych. Odznaka ta zaprojektowana została przez redaktora gazety wojskowej pt. „Ku chwale Ojczyzny” – Henryka Nowodworskiego. Odznaczenie cechuje się wyjątkową symboliką. Według opisu na Patencie odznaka symbolizuje „tradycyjną walkę polskości z krzyżacką butą, barbarzyństwem i przewrotnością w postaci krzyża ośmiokończastego, używanego przez krzyżaków a przekreślonego Bolesławowym Szczerbcem nawpół dobytym z pochwy na znak ustawicznej czujności i gorliwości do walki w obronie Niepodległej Ojczyzny. Zawieszone na ramieniu krzyża zerwane kajdany oznaczają skruszone pęta niewoli. Na znak samodzielności formacji Wojsk Wielkopolskich w okresie 27. grudnia 1918 r. do 21. sierpnia 1919 r. jest pochwa miecza przepasana wstęgą o barwach narodowych i ozdobiona monogramem z liter W.W. (Wojska Wielkopolskie)”1. Odznaka przypomina nieżyjących już bohaterów walczących o niepodległą Polskę i ideę walki o zniesienie zaboru pruskiego.

Ekspozycja

Wystawa jest pierwszą monograficzną prezentacją najbardziej charakterystycznej odznaki za udział w Powstaniu Wielkopolskim. Ekspozycję – podzieloną na dwie części – wzbogacają również źródła i materiały do dziejów Powstania z lat 1918-1919 i Wojsk Wielkopolskich. Są wśród nich inne odznaki, legitymacje, patenty, dokumentacja, fotografia oraz inne jeszcze obiekty o charakterze pamiątkowym. Natomiast na drugą część wystawy składają się kolekcje znaków, umundurowań, a także oporządzenia 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej im. gen. broni Józefa Dowbora-Muśnickiego. Ekspozycję uzupełnia niewielka wystawa prywatnych obiektów związanych z poruszaną tematyką wielkopolskiego historyka-regionalisty Eligiusza Tomkowiaka.

Źródło wiedzy:

http://www.mnp.art.pl/wystawy/wystawa/cal/2015/03/15/k/////Odznaka_Pamiatkowa_Wojsk_Wielkopolskich_95_rocznica_ustanowienia/

1. Patent przyznający pod nr 1942 prawo noszenia Odznaki Pamiątkowej Wojsk Wielkopolskich ochotnikowi Bąkowi Tomaszowi w: J. Wawrzyniak, Pawłowice i gmina Krzemieniewo w powstaniu wielkopolskim 1918-1919, Krzemieniewo-Leszno 2005, s. 143. [↩]