„Mała zbrodnia. Polskie obozy koncentracyjne” – M. Łuszczyna – recenzja |
Termin „polskie obozy koncentracyjne” na całym świecie jednoznacznie kojarzy się z obozami zakładanymi przez nazistowskie Niemcy w latach 1939-1945 na ziemiach polskich. Często wpisuje się także w nurt obarczania Polaków odpowiedzialnością za Holokaust. Mało jednak mówi się o mrocznych latach 1945-1957, kiedy to zbudowane przez Niemców obozy nadal zapełniały się ludźmi, a strażnik obozowy miał właściwie nieograniczoną władzę nad więźniem.
Dla mieszkańców Katowic nie jest niczym dziwnym organizowany co roku „Marsz na Zgodę„. Reszta kraju być może odnosi wrażenie, że tytułowa zgoda to po prostu pojednanie, przebaczenie. Nic bardziej mylnego. Zgoda to dzielnica Świętochłowic, którą wpierw niemiecki nazizm wybrał na miejsce jednego z podobozów KL Auschwitz, a mianowicie KL Eintrachthütte, a później w tych samych barakach nowo tworząca się władza ludowa do spółki z Armią Czerwoną stłoczyła mieszkańców Górnego Śląska, którzy w jakikolwiek sposób byli podejrzani. Nie sposób w recenzji wymienić wszystkie okoliczności, jakie ”kwalifikowały” do osadzenia w Zgodzie i innych miejscach. Wielu osadzonych zmuszano do pracy w kopalniach niezależnie od ich zawodowych kwalifikacji.
Marek Łuszczyna dotknął bardzo ważnego, ale także solidarnie przemilczanego przez wszystkie ekipy rządowe, problemu powojennego terroru. Dokumenty dotyczące ofiar powojennego systemu obozu, niby znajdujące się w wolnym dostępie m.in. w Archiwum Państwowym w Katowicach nie są podstawą do powstania monograficznego opracowania, które trafiłoby do szerokiego grona czytelników. O okresie powojennym w oficjalnej polskiej narracji historycznej mówi się szeptem, choć w obozach znajdowali się także żołnierze wyklęci i ich rodziny.
Mała zbrodnia miała szansę przełamać mur milczenia. Jako publikacja niewątpliwie trudna, powinna zachować wysoką jakość merytoryczną, bez względu na gatunek do jakiego należy. Jednak nawet jak na reportaż historyczny rażą ogromne uproszczenia, anachronizmy czy wręcz błędy. Czytelnik dowiaduje się, że w okresie II wojny światowej istniał „dystrykt górnośląski”, choć jest to jednostka administracyjna istniejąca wyłącznie w okresie pruskim. Obozy przykopalniane nie podlegały Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego, a Centralnemu Zjednoczeniu owego przemysłu. Dość kontrowersyjne (choć może miał to być sarkazm) jest stwierdzenie, że na Śląsku nie było silnego ruchu oporu. Wiadomo wszak, że jednym z argumentów za utworzeniem KL Auschwitz był właśnie wzrastający w siłę opór. Zabrakło również wyjaśnienia, że mit Werwolfu był jak najbardziej sztucznie pompowany przez komunistów. Brakło precyzji w stwierdzeniu, że obozy pracy przy kopalniach były wymysłem nazistowskim. Takie obozy, w których pracowali jeńcy wojenni, na Śląsku lokalizowano już podczas I wojny światowej. Być może tak samo niedopowiedzeniem jest informacja, że zakłady IG Farben w Monowicach (gdzie zlokalizowany był KL Auschwitz III-Monowitz) produkowały Cyklon B. Gaz ten był bowiem dostarczany do komór gazowych w KL Asuchwitz II-Birkenau z zakładów w Dessau.
Choć niniejsza recenzja została napisana na podstawie egzemplarza próbnego, należy zaznaczyć, że w tekście można natknąć się na literówki, które niekiedy tworzą błąd merytoryczny. Tak jest z podaniem obecnej ulicy Leszczyńskiej w Oświęcimiu jako ulicy Leszczynskiego oraz przekręceniem nazwiska komendanta obozu w Oświęcimiu z Masłobojew na Masłojebow.
Oprócz wymienionych mankamentów książka Łuszczyny ma kilka mocnych stron. Należą do nich relacje i rozmowy z osobami osadzonymi w obozach po 1945 r., a także obecnymi decydentami, którym zdecydowanie na rękę jest panująca powszechnie niepamięć. Przypomina także sprawę odnalezienia kartoteki więźniów zatrudnionych w kopalni Klimontów.
Podtytuł książki może wydawać się kontrowersyjny. Czy powojenne obozy można nazwać „polskimi obozami koncentracyjnymi”? Sądzę, że potrzebna jest dokładna analiza wykorzystania obozów po 1945 r., pełnionych przezeń funkcji i odtworzenia stratyfikacji społecznej więźniów (co wbrew pozorom nie jest aż tak niemożliwe). Może w końcu kiedyś powstanie porządna monografia, ale jak na razie warto zapoznać się z Małą zbrodnią.
Plus minus:
Na plus:
+ relacje i rozmowy
+ poruszenie ważnego tematu
Na minus:
- uogólnienia i anachronizmy
- kilka błędów merytorycznych
Tytuł: Mała zbrodnia. Polskie obozy koncentracyjne
Autor: Marek Łuszczyna
Wydawca: Znak Horyzont
Rok wydania: 2017
ISBN: 978-83-240-4175-6
Liczba stron: 320
Okładka: twarda
Cena: 39,90 zł
Ocena recenzenta: 7/10
Korekta: Klaudia Orłowska
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.
To nie polskie obozy tylko sowieckie.
a Bereza Kartuska -to obóz czy więzienie?
A co ma to do tematu komunistycznych łagrów?
Nawet nie sowieckie, ile po prostu komunistyczne.
Dwa dni temu przyszła książka i ją w zasadzie połknęłam. Recenzja jest nieuczciwa i nieprawdziwa. Trudno powiedziec o jakie uogólnienia chodzi bo autor opowiada po prostu historię „na bohaterach”. Nie jest żadna „monografia”, dziwny tekst
Sowieckie? Komunistyczne?
A komuniści nie mieli narodowości?
Przerażające jest szukanie nazw, które miałyby zrzucić odpowiedzialność na jakiś innych.
Ale rodziny ofiar pamiętają. Po przejściu Armii Czerwonej zostali już mówiący po polsku. Gdy katowani słyszeli, że teraz Polacy będą mieli lepsze życie, bo do pracować będą na nich Ślązacy, nikt nie mówił po rosyjsku, sowiecku czy komunistycznemu. Oprawcy mówili po Polsku, a komendant obozu na Zgodzie jeszcze w 1960 otrzymał odznakę Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej.
Żydzi mówią dobrze po polsku. Morel był żydem, jednym z wielu zbirów tej nacji.
Wg tej ksiazki to jedyny Zyd. Cala „zaloga” i oprawcy to Polacy.
Jeśli Salomon Morel reprezentował narodowość polską to gratuluję tego punktu widzenia. Mówienie po polsku jeszcze o niczym nie znaczy. To była przede wszystkim mentalność podporządkowana ideologii komunistycznej, która orientowała się na Sowietów, którzy byli bandytami.
Idąc tokiem rozumowania, że nie były to polskie, ale „komunistyczne” obozy trzeba przyjąć, że między 1945 a 1989 r. w ogóle nie istniał kraj Polska, ale Komunistolska, zamieszkiwany rzecz jasna przez komuniostolaków. Polakiem nie był np. Kazimierz Górski, a olimpijskie złoto w 1972 r. w piłce nożnej nie zdobyła Polska tylko Komunistolska. To nie Polacy stworzyli „Solidarność”, ale komunistolacy - z takimi komunistolakami na czele jak Wałęsa, Kuroń, Walentynowicz. Polacy w Polsce pojawili się dopiero w 1989 r., między 1945 a 1989 nie było w Polsce ani Polaków, ani nawet samej Polski nie było.
A tak na poważnie - jak bardzo prymitywnym zabiegiem jest wyłączanie poza polski naród tych wszystkich, którzy niechlubnie zapisali się w jego historii. Jak bardzo haniebnym jest wypieranie się zbrodni, które dokonano w imię Polski i rękami Polaków. Należy mieć choć trochę odwagi cywilnej i przyznać, że Polakami byli nie tylko JPII, Henryk Siekiewicz, i Curie Skłodowska, ale także Bierut, Gomułka, czy takie postaci jak Czesław Gęborski, kat z Łambinowic. Polska to nie tylko kraj, który zamęczono w czasie II wojny światowej, to także kraj, który ma w swojej historii takie ciemne strony jak akcja „Wisła”, jak zajęcie Zaolzia w 1938 r., jak wybuch antysemickiej nagonki w 1968 r. Prawda jest banalnie prosta - po 1945 r. Polacy, w imię państwa polskiego dokonywali potwornych zbrodni, czasem na innych Polakach. Tak po prostu było.
Od kiedy takie barany maja jakiś tok rozumowania?
A jeśli chodzi o Kuronia to ten peerelowski żydek prześladował Żołnierzy Wyklętych. Wałęsa, też pokazał dla kogo pracuje.
Wiedziałem, zawsze wiedziałem. Jesteśmy zupełnie innym gatunkiem człowieka, nadczłowiekiem. Jak to będzie po niemiecku?
Oczywiście, że mamy ciemne karty historii, bo każdy naród takowe posiada. Natomiast nazywanie „haniebnym” faktu, że władza komunistyczna tzw. Polski Ludowej nie reprezentowała interesów społeczeństwa polskiego oraz rządziła z nadania i w imię Związku Sowieckiego - to naprawdę ostre przegięcie.
I prawda, szanowny kolego Henryku, naprawdę nie jest banalnie prosta.
Dlaczego niektorzy tak bardzo nienawidza Nas POLAKOW i
naszej Ojczyzny.
„To nie były polskie obozy, stworzyły je komunistyczne władze.” – poslugując się takim tłumaczenem, można udowodnić, że zbrodni nie popelniali Niemcy, lecz naziści/hitlerowcy. Zatem nie możemy oskarżać Niemców lecz nazistów, których od 1945 roku już nie ma.
Bo tak było. Pierwsze kacety adolf założył dla Niemców. Nie wszyscy Niemcy byli nazistami, ani nie wszyscy naziści Niemcami (jak Quisling czy Degrelle).
Kolego Serge, ależ problem jest bardzo prosty. W III Rzeszy naziści, którzy przejęli pełnię władzy nad państwem, cieszyli się poparciem społecznym zdecydowanej większości Narodu. Dopóki nie zaczęli ostro przegrywać, Niemcy popierali najazd na Polskę i inne kraje. Oczywiście, nie byli w szczegółach informowani o ludobójczej polityce na części terenów okupowanych, ale wiadomym jest, że różne informacje nieoficjalnie na ziemie niemieckie napływały.
Natomiast w przypadku Polski - w przeciwieństwie do Niemców komuniści przejęli pełnię władzy siłą, kłamstwami i oszustwami (wiadomym jest powszechnie, że pierwsze wybory parlamentarne sfałszowali). Poza tym, w odróżnieniu od Niemców, dla których nazizm był ich własnym zjawiskiem, polscy komuniści byli wspierani silnie przez Sowietów, czyli obce mocarstwo. Wiadomym też jest, że obozy powstające na obszarze ziem polskich były inspirowane przez ZSRR, bo bez zgody tego państwa polscy komuniści nie mogli prowadzić swoich działań.
To czemu adolf nie był w stanie wygrać wolnych wyborów?
To nie były polskie obozy koncentracyjne tylko sowieckie na terenie Polski okupowanej przez Sowietów. Zarząd był sowiecki, a funkcjonariusze żydowscy i polscy.
To, że władze zamykały po wojnie Niemców w obozach żeby odpracowali zniszczenia wojenne to ze wszech miar było korzystne dla odbudowującego się ze zniszczeń państwa . I NIE JEST WAŻNE CZY BYŁO TO PAŃSTWO „KOMUNISTYCZNE(?)” CZY KAPITALISTYCZNE. Niemcy rozpętali wojnę i musieli za nią zapłacić. inna sprawa to to że płaci zawsze społeczeństwo a nie decydenci czy politycy.