„Futbol w cieniu komitetów. Piłka nożna a władza w województwie szczecińskim w latach 1945-1989” – R. Stefanik – recenzja

Wraz z początkiem 2017 r. nakładem Instytutu Pamięci Narodowej pojawiła się publikacja odnosząca się do historii piłki nożnej w dawnym województwie szczecińskim. Jest ona efektem niemal dziesięcioletnich badań Ryszarda Stefanika, dr. nauk humanistycznych, adiunkta na Wydziale Wychowania Fizycznego i Promocji Zdrowia Uniwersytetu Szczecińskiego. Zainteresowania badawcze autora związane z politycznymi i społecznymi aspektami rozwoju kultury fizycznej w Polsce Ludowej sprawiły, że mamy do czynienia z dziełem o encyklopedycznym wymiarze, napisanym płynnym językiem.

Futbol w cieniu komitetów. Piłka nożna a władza w województwie szczecińskim w latach 1945-1989 jest książką, która w możliwie najszerszym spektrum przedstawia zarówno pierwsze lata kształtowania się środowisk piłkarskich, jak i ich dalszy rozwój organizacyjny w czasach Polski Ludowej. Epizody sportowe, najbardziej przecież atrakcyjne dla czytelnika, nie przesłoniły szczególnie ważnych wątków historycznych, mianowicie: pionierskiego osadnictwa, które w przypadku środowisk sportowych stanowiło bazę wyjściową i nadawało określone kierunki rozwoju kultury fizycznej, integracji społeczeństwa poprzez sport, wpływu władzy na jego organizacyjny kształt, ale także i ideologiczny wymiar. Autor ze szczególną starannością przeanalizował politykę PPR/PZPR, jej rolę w tworzeniu struktur sportu oraz zespołów ludzkich realizujących w tym środowisku zadania zgodne z założeniami doktryny władzy w poszczególnych dekadach. Obok kwestii politycznych przedstawił zarówno społeczne, jak i kulturowe uwarunkowania futbolu w województwie szczecińskim. Szczegółowo zbadał rozwój piłki nożnej w środowisku młodzieży szkolnej i akademickiej, środowisku wiejskim i wśród kobiet.

Ukazanie działalności klubowej i związkowej, administracji państwowej zajmującej się sportem oraz osób związanych z poszczególnymi organizacjami stało się bodźcem do analizy funkcjonowania społeczeństwa w ustroju socjalistycznym, życia na styku środowisk piłkarskich z władzą, która, realizując własne założenia, spotykała się ze zrozumieniem i akceptacją świata sportu i wychodziła na przeciw żywotnym interesom młodzieży. Swoista spolegliwość wspomnianych wyżej grup była też charakterystyczna dla wszystkich pozostałych środowisk, trwających w reżimowym ustroju i próbujących znaleźć dla siebie odpowiednie miejsce. Autor nie stroni także od trudnych problemów związanych z nieetycznymi zachowaniami, zjawiskami demoralizacji czy korupcji w piłkarskich środowiskach. Stara się również określić społeczne, psychologiczne, ekonomiczne, ale także i polityczne uwarunkowania tych zjawisk, które odcisnęły na świecie sportu swoje wyraźne piętno.

Pomimo samego tytułu – który podkreśla atmosferę, jak i same mechanizmy sterowania piłką nożną związane ze scentralizowanym systemem zarządzania polskim sportem – oraz negatywnych zjawisk ukazanych w książce, autor doszedł do ambiwalentnych wniosków, podkreślając jednak swoistą doniosłość futbolu w życiu społeczeństwa także jako elementu kultury nowoczesnej cywilizacji. To wielki atut publikacji, z którą powinni zapoznać się nie tylko historycy kultury fizycznej, ale także wszystkie osoby interesujące się dziejami sportu.

Plus minus:
Na plus:
+ encyklopedyczna wiedza autora przelana na 423 strony
+ tematyka pracy – jest to pierwsza monografia omawiająca zagadnienie piłki nożnej na Pomorzu Zachodnim
+ ukazanie zarówno kształtowania się środowiska piłkarskiego i jego powiązań z władzą, jak i sportowych epizodów: najważniejszych postaci, wydarzeń
+ zdjęcia zamieszczone w tekście stanowiące uzupełnienie narracji
+ ukazana historia oraz przemiany Pomorza Zachodniego w latach 1945–1989
+ aneks zawierający informacje o powstaniu wszystkich klubów piłkarskich dawnego województwa szczecińskiego
+ układ problemowy rozdziałów
+ twarda okładka, jakość papieru, wielkość czcionki
Na minus:
- cena

Tytuł: Futbol w cieniu komitetów. Piłka nożna a władza w województwie szczecińskim w latach 1945-1989
Autor: Ryszard Stefanik
Wydawca: Instytut Pamięci Narodowej (oddział w Szczecinie)
Rok wydania: 2016
ISBN: 978-83-65574-08-4
Liczba stron: 423
Okładka: twarda
Cena: 55,00 zł
Ocena recenzenta: 9/10

^{Redakcja merytoryczna: Iwona Górnicka
Korekta: Wiktoria Wojtczak}