„Niedobici spod Stalingradu” – R. Busch – recenzja

Trwająca od sierpnia 1942 r. do lutego 1943 r. bitwa pod Stalingradem była jedną z największych batalii II wojny światowej. Biorące w niej udział armie dokonywały rzeczy niemożliwych, zaś straty, jakie poniosły, były niewyobrażalne. Reinhold Busch w swojej książce przedstawia wspomnienia ocalałych z bitwy niemieckich żołnierzy. Niedobici spod Stalingradu to historia nielicznych, którym udało się przeżyć – czy to w porę się ewakuując, czy wytrzymując nieludzkie warunki życia w niewoli.

Reinhold Busch jest niemieckim historykiem, który w swojej pracy naukowej zajmuje się przede wszystkim historią frontu wschodniego II wojny światowej. Pracując nad dziełem dotyczącym niemieckich oddziałów sanitarnych w czasie bitwy pod Stalingradem, udało mu się wejść w posiadanie olbrzymiej liczby wspomnień niemieckich weteranów ze wszystkich rodzajów wojsk, które brały w niej udział. Niedobici spod Stalingradu to książka, która powstała w zasadzie przypadkiem – jest produktem ubocznym zrodzonym przy pisaniu głównego dla Buscha dzieła, które ukazało się Niemczech w 2013 r. pod tytułem Rotes Kreuz über Stalingrad: Die Ärzte von Stalingrad. Fakt ten nie oznacza jednak nic złego, bowiem Niedobici… to pozycja kompletna, nie brakuje w niej niczego i, co tu dużo mówić, jest po prostu świetna.

We wstępie autor przedstawił przyczyny powstania książki, uwzględnił swoje zainteresowania i metodologię badań. Pojawiła się tu również informacja o zmianach, jakie Busch był zmuszony wprowadzić do poszczególnych wspomnień, aby zapewnić pełne ich zrozumienie. Podkreślił jednak, że utrzymał pierwotną narrację, nie zapędzając się zbyt daleko w swoich redaktorskich działaniach.

Właściwe wspomnienia poprzedza krótki rozdział wprowadzający czytelnika w historię bitwy stalingradzkiej. Autor podał tylko niezbędne informacje, wiedza, którą przekazał, jest podręcznikowa i ma za zadanie jedynie ułatwić odbiór następnych stron tekstu.

Główna część książki, czyli wspomnienia weteranów, podzielona została na trzy rozdziały. Pierwszy zawiera opowieści tych, którym udało się przetrwać bitwę i nie trafić do niewoli (czyli w porę się ewakuować), drugi to historie żołnierzy, którzy do końca walczyli i ostatecznie byli zmuszeni się poddać, trzeci zaś to wspomnienia z marszów do obozów i wieloletniej niewoli. Podział ten jest słuszny, poszczególne relacje nie gubią się między sobą i stanowią jedną całość. Każda poprzedzona została krótką informacją o jej, często już nieżyjącym, autorze.

Wybrane przez Buscha relacje (bo oczywiście w liczącej niespełna 600 stron książce autor nie mógł zawrzeć wszystkich) są arcyciekawe. Pełne dramatyzmu, heroizmu, bezsilności i wszechogarniającego chaosu stalingradzkiego lodowego piekła. Książkę przeczytałem w zasadzie w dwa dni, a wróciłem do niej po tygodniu jeszcze raz, zapewne nieostatni.

Jak wcześniej wspomniałem, Niedobici spod Stalingradu to pozycja kompletna. Zawiera liczne przypisy, w których wyjaśnione zostały nieścisłości lub przedstawiono krótkie biografie osób wymienionych w tekście. Do tego dochodzi potężna bibliografia, zawierająca kluczowe opracowania dotyczące bitwy pod Stalingradem, i na końcu indeks nazwisk, ułatwiający wyszukiwanie poszczególnych osób. W skrócie – jest wszystko, co być powinno.

Czcionka jest przyjemna, podobnie papier. Twarda okładka z oddającą w pełni charakter książki grafiką przedstawiającą niemieckiego żołnierza z trudem maszerującego w czasie burzy śnieżnej nadaje klimatu i wywołuje dreszcze z wyimaginowanego zimna.

Niedobici spod Stalingradu jest zdecydowanie wartą przeczytania książką o jednej z największych bitew II wojny światowej z perspektywy tych, którzy ją przegrali. Gorąco polecam.

Plus minus:

Na plus:

+ inny punkt widzenia niż opracowania na szczeblu strategicznym

+ świetne wydanie

+ bibliografia i przypisy

Na minus:

- brak

Tytuł: Niedobici spod Stalingradu

Autor: Reinhold Busch

Wydawca: Bellona

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-11-14418-7

Liczba stron: 583

Okładka: twarda

Cena: 44,90 zł

Ocena recenzenta: 10/10

^{Redakcja merytoryczna: Grzegorz Antoszek}

^{Korekta językowa: Aleksandra Czyż}