Sojusz polsko-litewski króla Władysława Łokietka i księcia Giedymina |
Sojusz polsko-litewski zawarty przez Władysław Łokietka i Giedymina stał się w przyszłości podwalinami do unii z Krewa, gdy to wnuk Giedymina Jagiełło objął polski tron. W wyniku tego układu, syn polskiego króla Kazimierza i litewska księżniczka Aldona, wzięli ślub by przypieczętować sojusz wymierzony w Krzyżaków.
Konflikt z Krzyżakami
Polska za Władysława Łokietka w latach 1304–1333 / fot. Zuber & MariuszR, CC-BY-SA 3.0
Krzyżacy zajmując Pomorze Gdańskie stali się na tyle silnym rywalem dla Łokietka, iż kwestia rozwiązania konfliktu wymagała umiędzynarodowienia. Państwo Łokietka było słabe, potrzebowało sojuszników. Tym bardziej, że słuszna skarga króla na zakon skierowana do papieskiej kurii nie przyniosła powodzenia. Co prawda, wyrok był korzystny dla Łokietka, ale ostatecznie papież go nie zatwierdził.
Jednakże mimo autorytetu jakim cieszył się papież, to jego poparcie nie mogło zastąpić siły rycerstwa. Dlatego król Władysław musiał swoje oczy zwrócić na sąsiadów. W 1320 r. pomyślnie wydał swoją córkę za króla Węgier Karola Roberta. Miał jednakże jeszcze jeden as w rękawie, czyli swojego syna.
Sojuszu polsko-litewski
Giedymin
Naturalnym wyborem dla króla Polski była Litwa. Ta także zmagała się z krzyżackim zagrożeniem. Pogański kraj, jakim była wówczas Litwa, stał się celem dla łupieżczych wypraw Krzyżaków, które zresztą mogły łatwo uzasadnić krzewienie chrześcijaństwa wśród niewiernych.
Łokietek mający także problemy ze wschodnim sąsiadem, postanowił zakończyć spory, wysyłając do wielkiego księcia litewskiego Giedymina, swatów. Ich misja zakończyła się sukcesem, gdyż litewski władca przystał na propozycję Władysława. Była ona korzystna dla obu stron łączących się przeciwko wspólnemu wrogowi. Nie znamy szczegółów tego aktu, ale można przypuszczalnie sądzić, iż mógł się on wiązać się m.in. z wypuszczeniem jeńców przez obie strony. Jan Długosz w Rocznikach jako powody zawarcia tego sojuszu wskazuje właśnie najazdy litewskie na ziemie polskie, uprowadzanie osadników oraz wyniszczającą walkę podjazdową. Z kolei Giedymin mając na zachodzie za sąsiadów dwa chrześcijańskie kraje, mógł nie bez przyczyny, obawiać się siłowej chrystianizacji, która uderzyłaby w jego panowanie na Litwie.
Aldona Anna Giedyminówna
Owo niechrześcijaństwo Litwy mogło być dla Łokietka problemem, gdyż oto bratał się z pogańskim Olgierdem. Jednakże mogła to być także szansa, zwłaszcza dla papiestwa, które mogło widzieć w Łokietku pośrednika na drodze do chrystianizacji Litwy. Na potwierdzenie tych przypuszczeń można podać okoliczność, iż Stolica Apostolska wpłynęła na zawarcie rozejmu pomiędzy Litwą a zakonem.
Nowy sojusz został ostatecznie potwierdzony małżeństwem syna Łokietka, Kazimierza i córki Giedymina, Aldony. Małżonkowie stali się zatem narzędziem w polityce swoich ojców. Do ślubu po wcześniejszym chrzcie Aldony, gdzie wybrano dla niej imię Anna, doszło na Wawelu 6 października 1325 r. Wówczas Kazimierz miał 15, a Aldona (prawdopodobnie) 14 lat. Żona wedle Długosza w posagu wniosła zwolnienie przez jej ojca Giedymina wszystkich polskich jeńców. Ponadto doszło także do małżeństwa księcia płockiego Wacława, z inną córką Giedymina - Elżbietą.
Jaskrawym przykładem polsko-litewskiej współpracy była wspólna wyprawa w 1326 r. na Brandenburgię, która została przez najeźdźców poważnie zniszczona. Zmusiło do margrabiego brandenburskiego do zawarcia z Łokietkiem w 1329 r. pokoju Landsbergu. Dalsze losy sojuszu nie są szczegółowo znane, ale należy przypuszczać, iż uległ on poluzowaniu lub nawet rozwiązaniu.
Niemniej Krzyżacy dostrzegając zagrożenie z takiego sojuszu postarali się również poszukać sojuszników. Znaleźli ich w postaci książąt pomorskich i mazowieckich. O włączenie się do sporu zachęcali także Jana Luksemburskiego, który rościł pretensje do polskiej korony.
Giedymin i przyszła unia polsko-litewska
Synem Giedymina był Olgierd, który z kolei był ojcem Jagiełły - późniejszego króla Polski. Zatem widać, jak istotne podwaliny pod późniejszą unię polsko-litewską poczynili Łokietek z Giedyminem. Nie mogli wtedy przypuszczać, że te związki po latach zostaną potwierdzone unią lubelską. Następcą Giedymina został Jawnuta, którego zastąpił w roku 1345 brat Aldony Anny, Olgierd.
Bibliografia:
- Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9, oprac. D. Turkowska i M. Kowalczyk, Warszawa 2009.
- Samsonowicz H., Łokietkowe czasy, Kraków 1989.
- Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2008.
- Wyrozumski J., Kazimierz Wielki, Wrocław 2004.
Więcej o historii Litwy przeczytasz klikając na poniższą grafikę:
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
To jest niesamowite, nigdy się nie zastanawiałem, ale rzeczywiście Giedymin, to dziad Jagiełły, późniejszego wielkiego króla.
Jest nowa książka o Reytanie