Polacy ratowali Żydów. Poznaj 10 wstrząsających historii Polaków, którzy za pomoc zapłacili ogromną cenę

Wielu Polaków nie zważając na grożącą im karę pomagało Żydom w trakcie wojny. Wielu z nich zapłaciło za to życiem. Przedstawiamy 10 wstrząsających historii Polaków, którzy nie bacząc na konsekwencje nieśli pomoc Żydom. Wszystkie przedstawione historie dotyczą osób narodowości polskiej, które za pomoc Żydom zostały skazane na karę śmierci lub wywózkę do niemieckich obozów koncentracyjnych.

Feliksa Brzozowska i Marian Brzozowski

Feliksa i Marian Brzozowscy ukrywali w Kielcach nieznane z nazwiska osoby narodowości żydowskiej za co zostali aresztowani przez niemiecką Policję Porządkową (Schupo). Oboje najpierw trafili do więzienia w Kielcach, gdzie następnie za pomoc Żydom zostali skazani na karę śmierci. Wyrok wykonano.

Policja Porządkowa (Schupo)

 Jan Kurdziel i Stanisław Kurdziel

Bracia Jan i Stanisław Kurdziel pomogli dwóm nieznanym z nazwiska Żydówkom uciec z getta w Żarkach. Podczas opuszczania miasta w dniu 24 września 1942 r. zostali zatrzymani przez Gestapo. Dziewczynom pozwolono kontynuować podróż natomiast przy Polakach znaleziono żydowskie dokumenty za co zostali aresztowani i skazani na karę śmierci. Wyroki wykonano w więzieniu w Częstochowie. Obaj bracia za pomoc okazaną Żydom zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Jan Witkoś

Rolnik Jan Witkoś ukrywał w swoim gospodarstwie żydowską rodzinę (rodzice wraz z córką i synem). W dniu 24 marca 1943 r. do Chotla przyjechali Niemcy, którzy otoczyli całą wieś rozpoczynając rewizje. Część mieszkańców została wywieziona na roboty przymusowe do Niemiec. Podczas przeszukań w jednej ze stodół trafili na rodzinę, którą ukrywał Witkoś. Kobieta została zastrzelona, a jej mąż i syn zostali złapani. Niemcy zaczęli ich torturować by Ci wydali osobę, która udzieliła im pomocy. Syn Żydów w końcu podał nazwisko Witkosia. Wtedy Niemcy znaleźli u gospodarza także dziewczynkę. Całą trójkę zastrzelili. Natomiast Witkoś trafił do więzienia w Kielcach, gdzie wykonano na nim wyrok śmierci.

Michał Borysiuk (Borsiak)

Rolnik Michał Borysiuk (Borsiak) został zatrzymany i aresztowany za sprzyjanie nieznanym z nazwiska Żydom. Za co w dniu 27 stycznia 1944 r. został wywieziony do KL Stutthof (numer obozowy 30 649), gdzie zmarł.

Leon Stroszczyński i Wacław Kopydłowski

Robotnik Leon Stroszczyński dostarczał Żydom znajdującym się w obozie pracy przymusowej w Krzyżownikach koło Poznania chleb otrzymany od piekarza Wacława Kopydłowskiego. Za co został zatrzymany i aresztowany przez poznańskie gestapo w maju 1942 r. Pomoc Żydom kosztowała Stroszczyńskiego życiem, które odebrano mu poprzez zgilotynowanie w więzieniu przy ulicy Młyńskiej w Poznaniu. Kopdyłowski również został aresztowany przez gestapo. Za pomoc Żydom dostał karę 6 lat więzienia, które odsiedział w Poznaniu, Wronkach i Sieradzu.

Uroczystości na Wilhelmplatz w Poznaniu (obecnie pl. Wolności) związane z zaprzysiężeniem niemieckich oddziałów wojskowych złożonych z rekrutów pochodzących z Poznania. Widoczni żołnierze składający przysięgę.

Helena Kuciel

Helena Kuciela ukrywała nieznane z nazwiska osoby narodowości żydowskiej. Została za to aresztowana w maju 1943 r. w Chrzanowie. Za karę wysłano ją do niemieckiego obozu Auschwitz (numer obozowy 44 105). Tam zmarła.

Transport więźniów przybyłych do Auschwitz

Konstanty i Stanisław Dobrogowski

Konstanty i Stanisław Dobrogowski na terenie swojego gospodarstwa rolnego ukrywali nieznanych z nazwiska mężczyzn narodowości żydowskiej. W dniu 7 marca 1943 r. na teren gospodarstwa przyjechała niemiecka żandarmeria, która odnalazła Żydów. Ukrywający się mężczyźni zostali zastrzeleni na miejscu. Natomiast Dobrogowscy za pomoc Żydom zostali wysłani do niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof (Stanisław – numer obozowy 21 934). Tam obaj zmarli.

Stanisława Kornecka-Grajek

Stanisława Kornecka-Grajek ukrywała Żyda Leona Felda, z którym przed wybuchem wojny planowała wstąpić w związek małżeński. Fled uciekł do Korneckiej-Grajek z sanockiego getta. W styczniu 1944 r. oboje zostali aresztowani. Mężczyznę zastrzelono, a Stanisławę Kornacką-Grajek skazano na karę śmierci zamienioną następnie na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Ostatecznie kobieta została wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück. Jej udało się przetrwać wojnę.

Wiktor Hubicki

Wiktor Hubicki w swoim mieszkaniu ukrywał szóstkę Żydów: dr Brilla z córką, Laptera z żoną, Weinberga i młodą Żydówkę Schmaus. Hubicki udzielał im pomocy bezinteresownie jedynie za pieniądze Żydów kupował im żywność. W dniu 25 stycznia 1944 r. został aresztowany. Za pomoc Żydom został skazany na karę śmierci. Wiadome jest, że w jego przypadku wystosowano prośbę o zamianę kary na 5 lat ciężkiego więzienia.

Policja niemiecka rozstrzeliwuje Polaków

Wincenty Kołba i Marian Nazimek

Pracownik referatu ewidencji ludności w Szydłowcu Wincenty Kołba wraz z Marianem Nazimkiem pomagali Żydom poprzez przekazywanie im dokumentów umożliwiających wydostanie się z szydłowieckiego getta. Obaj za fałszowanie na potrzeby osób narodowości żydowskiej kart rozpoznawczych (Personalausweiss) zostali aresztowani w październiku 1942 r. Zostali skazani na osadzenie w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz (numery obozowe: Wincenty Kołba – 79 301, Marian Nazimek – 79 305). Kołba w 1944 r. trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Buchenwald. Przeżył wojnę. Natomiast Nazimek po krótkim pobycie w niemieckim obozie koncentracyjnym Flossenbürg z powrotem wrócił do Auschwitz, gdzie najpewniej zmarł.

* * *

Wszystkie historie opracowano na podstawie publikacji Instytutu Pamięci Narodowej i Instytutu Studiów Strategicznych w ramach centralnego projektu badawczego IPN dotyczącego zagłady Żydów na ziemiach polskich. Praca Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej ukazała w 2014 r. się pod red. naukową dr Aleksandry Namysło i dr hab. Grzegorza Berendta. Zachęcamy do zapoznania się z całą publikacją.