„Gomułka. Dyktatura ciemniaków” – P. Gajdziński – recenzja

Do dziś przez jednych wspominany z sentymentem, a przez innych potępiany. Pierwszy i jedyny I sekretarz PZPR, który chciał być niezależny od kremlowskich mocodawców. Jaki naprawdę był Władysław Gomułka?

Władysław Gomułka, bardziej popularny jako „Wiesław”, urodził się 5 lutego 1905 r. Działalność polityczną rozpoczął w latach 20. XX w. Jednak prawdziwy marsz po władzę zapoczątkowało dopiero jego wstąpienie w szeregi Komunistycznej Partii Polski. Od tego momentu piął się po kolejnych szczeblach kariery komunistycznego dygnitarza, meldując się najpierw w ścisłym kierownictwie PPR, a następnie na funkcji I sekretarza tejże partii. W 1948 r. został oskarżony przez swoich partyjnych przeciwników o rzekome odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne, co poskutkowało jego aresztowaniem w 1951 r. Z więzienia wyszedł w 1954 r., ale na rehabilitację i oczyszczenie z zarzutów musiał poczekać jeszcze dwa lata. Po wydarzeniach polskiego Października 1956 r. został I sekretarzem PZPR. Stojąc od tego czasu na czele partii, Gomułka de facto był najważniejszą osobą w Polsce, którą rządził niepodzielnie przez 14 lat. Jego koniec nastąpił wraz z pierwszym wystrzałem w trakcie wydarzeń Grudnia’70 na Wybrzeżu.

O tym wszystkim szczegółowo opowiada najnowsza książka Piotra Gajdzińskiego Gomułka. Dyktatura ciemniaków. Autor z wykształcenia jest historykiem, a z zawodu dziennikarzem. Swoje teksty publikował na łamach dziennika „Rzeczpospolita„ oraz w tygodnikach „Wprost„, „Tygodnik Powszechny„ i ”Polityka”. Od wielu lat związany jest z miesięcznikiem ”Odra”. Wśród jego publikacji wyróżnić można monografie poświęcone życiu dwóch innych dygnitarzy komunistycznych: Edwarda Gierka oraz Wojciecha Jaruzelskiego, co wskazuje na to, że za napisanie biografii Gomułki wzięła się właściwa osoba.

Sama książka napisana jest płynnym, przystępnym i prostym językiem, w sam raz dla przeciętnego zjadacza chleba. Układ książki też jest czytelny. Dziennikarz stara się prezentować postać Gomułki w ujęciu chronologicznym, co można zapisać na duży plus. Niektórzy biografowie stosują bowiem ujęcie problematyczne, co nie zawsze samej publikacji wychodzi na dobre, a czytelnik może czuć się zagubiony. Tutaj tego problemu nie ma.

Gajdziński podzielił życie Gomułki na kilka etapów, którym odpowiadają poszczególne części książki. Niestety, w kilku przypadkach dochodzi do ponownego opisu tego samego wydarzenia. Innym minusem jest postać Ryszarda Strzeleckiego. Z jednej strony jest to komunistyczny dygnitarz, a z drugiej takie samo imię i nazwisko nosi syn I sekretarza. W książce są to oczywiście dwie różne osoby, ale w pewnych momentach nie jest do końca jasne, o którego Ryszarda Strzeleckiego chodzi.

Za to dużym plusem recenzowanego tytułu jest wplatanie w koleje losów głównego bohatera tła społeczno-politycznego, bez uszczerbku dla głównego wątku książki. Dla wielu może to być oczywistość, ale nie dla mnie, gdyż miałem przyjemność (bądź nieprzyjemność) czytać biografie, w których tego elementu nie było oraz takie, w których wydarzenia o charakterze społecznym, politycznym i kulturalnym dominowały nad sylwetką głównego bohatera.

Gomułka. Dyktatura ciemniaków jest publikacją przedstawiającą dość szczegółowo życiorys bohatera, napisaną przystępnym językiem, o przyzwoitej szacie graficznej oraz zawierającą wkładki ze zdjęciami. Jednak brak przypisów i dość uboga bibliografia, sytuują ją zdecydowanie bardziej w gronie książek popularnonaukowych, aniżeli tych o charakterze naukowym.

Plus minus:

Na plus:

+ podjęta tematyka

+ solidna szata graficzna

+ wkładki z ilustracjami

+ płynna narracja

+ przystępny język

+ czytelny i przejrzysty układ książki

+ ujęcie chronologiczne

Na minus:

- brak przypisów

- uboga bibliografia

- brak zaznaczenia, przy postaciach o tym samym nazwisku, o którą chodzi

Tytuł: Gomułka. Dyktatura ciemniaków

Autor: Piotr Gajdziński

Wydawca: Wydawnictwo Zysk i S-ka

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-8116-200-5

Liczba stron: 480

Okładka: twarda

Cena: 59 zł

Ocena recenzenta: 8/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Tunak}

^{Korekta językowa: Patrycja Grempka}