„Ku Jedności. Listopad 1918 roku”– S. Artymowski, P. Bezak – recenzja

Jesień 1918 r. upływała w oczekiwaniu na ostateczne militarne załamanie państw centralnych. 11 listopada Warszawa była już wolna – wywieszano polskie flagi, niszczono niemieckie szyldy a wśród społeczeństwa panował powszechny entuzjazm. Właśnie tej pamiętnej jesieni, czyli kilku dniom poprzedzających ostateczne zdobycie suwerenności i pierwszym w wolnej Polsce, poświęcona została publikacja PWN przygotowana w ramach obchodów stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

W wyniku współpracy wydawnictwa PWN oraz Muzeum Niepodległości na rynku wydawniczym ukazała się książka Ku Jedności. Listopad 1918 roku. Jej autorami są Stefan Artymowski oraz Paweł Bezak, historycy i muzealnicy pracujący przez wiele lat w wyżej wspomnianym muzeum w Warszawie.

Recenzowana publikacja nie jest opowiadaniem o tym, jak kształtowały się nastroje społeczne w przededniu odzyskania niepodległości i tuż po odzyskaniu wolności, ale wyborem źródeł, które pozwalają czytelnikom poczuć się tak, jakby byli naocznymi świadkami tamtych wydarzeń. Książka podzielona jest na cztery części, uzupełnione dodatkowo o wprowadzenie i kalendarium. Na końcu znaleźć można bibliografię, która nie jest jednak zbyt bogata.

Uwagę przyciąga przede wszystkim okładka, która na pierwszy rzut oka powinna zachęcić do zapoznania się z publikacją, ale z drugiej strony brakuje mi w niej odniesienia, że wewnątrz znajduje się wybór źródeł. Książkę wydano w twardej oprawie, utrzymanej w biało-czerwonej kolorystyce. Na tym tle widnieją miniatury czarno-białych fotografii z 1918 r. W treści książki zamieszczono ilustracje prezentujące postaci, wydarzenia, budowle, banknoty, przedruki z prasy, treści manifestów czy odezwy do ludności związane z tamtym przełomowym czasem, luźno powiązane z treścią książki, ale stanowiące, w moim odczuciu, ciekawe urozmaicenie.

Materiał źródłowy oparty jest na relacjach naocznych świadków, pamiętnikach i wspomnieniach oraz fragmentach prasy. Autorzy zaczerpnęli go bezpośrednio z oryginałów, pozostawiając ówczesną pisownię. Stanowi on trafne rozwinięcie i uzupełnienie wstępów, poprzedzających każdą część, a nakreślających skrótowo sytuację Polaków pod poszczególnymi zaborami oraz tuż po odzyskaniu niepodległości. Całość ukazuje zarys przemian społeczno-politycznych, jakie miały miejsce w listopadzie 1918 r.

Dużym plusem książki jest zamieszczone na jej końcu kalendarium, które znacznie ułatwia czytanie całej publikacji i lepsze umiejscawianie wydarzeń w trakcie lektury. Dlatego tę proponuję rozpocząć właśnie od niego.

Podsumowując, mogę stwierdzić jasno, że niewielką objętościowo książkę, jaką jest recenzowana publikacja, warto przede wszystkim polecić zawodowym historykom, studentom, nauczycielom oraz pasjonatom tego tematu. Pozycja stanowi idealny wybór materiału źródłowego mającego przede wszystkim zobrazować nastroje społeczno-polityczne Polaków w listopadzie 1918 r. Osoby, które przed przystąpieniem do lektury będą oczekiwać narracji w formie opowieści o ostatnich dniach w kajdanach i pierwszych po ich zerwaniu, mogą poczuć się srodze zawiedzione.

Plus minus

Na plus:

+ ciekawa szata graficzna

+ przypisy

+ bogaty wybór materiału źródłowego w stosunku do objętości książki

+ wprowadzenie do każdego rozdziału

+ kalendarium

Na minus:

- brak informacji na okładce, że książka stanowi przede wszystkim wybór źródeł

- uboga bibliografia

- publikacja przeznaczona dla wąskiego grona odbiorców

Metryczka

Tytuł: Ku jedności. Listopad 1918 roku

Autorzy: Stefan Artymowski i Paweł Bezak

Wydawca: Wydawnictwo PWN i Muzeum Niepodległości

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-83-01-10798-8

Liczba stron: 256

Okładka: twarda

Cena: 49,00 zł

Ocena recenzenta: 6,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange
Korekta językowa: Patrycja Grempka}