Lisowicia bojani. Kości największego ssakokształtnego gada odkryte na Śląsku

W mijającym tygodniu prestiżowe czasopismo Science poinformowało o niesamowitym odkryciu archeologicznym dokonanym na terytorium Polski. Szczątki Lisowicii bojani – bo to one są przyczyną całego zamieszkania – najstarszego odnalezionego dotychczas gada ssakokształtnego, zostały odkryte przez grupę polskich badaczy w Lisowicach, w województwie Śląski.

- Udało się nam opisać i nadać nazwę gadowi ssakokształtnemu, dicynodontowi, który żył na terenie Śląska 205-210 milionów lat temu. Nazywa się Lisowicia bojani. Był to największy gad ssakokształtny i najmłodszy, jaki żył na Ziemi – poinformował Tomasz Sulej – profesor z Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie.

Ten ważny element archeologicznej układanki jest zasługa prac pod przewodnictwem wspomnianego już Tomasza Suleja oraz dr Grzegorz Niedźwiedzki ze szwedzkiego Uniwersytetu w Uppsali.

Nikt na świecie o czymś takim nie słyszał

Kość Lisowicii bojani, domena publiczna

Na pierwszy rzut oka, polscy badacze uznali, że odkryte przez nich szczątki należeć muszą do zauropoda – największego znanego roślinożercy badanego okresu. Kształtu i wielkość kości nie można było jednak dopasować do innych znanych egzemplarzy domniemanych krewnych znaleziska. Po dokładniejszych badaniach okazało się, że stworzenie nie było zauropodem, a tzw. gadem ssakokształtnym. Na dodatek dotychczas nikomu nieznanym.

Lisowicia bojani należał do dicynodontów – dużej grupy obejmującej przodków i kuzynów ssaków. Stworzenie kształtem przypominało nosorożca, chociaż o bezzębnym dziobie żółwia i wadze dzisiejszego słonia afrykańskiego, a więc około dziewięciu ton. Przodek współczesnych ssaków miał około 2,5 metra wysokości i liczył blisko 5 metrów długości. – Lisowicia to nie był dinozaur. To był gad ssakokształtny, któremu bliżej jest do ssaków, czyli do nas, niż do dinozaurów – tłumaczył Sulej.

Polskie odkrycie rzuca nowe światło na początek ery dinozaurów, ale sugeruje również, że pomimo nadchodzącego panowania wielkich gadów, przodkowie współczesnych ssaków dobrze odnajdywali się w warunkach sprzed tej epoki. – Nikt na świecie o czymś takim nie słyszał, dopóki wczoraj w nocy nie pojawiła się nasza publikacja w amerykańskim piśmie – podkreśla Niedźwiedzki.

Kompletny szkielet stworzenia udało się skompletować ze szczątków wielu odnalezionych osobników. Wiek kości badacze określili na 205-210 milionów lat, a więc okres późnego triasu, w którym wczesne ssaki zaczęły już ustępować miejsca rosnącym w siłę dinozaurom.

Na cześć Lisowic i Bojanusa

Skąd pomysł na nazwę Lisowicii bojani? Pierwszy człon odnosi się rzecz jasna do Lisowic – miejsca dokonania odkrycia. Drugi, bardziej tajemniczy jej element stanowi upamiętnienie i uhonorowania Ludwiga Heinricha Bojanusa, badacza z Uniwersytetu Wileńskiego, który zapoczątkował w Polsce rozwój współczesnej weterynarii.

Rysunek Lisowicii bojani, Dmitry Bogdanov, domena publiczna