„Sprawa Floriana Kniotka” – P. Świątkowski – recenzja

Mjr Waldemar Gacek „pracował w Wydziale IV Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych. Spotykał się z księżmi archidiecezji poznańskiej: wikariuszami alkoholikami, proboszczami dziwkarzami, pewnym pederastą (…). Obudzony w nocy potrafił wyrecytować nazwiska »swoich« księży”. Jednak Floriana Kniotka próżno szukać na jego liście.

Piotr Świątkowski jest dziennikarzem Regionalnej Rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu – Radia Merkury. To także autor książki Polakom i psom wstęp wzbroniony. Niemiecka okupacja Kraju Warty oraz współautor pozycji Szpieg, który wiedział za mało. Tajemnice kontrwywiadu PRL. Tworzy audycję z serii „Historia jakiej nie znacie„ oraz „Procesy jakich nie znacie„. Współpracuje również z dominikańskim miesięcznikiem „W Drodze”. Ostatnio, nakładem wydawnictwa Vesper, ukazała się jego fabularyzowana powieść historyczna dotycząca Sprawy Operacyjnego Rozpracowania ”Redaktor”.

Wygląd okładki zdradza charakter książki i jej poważną tematykę. Postać duchownego ze skrępowanymi dłońmi zdaje się sugerować efekt finalny walki, którą ksiądz Florian Kniotek toczył z SB i PRL-em w latach 80. ubiegłego stulecia.

Recenzowana pozycja to fabularyzowana powieść historyczna. Możliwość śledzenia podchodów prowadzonych przez służby, by zwerbować tytułowego bohatera, a także poczynań jego i towarzyszących mu postaci sprawia, że czytelnik czuje się, jakby czytał przedni thriller szpiegowski. Wydarzenia, które toczą się przez 25 rozdziałów, są przedstawiane z perspektywy różnorakich bohaterów, kierowanych odmiennymi motywami, co często dodatkowo buduje napięcie.

Książka podzielona jest na dwie części. W pierwszej czytelnik przenosi się do PRL-u w okresie lat 80., gdzie u boku majora Gacka stara się zwerbować księdza Kniotka i zmusić go do współpracy z SB, a zaraz potem udaje się z tytułowym bohaterem do Paryża i przemyca książki oraz dolary do Polski Ludowej. W drugiej części odbiorca przenosi się do czasów zdecydowanie bliższych, bo do XXI stulecia. Tutaj wraz z nauczycielem historii oraz jego dawnym kolegą ze szkolnej ławki bada tajemnicę samobójstwa w szeregach SB.

Przed napisaniem książki autor zebrał dużą ilość materiału źródłowego. Na pierwszych stronach swego dzieła wspomina, że przy pisaniu korzystał z opracowanej przez Jarosława Burchardta teczki Sprawy Operacyjnego Rozpracowania „Redaktor”, która obecnie znajduje się w archiwum poznańskiego oddziału IPN. Wierny faktom Piotr Świątkowski rzetelnie oddaje szarą rzeczywistość oraz realia, które panowały przed niemal czterdziestu laty. Narracja przeplatana fragmentami donosów i raportów, związanych ze sprawą Kniotka, roztacza ponurą wizję okresu PRL-u. Czytelnik, widząc decyzje podejmowane przez bohaterów i rozterki im towarzyszące, zdecydowanie powinien ucieszyć się z faktu, że te czasy dawno minęły. Szczególnie dają do myślenia opisy donosów oraz metod działania SB, licznych aresztowań, przesłuchań, zastraszania czy szantażu. Dodatkowo warto nadmienić, że autor porusza w swej książce wiele istotnych problemów. Nie chodzi tylko o współpracę duchownych z SB, ale także dylemat dotyczący rozliczenia się z przeszłością. Zarysowano również kwestie lustracji oraz sposobu, w jaki współcześnie prowadzona jest dyskusja nad historią, szczególnie tą najnowszą. Czytelnik, wertując kolejne karty, niejednokrotnie zostanie przez Świątkowskiego zmuszony do refleksji. Przewracając zaś ostatnie strony, zda sobie sprawę, że warto pamiętać o takich ludziach jak tytułowy duchowny, a prawda zawsze zwycięży.

Sprawa Floriana Kniotka to znakomita historyczna powieść detektywistyczna. Jest obowiązkową pozycją dla każdego, kto choć trochę pasjonuje się historią. Szczególnie książkę tę poleciłbym osobom kojarzącym okres PRL-u jedynie z zabawnymi scenami starych i dobrych polskich komedii. Jest to świetna lekcja historii, obok której nie da się przejść obojętnie i która niewątpliwie zmieni postrzeganie PRL-u przez wielu czytelników.

Plus minus:
Na plus:
+ rzetelnie oddane realia PRL
+ historia lat 80. ubiegłego stulecia w formie powieści
+ problemy poruszane na kartach książki zmuszają do refleksji
+ lekkie pióro
+ przystępny język
+ wartka akcja
Na minus:
- brak

Tytuł: Sprawa Floriana Kniotka

Autor:Piotr Świątkowski

Wydawca: Vesper

Rok wydania: 2019

ISBN: 978-83-7731-302-2

Liczba stron:368

Okładka: miękka

Cena:29,90 zł

Ocena recenzenta:10/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange
Korekta językowa: Aleksandra Czyż}