Krótka historia cenzury w internecie

Czy internet staje się mniej wolny niż dawniej? Wielu badaczy twierdzi, że tak. W roku 2018, coroczny raport Freedom on the Net organizacji Freedom House wskazał na niepokojący wzorzec spadku wolności, przy czym ponad jedna trzecia ocenianych krajów uzyskała niższe wyniki w zakresie wolności w sieci niż rok wcześniej.

Historyczne logo WWW zaprojektowane przez Roberta Cailliau

Cenzura internetowa może przybierać różne formy, zaczynając od rządów blokujących określone strony internetowe lub treści (cenzura internetowa w Chinach zablokowała nie tylko Facebooka i Google, ale też czasem Kubusia Puchatka i literę „N„), aż po groźby prawne lub przemoc fizyczną wobec aktywistów politycznych. Czasami możemy się zastanawiać, co dokładnie znaczy ”cenzura w Internecie”. Na przykład, czy to cenzura, gdy platformy prywatne usuwają treści generowane przez użytkowników, na przykład gdy Facebook usuwa zdjęcia z karmienia piersią lub Twitter banuje Alexa Jonesa? Większość obywateli narodów demokratycznych jest przeciwna idei rządowej cenzury, ale w praktyce rządy mogą zakazać i cenzurować materiały tak niewinne jak satyra polityczna lub tak odrażające jak terroryzm.

Cenzura w Internecie to skomplikowany temat, ale to nie znaczy, że możemy ignorować jej negatywne konsekwencje, ograniczanie sprzeciwu politycznego, ekspresji artystycznej, samostanowienia ekonomicznego, i wpływ badania naukowe na całym świecie. Od stworzenia Tora do platform nowej generacji, takich jak Surfshark (https://surfshark.com/pl/download), narzędzia do walki z cenzurą nadal mają kluczowe znaczenie.

Cenzura Internetu: Oś Czasu

Jak więc internet stał się tak cenzurowanym miejscem? Odpowiedź ma związek z gwałtownym rozwojem Internetu w ciągu ostatnich kilku dekad.

Korzystanie z Internetu na całym świecie wzrosło o 1104% w latach 2000-2019, a 56,1% światowej populacji – ponad 4 miliardy ludzi – ma obecnie dostęp do Internetu. To, co kiedyś było niszowym projektem garstki naukowców i nerdów, jest teraz coraz bardziej istotnym narzędziem do dzielenia się informacjami i pomysłami. Coraz więcej osób postrzega otwarty dostęp do Internetu jako podstawowe prawo człowieka, a rezolucja ONZ z 2011 r. stwierdza, że celowe odcinanie dostępu ludności do Internetu jest naruszeniem praw człowieka.

Internet, jaki znamy, narodził się w 1991 roku, kiedy World Wide Web, sieć dokumentów połączonych technologią hipertekstową, po raz pierwszy została otwarta dla ogółu społeczeństwa. Od tego czasu w Internecie odnotowano przełomowe wysiłki w celu rozpowszechniania informacji, a także przełomowe wysiłki w celu ograniczenia tego rozprzestrzeniania:

1995 – Naukowcy z Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych zaczynają opracowywać trasowanie cebulowe (onion routing), metodę ukrywania źródła i celu ruchu internetowego za pomocą sieci węzłów, które szyfrują pakiety danych, tworząc podobne do cebuli warstwy anonimowości. Ich badania stanowią podstawę przeglądarki Tor.

1996 – Stany Zjednoczone uchwalają ustawę Communications Decency Act, która zabrania umieszczania w Internecie materiałów „nieprzyzwoitych„ lub ”ewidentnie obraźliwych”. Chociaż większość ustawy CDA została uznana za niekonstytucyjną, sekcja 230, która ogranicza odpowiedzialność dostawców Internetu, platform mediów społecznościowych i innych pośredników za nielegalne treści udostępniane lub udostępniane przez ich użytkowników, wciąż pozostaje w mocy prawnej.

1998 – Stany Zjednoczone uchwalają ustawę Digital Millenium Copyright Act, która kryminalizuje rozpowszechnianie technologii mającej na celu obejście ochrony praw autorskich. Od czasu uchwalenia, ustawa DMCA jest przedmiotem krytyki ze strony zwolenników wolności słowa, którzy twierdzą, że ogranicza badania naukowe, uzasadnione innowacje technologiczne, swobodę wypowiedzi, uczciwe wykorzystanie materiałów chronionych prawem autorskim oraz inne działania i dyskursy online.

1998 – Chińskie Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego uruchamia inicjatywę „Złotej Tarczy„, aby ograniczyć dostęp obywateli do materiałów postrzeganych jako destrukcyjne dla przywództwa kraju. Złota Tarcza staje się ”Wielką Zaporą Sieciową Chin”, jednym z najbardziej wszechstronnych programów cenzury internetowej na świecie.

1999 – W Internecie publikowane są specyfikacje pierwszej „wirtualnej sieci prywatnej” (VPN). VPN umożliwiają użytkownikom dostęp do prywatnych sieci przez sieci publiczne. Sieci VPN stały się popularne nie tylko wśród firm udostępniających prywatne usługi  oddziałom firmy i pracownikom, ale także wśród indywidualnych użytkowników, którzy omijają z ich pomocą ograniczenia geograficzne i cenzurę internetową.

2008 – Satoshi Nakomoto publikuje artykuł opisujący „Bitcoin„, czyli zdecentralizowany ”elektroniczny system gotówkowy peer-to-peer”. Opisana koncepcja blockchain jest odporna na cenzurę, ponieważ opiera się na sieci rozproszonych rejestrów. Wiele lat później ta sama technologia blockchain, która umożliwiła istnienie bitcoin, prowadzi do stworzenia narzędzi do walki z cenzurą.

2011 – Husni Mubaraka wyłącza cały internet w Egipcie, próbując ograniczyć przepływ informacji dotyczących protestujących w ramach „Arabskiej Wiosny” i doniesień prasowych. Podobne ogólnokrajowe przerwy w dostępie do internetu pojawiają się wkrótce w Libii i Syrii.

2015 – Po orzeczeniu sądu z 2014 r., które unieważniło większość Open Internet Order z 2010 r., FCC zatwierdza nakaz neutralności sieci, który określa dostawców usług internetowych jako „Wspólnych Usługodawców” i zakazuje dyskryminującego blokowania lub ograniczania przepustowości. Nowe postanowienie wygrało walkę w sądzie w roku 2016.

2017 – FCC uchyla swój wcześniejszy nakaz neutralności sieci.

2017 – Chiny „utwardzają” swoją Wielką Zaporę Sieciową, zakazując usług VPN. Niegdyś popularne narzędzie dla studentów, badaczy, biznesmenów i aktywistów pozwalające na pokonanie Wielkiej Zapory Sieciowej, VPN staje się znacznie trudniejsze w użyciu.

Konsekwencje Cenzury w Internecie

Konsekwencje cenzury internetowej mogą być druzgocące. W Chinach represje dotyczące dostępu do VPN ograniczyły nie tylko aktywność polityczną, ale także naukę i przedsiębiorczość, ponieważ naukowcy i firmy straciły dostęp do niezbędnych narzędzi, takich jak Google Scholar czy Dropbox. Autorytarne rządy na całym świecie stosują cenzurę internetową, aby stłumić demokrację i dostęp do edukacji, ale cenzura internetowa ma również negatywne skutki w rozwiniętych, „demokratycznych” krajach.

W Stanach Zjednoczonych firmy wykorzystywały już ustawę DMCA do cenzurowania dyskursu o technologii internetowej. Erozja neutralności sieci zagraża szczególnie wiejskim społecznościom w USA, które mogą stanąć w obliczu jeszcze bardziej ograniczonego i drogiego dostępu szerokopasmowego ze strony nieregulowanych dostawców usług internetowych.

Kolejnym aspektem jest to, że, szkody wyrządzone przez cenzurę internetową rozciągają się również na cały światopogląd i sposób życia ofiar. Niektóre ofiary mogą nie zdawać sobie sprawy, że w ogóle są ofiarami cenzury, ponieważ sam fakt cenzury lub informacje o tym, co jest cenzurowane, są tłumione. Na przykład wielu obywateli Korei Północnej nie ma pojęcia, jak bardzo „internet” ich kraju różni się od rzeczywistej sieci WWW. Cenzura może z kolei prowadzić do autocenzury i ogólnej niechęci do uczestniczenia w dyskursie publicznym. Badania wykazują, że ofiary mają problem z pozbyciem się tego podejścia nawet po opuszczeniu obszaru kontrolowanego przez cenzurę.

Internet znacznie zmienił się od czasu kilku dokumentów połączonych hipertekstem udostępnianych instytucjom akademickim i bazom wojskowym. Wraz z rozwojem Internetu, cenzura internetowa stała się podobna do Hydry z mitologii greckiej, której wyrastają dwie nowe głowy po odcięciu każdej jednej.

I chociaż Tor, VPN i aktywizm udowodniły, że są kluczowe w walce z cenzurą, w tej walce zawsze będą potrzebne kolejne innowacyjne narzędzia.

^{Artykuł sponsorowany powstał we współpracy z surfshark.com/pl}