Jak zaplanować lekcję historii i WOS?

Są takie elementy edukacji historycznej i obywatelskiej, które powinny pojawiać się na lekcjach zawsze lub prawie zawsze. 7 cnót nauczyciela historii i WOS przedstawia doświadczony pedagog, wykładowca dydaktyki Szkoły Edukacji PAFW i UW, dr Jakub Lorenc.

Mądre planowanie każdej lekcji to jedna z najważniejszych umiejętności, jakich uczymy studentów Szkoły Edukacji – nie tylko historyków, ale też biologów, polonistów i matematyków. Oczywiście każda dyscyplina ma swoją specyfikę, a ja skupiam się na tak zwanym EHO, czyli edukacji historycznej i obywatelskiej. Na co dzień pracujemy przede wszystkim z absolwentami wydziałów historycznych, którzy nie mają doświadczenia pracy z młodzieżą, choć są wśród nas także osoby, które stały już przed klasą pełną uczniów.

Przy planowaniu każdej lekcji historii i wiedzy o społeczeństwie powinniśmy zadbać, by proponowane uczniom zadania spełniały kilka kluczowych warunków. Nie chodzi o to, żeby na każdych zajęciach pojawiły się wszystkie elementy z poniższej listy – to byłoby bardzo trudne i często mało efektywne. Warto jednak uwzględnić na każdych zajęciach przynajmniej 3 punkty. Te, które mniej pasują do najbliższej lekcji, powinny się natomiast pojawić na którejś z dwóch następnych.

Lekcja historii i WOS - kluczowe elementy

Każdy element zawarty na tej liście jest kluczowy dla powodzenia edukacji historycznej i powinien regularnie pojawiać się na naszych zajęciach.

1. Materiał, z którym pracują uczennice i uczniowie. Mogą to być np. źródła historyczne (nie tylko pisane), tekst historiograficzny, materiał prasowy itp.

2. Nawiązanie do współczesności i do świata uczniów. Co ważne, powinno ono wynikać z pracy ucznia/uczennicy, a nie zostać podane na tacy. Niech młodzi badacze sami odkrywają pewne zależności.

3. Zadanie wymagające myślenia chronologicznego (zakotwiczenie w czasie). Może ono także być integralnym elementem zadania z innego obszaru niż chronologia.

4. Przestrzeń na stawianie pytań przez uczniów – przy czym wcale nie muszą to być pytania kierowane do nauczyciela. Niech dzieciaki zadają pytania sobie nawzajem. Ważniejsze jest stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi niż ich udzielanie.

5. Przestrzeń, na własne opinie i sądy. Uczniowie powinni je formułować nie tylko na podstawie posiadanej wiedzy, ale także bazując na swojej intuicji. Kreatywne rozwiązywanie problemów to jedna z najważniejszych umiejętności, jakie może nam dać szkoła!

6. Przestrzeń na argumentowanie swoich opinii przez uczniów.

7. Elementy współpracy z rówieśnikami. Sposobów na to jest wiele: praca w parach i w grupach, a także np. metoda T&T – czyli „odwróć się i porozmawiaj”.

Kolejność na liście nie ma znaczenia – wszystkie elementy są równie istotne w edukacji historycznej i obywatelskiej. Ważne, aby regularnie i twórczo po nie sięgać!

Jak nauczyć się planowania lekcji historii i WOS?

Kwestia planowania lekcji i całych bloków zajęć, zajmuje zdecydowanie za mało czasu na studiach historycznych (o ile w ogóle się pojawia, bo przecież nie każdy decyduje się na specjalność nauczycielską). A przecież dobrze zaplanowane zajęcia diametralnie zwiększają szansę na powodzenie danej lekcji i całego procesu dydaktycznego. Jak zatem się tego nauczyć?

Oczywiście podstawą jest znajomość dziedziny, ale też wiedza psychologiczno-pedagogiczna, która pomoże nam dostosować materiał i metody do możliwości uczniów. Z pewnością bardzo pomaga w tym także tutoring. Praca z obytym nauczycielem, który wskaże mocne strony konspektu lekcji, zwróci uwagę na wyzwania i potencjalne zagrożenia, zada kluczowe pytania o cele i efekty – to bezcenne doświadczenie w rozwoju nauczyciela historii i WOS.

Jeśli chcielibyście nauczyć się tej sztuki w bezpiecznych warunkach, gdzie metodą prób i błędów doskonali się dydaktyczny warsztat, polecam Wam studia podyplomowe w Szkole Edukacji. Nie tylko dają one uprawnienia do nauczania historii, ale naprawdę przygotowują na wszelkie wyzwania dydaktyczne i wychowawcze. A na dodatek są całkowicie bezpłatne i dają przyszłym nauczycielom historii możliwość uzyskania wysokiego stypendium i darmowego akademika w Warszawie. Same plusy!

dr Jakub Lorenc – nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie; wykładowca dydaktyki historii i tutor w Szkole Edukacji

Szkoła Edukacji Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Uniwersytetu Warszawskiego realizuje bezpłatne dzienne studia podyplomowe dla nauczycieli – zarówno przyszłych, jak i już aktywnych. Studia dają uprawnienia nauczycielskie, a także rozwijają kompetencje pedagogiczne i dydaktyczne. Szkoła Edukacji kształci w ramach czterech ścieżek przedmiotowych: język polski, historia i WOS, biologia z przyrodą, matematyka.

^{Artykuł powstał we współpracy z szkolaedukacji.pl}