Milsko i Łużyce Bolesława Chrobrego. To najbardziej na Zachód wysunięta zdobycz kosztem Niemiec w historii Polski

Znajdujące się na Zachód od Odry Milsko i Łużyce po długiej wojnie z Niemcami zdobył Bolesław Chrobry. Pozostają po dziś dzień najbardziej na zachód wysuniętymi zdobyczami kosztem Niemiec w historii Polski. 

Mapa Łużyc

Łużyce to historyczno-geograficzna kraina, która znajduje się na w obszarze między rzekami Salą, Hawelą, Odrą, Bobrą i Kwisą. Na północy Łużyce sięgają obecnych granic Berlina, a na południu Gór Łużyckich i Gór Izerskich. Łużyce dzielą się historycznie na dwie części: Łużyce i Milsko. Głównym miastem części północnej stanowiącej Dolne Łużyce był Chociebuż. Natomiast największym miastem Milska znajdującego się na południu Łużyc i znanego także jako Górnye Łużyce był Budziszyn. O te tereny długotrwałą wojnę z cesarzem rzymskim i królem niemieckim Henrykiem II toczył Bolesław Chrobry.

Bolesław I Chrobry

Po śmierci Ottona III w 1002 r. , z którym Chrobry miał partnerskie relacje, władzę w Niemczech przejął wrogo nastawiony do Polski Henryk II. Chrobry wykorzystując bezkrólewie w Niemczech zajął Miśnię, Milsko i Łużyce. Ostatecznie na zjeździe w Merseburgu Henryk oddał Chrobremu, ale tylko jako lenno, Milsko i Łużyce. Miśnia trafiła do Guncelina, sojusznika Chrobrego. Gdy Chrobry wyjeżdżał z Merseburga doszło do próby jego zabójstwa. Henryk nie zapewnił gościowi należytej ochrony, a być może był nawet inicjatorem zamachu. Ten epizod położył się cieniem na stosunkach między oboma władcami.

Następnie do 1018 r. trwała wojna polsko-niemiecka, w trakcie której Henryk II próbował nie tylko pozbawić Chrobrego władztwa nad Milskiem i Łużycami, ale także zmusić do posłuszeństwa. Natomiast Chrobry nie zamierzał stawać się niemieckim wasalem. Mimo znacznie skromniejszych sił potrafił mistrzowsko wykorzystywać element zaskoczenia, a także przewagę znajomości terenu. Bowiem większość kampanii toczyło się u granic lub w granicach zachodniej Polski.

Żadna z wielkich wypraw Henryka II nie osiągnęła zakładanych celów, co więcej, poza wyprawą z 1005 r. nie odniósł nawet częściowych sukcesów.

W 1013 r. Henryk zawarł z Chrobrym traktat pokojowy, w którym polski książę otrzymywał Milsko i Łużyce, ale tylko na zasadzie lenna. Zatem był to powrót do ustaleń z 1002 r. Pokój w Merseburgu nie okazał się trwały. Wkrótce doszło do wznowienia działań wojennych, które i tym razem zakończyły się po myśli Chrobrego.

Bolesław I Chrobry rozkazuje wbić słupy graniczne na Łabie i Soławie, obraz pędzla Józefa Peszki z około 1810 r.

Efektem zwycięstwa Chrobrego był traktat pokojowy podpisany 30 stycznia 1018 r. w Budziszynie. Nie znamy dokładnie jego warunków, ale na pewno Chrobry otrzymywał Milsko i Łużyce na własność, a nie jako lenno. Dla wzmocnienia pokoju polski władca poślubił Odę, córkę margrabiego miśnieńskiego Ekkeharda I. Otrzymane w Budziszynie ziemie, które wydarto ciężkimi walkami i nieustępliwością Chrobrego, były zdobyczą znaczącą, ale krótkotrwałą.

Panowanie Polski na tym obszarze było dziedzictwem Bolesława Chrobrego, które to wkrótce stracił jego syn Mieszko II. Łużyce nigdy później nie zostały przyłączone do Polski. Pozostają po dziś dzień najbardziej na zachód wysuniętą zdobyczą kosztem Niemiec w historii Polski. W kolejnych wiekach ciężar polskiej ekspansji kierował się już na wschód.

Bibliografia:

1. G. Labuda, Pierwsze państwo polskie, „Dzieje narodu i państwa polskiego”, Kraków 1989.
2. K. Olejnik, Cedynia, Niemcza, Głogów, Krzyszków, „Dzieje narodu i państwa polskiego”, Kraków 1988.
3. J. Strzelczyk, Bolesław Chrobry, Poznań 2003.
4. S. Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2002.
5. J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej, Kraków 1999.
6. J. Wyrozumski, Historia Polski do 1505, Warszawa 1982.
7. Kronika Thietmara, pod red. M. Z. Jedlicki, Poznań 1953.