5 największych zwycięstw Napoleona. Od Marengo do Wagram - najważniejsze bitwy

Napoleon Bonaparte, jeden z najwybitniejszych dowódców w historii, odniósł wiele spektakularnych zwycięstw, które zmieniły oblicze Europy. Jego geniusz taktyczny i zdolność do przewidywania ruchów przeciwnika przyniosły mu sławę. W tym artykule przedstawiamy pięć największych zwycięstw Napoleona, które nie tylko ukształtowały jego karierę, ale także miały ogromny wpływ na bieg historii.

Od legendarnego triumfu w bitwie pod Austerlitz, po decydujące starcie pod Wagram. Te zwycięstwa stanowią kulminacyjne punkty wojennego geniuszu Napoleona. Zapraszamy do zapoznania się z fascynującymi opisami tych bitew, które pokazują, dlaczego Napoleon jest uważany za jednego z największych strategów w historii wojskowości.

5 największych zwycięstw Napoleona

1. Bitwa pod Marengo (14 czerwca 1800)

Napoleon nad ciałem generała Louisa Desaix, obraz Jeana Broca

Bitwa pod Marengo, stoczona we wczesnym okresie kariery Napoleona, była kluczowa dla utrzymania jego władzy we Francji. Napoleon, mimo początkowych trudności i odwrotu, zdołał odwrócić losy bitwy dzięki przybyciu świeżych oddziałów Louisa Desaix i Jeana Boudeta. Pierwszy z nich wiedząc o sytuacji powiedział, że ta bitwa jest już przegrana, ale jest dopiero druga, zdążymy wygrać następną. Kontratak nowymi siłami przyniósł Napoleonowi zaskakujące zwycięstwo. Głównodowodzący siłami Austrii Michael von Melas zdążył nawet nadać wiadomość do Wiednia o zwycięstwie nad Francuzami. W bitwie poległ Desaix, nad którego ciałem zapłakał nawet wielki wódz.

Zwycięstwo w bitwie pod Marengo umocniło pozycję Napoleona jako Pierwszego Konsula Francji, co było kluczowe dla jego późniejszych ambicji politycznych. Stanowiło również początek serii wydarzeń, które dodatkowo wzmocniły francuską dominację w Europie. Pokój w Lunéville (1801) był ważnym kamieniem milowym, ponieważ nie tylko zakończył konflikt z Austrią, ale także potwierdził korzystne dla Francji zmiany terytorialne we Włoszech i w innych regionach, co miało długofalowe skutki dla europejskiego układu sił.

2. Bitwa pod Austerlitz (2 grudnia 1805)

Bitwa pod Austerlitz, obraz Françoisa Gérarda

Bitwa pod Austerlitz, znana także jako „bitwa trzech cesarzy”, jest uważana za arcydzieło taktyczne Napoleona, porównywane do wygranej Hannibala pod Kaanami. Francuski wódz, mimo przewagi liczebnej koalicji rosyjsko-austriackiej, zastosował mistrzowską taktykę zwodzenia przeciwnika. Udało mu się oszukać sojuszników, sugerując słabość swoich sił, co skłoniło ich do nierozważnego ataku. Francuzi, wykorzystując błędy wroga, odnieśli znaczące zwycięstwo, które umocniło pozycję Napoleona w Europie. III koalicja antyfrancuska na skutek tej klęski rozpadła się.

Wpływ tej bitwy na relacje międzynarodowe był dalekosiężny. Austria musiała zrezygnować z wielu terytoriów, w tym Wenecji, Istrii, Dalmacji, Tyrolu i Górnej Szwabii, a także wypłacić Francji znaczną kontrybucję wojenną. Zmiany te znacznie osłabiły Austrię i przyczyniły się do rezygnacji Franciszka II z tytułu cesarza rzymskiego, choć pozostał on cesarzem Austrii.

Dodatkowo, zwycięstwo to umożliwiło Napoleonowi zdobycie hegemonii w Niemczech poprzez utworzenie Związku Reńskiego w 1806 r., co znacznie zwiększyło francuski wpływ w regionie. Wprowadzenie nowego porządku w Niemczech i zmiany terytorialne w Europie po bitwie pod Austerlitz odzwierciedlały rosnącą dominację Napoleona na kontynencie.

3. Bitwy pod Jeną-Auerstedt (14 października 1806)

Bitwa pod Jeną-Auerstedt, obraz Horacego Verneta

Bitwa pod Jeną-Auerstedt to seria dwóch bitew stoczonych 14 października 1806 roku przez wojska francuskie z siłami pruskimi króla Fryderyka Wilhelma III. Marszałek Francji Louis-Nicolas Davout odniósł zwycięstwo nad większymi siłami pruskimi pod Auerstadt, podczas gdy w tym samym czasie Napoleon I zniszczył dwa pruskie korpusy pod Jeną. Napoleon nie dowierzał początkowo, że Davout swoimi siłami dał radę samodzielnie pokonać pruską armię i kurierowi z wieścią odpowiedział, że twój dowódca widzi podwójnie, co było też aluzją do słabego wzorku Davouta. Szybko okazało się, że zwycięstwo było prawdą. Te dwa zwycięstwa razem przesądziły o porażce i zajęciu Prus przez wojska francuskie.

Po bitwie pod Jeną-Auerstedt Napoleon szybko zajął Berlin. Klęska Prus zmusiła ten kraj do głębokich reform wojskowych i administracyjnych. Bitwa ta również otworzyła Napoleonowi drogę do dalszej ekspansji na wschód i zwiększyła jego wpływy w Europie Środkowej. Wówczas w Europie największym wyzwaniem i rywalem dla Napoleona pozostała  Rosja - poza Wielką Brytanią główny rywal Francji, który panował na morzach i oceanach.

4. Bitwa pod Frydlandem (14 czerwca 1807)

Napoleon na polu bitwy pod Frydlandem, obraz Horace’go Verneta

Bitwa pod Frydlandem była decydującym zwycięstwem Napoleona nad wojskami rosyjskimi pod dowództwem generała Bennigsena. Starcie to było kulminacją kampanii wiosennej wojny z Rosją w 1807 r. Napoleon, wykorzystując błędy taktyczne Rosjan i doskonałe pozycjonowanie swoich wojsk, zadał Rosjanom ciężkie straty. Rosyjska armia uciekała chaotycznie przez rzekę Łynę, wielu żołnierzy utonęło.

Zwycięstwo Napoleona w bitwie pod Frydlandem skłoniło Rosję do wycofania się z IV koalicji przeciwko Francji. Ta zmiana sytuacji politycznej otworzyła drogę do pokoju w Tylży, gdzie Napoleon Bonaparte i car Aleksander I spotkali się, aby przeprowadzić negocjacje i ustalić nowy porządek w Europie Wschodniej.

W traktacie pokojowym podpisanym w Tylży, Rosja i Francja zgodziły się na szereg znaczących zmian terytorialnych i politycznych. Rosja zobowiązała się do przystąpienia do blokady kontynentalnej przeciwko Wielkiej Brytanii, co było kluczowym elementem strategii Napoleona, mającej na celu osłabienie gospodarcze jego wroga. Ponadto Rosja uznawała Księstwo Warszawskie, Wolne Miasto Gdańsk i francuskie zdobycze w Prusach. W Tylży Francja podpisała traktat z Prusami. Zgodnie z nim Prusy rezygnowały z posiadłości w zachodnich Niemczech, zrzekały się ziemi na rzecz utworzonego Księstwa Warszawskiego, a także zezwalały Napoleonowi na swobodne poruszanie się wojskami po pruskim terytorium.

5. Bitwa pod Wagram (5-6 lipca 1809)

Napoleon w czasie bitwy pod Wagram, obraz Horace’go Verneta

Bitwa pod Wagram była jedną z największych bitew epoki napoleońskiej pod względem liczby zaangażowanych wojsk. Mimo początkowych trudności, Napoleon zdołał pokonać austriackie siły. Ostatecznie armia austriacka wycofała się kończąc bitwę, która okazała się jedną z najkrwawszych starć epoki, z ogromnymi stratami po obu stronach.

Bitwa pod Wagram skutkowała podpisaniem pokoju w Schönbrunn, który zakończył wojnę między Francją a V koalicją. Postanowienia traktatu obejmowały uznanie przez Austrię wszystkich dotychczasowych podbojów Napoleona. Austria oddała Nową Galicję i Cyrkuł Zamojski Księstwu Warszawskiemu, Tyrol i Salzburg Bawarii, a Triest i Dalmację na południe od rzeki Sawy Francji. Austria musiała również oddać Rosji okręg tarnopolski i uznać Józefa Bonaparte za króla Hiszpanii. Po traktacie tylko Wielka Brytania pozostała w stanie wojny z Francją.

* * *

Każde z tych zwycięstw miało więc dalekosiężne skutki, nie tylko bezpośrednio militarne, ale także polityczne i dyplomatyczne, kształtując europejską politykę na wiele lat. Napoleon dzięki tym sukcesom mógł rozwijać swoje ambicje imperialne, jednak równocześnie prowadziły one do narastania opozycji przeciwko jego panowaniu w Europie.

Bibliografia:

1. J. Baszkiewicz, Historia Francji, Wrocław 2008.
2. P. Cau, Bitwy. 100 największych bitew w dziejach świata. Od Kadesz do zdobycia Bagdadu. Trzy tysiące lat sztuki wojennej, Warszawa 2008.
3. A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2021.
4. A. Manfred, Napoleon Bonaparte, Warszawa 1982.
5. A. Zahorski, Napoleon, Warszawa 1982.
6. M. Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 2015.
7. 1001 bitew, pod red. R.G. Grant, Warszawa 2012.

Więcej o historii Francji przeczytasz klikając na poniższą grafikę: