(Nie) niewinne rymowanki o PZPR

Działalność opozycyjna w Polsce Ludowej przybierała bardzo różne formy. Jedną z  nich było kolportowanie ulotek o treści, jak to określali funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa, antypaństwowej. Poniżej zaprezentowałem dwuczęściową treść ulotki, którą rozpowszechniał w 1979 r. anonimowy kierowca ciężarówki z zakładu „Instal„ w Częstochowie. Ten mężczyzna pozostawił przewożony druk na stacji benzynowej (CPN) Myszkowie, a do siedziby SB dostarczył go Tajny Współpracownik ps. „Długopis„. Z treści krótkiej notatki (sporządzonej przez funkcjonariusza SB) wynika, że ulotka została wręczona pracownikowi „Instalu” gdzieś na terenie woj. jeleniogórskiego. W związku z tym, że kierowca pochodził z woj. częstochowskiego katowicka SB przekazała sprawę ”do dalszego prowadzenia” do Wydz. III KWMO w Częstochowie. Notatkę skierowaną do płk Andrzeja Faltusa (23 IX 1927-28 II 1992) sporządził mjr Zenon Drębkowski (14 II 1928-2 XII 2010)1.

Logo Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

Ulotka jest ciekawym przykładem tego w jaki sposób niezadowoleni z rządów PZPR starali się ją ośmieszać. Nie mogąc wystąpić otwarcie przeciwko partii, część Polaków starała się niejako oswoić z jej dominacją, a poprzez przyjętą żartobliwą i wyczuwalnie  złośliwą treść zneutralizować strach i wskazać winnych niskiego standardu życia. To interesujące świadectwo oporu społecznego, który docierał na polską prowincję w okresie „późnego” Gierka. Przytoczone wyliczanki – rymowanki wprost nawiązują do powszechnie znanej formy Dziesięciu Przykazań. Przypominają nieco dziecięce wierszyki ułatwiające zapamiętywanie dłuższych partii tekstu. Jak łatwo dostrzec autor bądź autorzy anonimów obwiniali PZPR za złą sytuację gospodarczą w kraju. W zabawny i nieszablonowy sposób poruszali różne aspekty (niedogodności) życia w Polsce w latach 70. Warto podkreślić, iż silnie akcentowano i łączono fatalne zaopatrzenie rynku spożywczego z niesuwerennością PRL. To tylko potwierdza, że w państwach zarządzanych autorytarnie trudno rozdzielić kwestie polityczne od gospodarczych (a także obyczajowych).

Zadania stojące przed PZPR

1. Stworzyć strefę bezmięsną między Odrą a Bugiem
2. Inteligencję zrównać z robotnikami, robotników z chłopami, a chłopów z ziemią
3. Do godła dorysować kangura, ponieważ Polska skacze w górę, a my chodzimy z torbami
4. Pomnik Moniuszki postawić przed domem partii jako twórców „Strasznego Dworu”
5. Pomnik Mickiewicza przenieść do Poronina żeby obaj twórcy „Dziadów” stali obok siebie
6. Do hymnu dodać sława: „dlaczego Polska jeszcze nie zginęła”
7. Ustalić nową flagę na biało – czerwonym tle, popiersie robotnika pod jego szyją sierp, na głowie młot, a w oczach gwiazdy
8. Nie produkować łóżek, ponieważ rolnik śpi na sianie, robotnik na zmianie, kierownik na naradzie, student na wykładzie, ORMO czuwa, milicja śledzi, reszta siedzi
9. Wprowadzić w szkole religię obowiązkową z portretami: Gierka, Lenina, Marksa i Cartera

Będziemy się modlić do Gierka:     Ojcze nasz…

Lenina:                                              któryś jest w niebie…

Marksa:                                            święć się imię Twoje…

Cartera:                                            przyjdź królestwo Twoje…

10 przykazań PZPR

1. Nie będziesz miał celu wyższego nad dobrobyt Związku Radzieckiego
2. Nie wstępuj do kościoła, ani do sklepu mięsnego, żebyś nie stracił stażu partyjnego
3. W niedzielę i święta o czynie partyjnym pamiętaj
4. W wolne soboty wal prosto do roboty
5. Szanuj rolnika polskiego jak siebie samego, bo twoje życie zależy od niego
6. Nie pożądaj żony bliźniego swego, bo i tak nie ugotuje ci nic lepszego, bo nie ma z czego
7. Nie kradnij mienia społecznego, bo ci ze Wschodu są od tego
8. Nie stawiaj robotniku partii czoła, bo i tak cię wyzwą od warchoła
9. Robotniku, nie żądaj rekompensaty, bo i tak poniesiesz straty
10. Kochaj Boga swego, bo czy będziesz jadł szynkę zależy tylko od niego

1. Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach [IPN Ka] 048/916 t. 8, Pismo zastępcy Naczelnika Wydziałów Paszportów KWMO w Katowicach Z[enona] Drębkowskiego do Naczelnika Wydziału III KWMO w Częstochowie z dn. 7 VI 1979 r., k. 299-301. [↩]