„Polscy krzyżowcy. Fascynująca historia wędrówek Polaków do Ziemi Świętej” – A. Teterycz-Puzio – recenzja

Dzieje wypraw krzyżowych cieszą się nieustanną popularnością wśród pasjonatów i naukowców, czego dowodem są liczne publikacje na ten temat. Spośród najnowszych na wyróżnienie zasługują Polscy krzyżowcy Agnieszki Teterycz-Puzio.

Autorka jest wykładowcą i kierownikiem katedry historii średniowiecza Akademii Pomorskiej w Słupsku, specjalizującym się w badaniach nad kulturą owego okresu w Polsce i Europie. A. Teterycz-Puzio ponadto prowadzi badania nad losami książąt polskich w okresie rozbicia dzielnicowego, jest m.in. autorką biografii Henryka Sandomierskiego. Jej publikacje i warsztat pisarski cieszą się wielkim uznaniem naukowców i miłośników historii, a swój kunszt potwierdza w nowej monografii.

Tekst podzielono na trzy duże rozdziały, grupujące zagadnienia związane z historią krucjat i obecnością Polaków w Ziemi Świętej. Pierwszy z nich to zarys idei wypraw krzyżowych, podróży pątników i form organizowania pielgrzymek. Następna część książki jest ścisłym nawiązaniem do tytułu pracy, w którym autorka przedstawiła przebieg pielgrzymek władców z ziem polskich, począwszy od niewymienionego z imienia polskiego księcia w ramach drugiej wyprawy krzyżowej (1147), pod wodzą króla Francji Ludwika VII i cesarza niemieckiego Konrada III, aż po domniemaną wyprawę syna Mściwoja gdańskiego, Racibora. Ostatnia część została poświęcona również możnowładcom wyruszającym do Ziemi Świętej, ale w charakterze pątników, ze szczególnym uwzględnieniem wypraw książąt i mieszkańców ziem pomorskich.

Polscy krzyżowcy… to publikacja o podwójnym charakterze: naukowym i popularnonaukowym. Przybliża ona i zbiera w jednym miejscu dotychczasowe analizy i hipotezy dotyczące wypraw krzyżowych i pielgrzymek z ziem polskich, próbując jednocześnie wyjaśnić nieścisłości w dotychczasowych ustaleniach historyków, tak jak to miało miejsce w przypadku nieznanego księcia polskiego, II wyprawy krzyżowej i Racibora gdańskiego. Wydaje się, że kluczem doboru postaci do poszczególnych podrozdziałów było nie tylko polskie pochodzenie, ale również stopień pokrewieństwa z rodzimymi rodami możnowładczymi, czego dowodem jest zamieszczenie historii pielgrzymek książąt Pomorza Zachodniego, a nawet króla trzech państw skandynawskich, Eryka Pomorskiego, w trzecim rozdziale. Uwagę czytelnika może przykuć fakt krótkich, czasem kilkustronicowych podrozdziałów, zawierających momentami esencję danego tematu co zwiększa dynamikę lektury, ale nie ujmuje wartości książki. Publikacja wyposażona zostala w pełen aparat naukowy, jednak przypisy są zamieszczone na końcu każdego z rozdziałów. Zastosowanie takiej konstrukcji książki, niejako na wzór anglosaskiego pisarstwa historycznego, wzmacnia warsztat językowy autorki i odbiór tekstu przez czytelnika. Należy zaznaczyć wprawne umieszczenie bogatej ilości fragmentów źródeł z epoki w tekście, komponujących się z narracją Polskich krzyżowców… w spójną całość.

Tytuł książki może dla niektórych czytelników wydać się mylący, gdyż dużą część publikacji zajmują zagadnienia związane z pielgrzymkami i życiem codziennym pątników na każdym etapie podróży: od przygotowania, przez niebezpieczeństwa na szlaku, aż po pobyt w miejscach uświęconych i elementy kultury materialnej. W tych zagadnieniach zostały ujęte wszystkie warstwy społeczne, zdolne do zorganizowania i sfinansowania pobytu w Ziemi Świętej. Jerozolima i miasta krzyżowców były głównym celem wypraw pielgrzymich. W publikacji uwzględniono również bliższe geograficznie peregrynacje do miejsc świętych na ziemiach polskich. Nie jest to więc ksiązka stricte poświęcona krzyżowcom-rycerzom, ale wyprawom rycerskim i pątniczym z terenów dzisiejszej Polski i na jej ziemie.

Polscy krzyżowcy… wydają się być publikacją potrzebną na rynku wydawniczym. Z pewnością może służyć za wprowadzenie dla miłośników dziejów „polskich” wypraw krzyżowych. Z kolei dla osób zawodowo zajmujących się historią jest przydatnym, podręcznym odwołaniem do dalszych studiów. Bezwzględnie fascynujących.

Plus minus:

Na plus:

+ szerokie ujęcie

+ dobrze prowadzona narracja

+ przystępny język

+ aparat naukowy

+ jasna konstrukcja rozdziałów

Na minus:

- nie do końca precyzyjny tytuł w stosunku do treści książki

Tytuł: Polscy krzyżowcy. Fascynująca historia wypraw Polaków do Ziemi Świętej

Autor: Agnieszka Teterycz-Puzio

Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-797-6786-1

Liczba stron: 368

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Cena: 39,90 zł

Ocena recenzenta: 9/10

^{Redakcja merytoryczna: Marcin Tunak}

^{Korekta językowa: Aleksandra Czyż}