Wolne elekcje - pretendenci i zwycięzcy (1573-1764) |
Henryk Walezy w 1570 r.
| Rok | Pretendenci | Okoliczności wyboru |
|---|---|---|
| 1573 | arycksiążę Ernest Habsburg car Iwan IV Groźny carewicz Fiodor I Iwanowicz król szwedzki Jan III Szwedzki brat króla Francji Henryk Walezjusz (wybrany 11 V) książę Ferrary i Modeny, Alfons II d’Este burgrabia praski Wilhelm z Rożemborska |
Brak ustalonej tradycji elekcji, kwestia zobowiązania króla (pacta conventa, artykuły henrykowskie). |
| 1575 | cesarz Maksymilian II Habsburg (12 XII) arycksiążę Ernest Habsburg car Iwan IV Groźny król szwedzki Jan III Waza Stefan Batory (15 XII) burgrabia praski Wilhelm z Rożemborska |
Habsburg ogłoszony królem przez senat. Anna Jagiellonka obwołana została królową Polski, a Stefan Batory zgodził się zostać jej mężem i zostaje poparty przez sejmiki. |
| 1587 | królewicz szwedzki Zygmunt III Waza (19 VIII) car Fiodor I Iwanowicz arcyksiążę Maksymilian Habsburg (22 VIII) arcyksiążę Ernest Habsburg |
Mimo podwójne elekcji ostatecznie władcą zostaje Waza, którego stronnicy pokonali zwolenników Habsburgów. |
| 1632 | królewicz Władysław (8 XI) | Brak większej opozycji. |
| 1648 | królewicz Jan Kazimierz Waza (17 XI) królewicz Karol Ferdynand Waza |
Przedstawiciele 16 większych państw europejskich, ale głos decydujący mieli przedstawiciele 5 mocarstw (Anglii, Austrii, Francji, Rosji i Prus). |
| 1669 | Michał Korybut Wiśniowiecki (19 VI) książę neuburski Filip Wilhelm książę lotaryński Karol V Leopold car Aleksy I Michajłowicz książę Ludwik II de Condé była królowa szwedzka Krystyna |
Zwycięstwo mało znanego „Piasta” zaskoczeniem dla podzielonej magnaterii. Szlachta niechętna wobec obcych kandydatur. |
| 1674 | hetman wielki koronny Jan Sobieski (19 V) książę lotaryński Karol V Leopold książę neuburski Filip Wilhelm książę duński Jerzy |
Elekcja tuż po zwycięstwie Sobieskiego pod Chocimiem. Francja popiera Sobieskiego. |
| 1697 | elektor saski Fryderyk August I Wettin (27 VI) Jakub Sobieski Franciszek Ludwik de Bourbon, książę Conti (27 VI) elektor bawarski Maksymilian II Emanuel |
Energiczne działania Sasa, niezdecydowane Francuzów (fiasko desantu pod Gdańskiem). |
| 1704 | Stanisław Leszczyński (2 VII) | Wybrany pod osłoną wojsk szwedzkich. |
| 1733 | Stanisław Leszczyński (12 IX) infant portugalski don Emanuel elektor saski Fryderyk August II Wettin (5 X) |
Obce wojska w kraju, konfederacje szlacheckie popierają różnych kandydatów. |
| 1764 | stolnik litewski Stanisław Antoni Poniatowski (6 IX) elektor saski Fryderyk Chrystian Wettin książę Adam Kazimierz Czartoryski hetman wielki koronny Jan Klemens Branicki |
Decydujący wpływ Rosji (Poniatowski królem na życzenie carycy Katarzyny). |
Bibliografia:
- Witold Mizerski, Tablice historyczne, Wydawnictwo Adamantan, Warszawa 1996
- Mieczysław Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 1979
- Andrzej Chwalba, Kalendarium dziejów Polski, Wydawnictwo Literackie
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
