„Dubrownik w latach 1358-1526” - P. Wróbel - recenzja

Uznane krakowskie wydawnictwo naukowe Historia Iagellonica oddaje do rąk czytelnika pracę Piotra Wróbla, będącą owocem wieloletnich badań autora. Wszyscy zainteresowani dziejami Dubrownika (Raguzy) powinni po tę pozycję sięgnąć bez wahania.

Dubrownik, miasto na południu Chorwacji, pięknie położone nad Morzem Adriatyckim, założone jako Ragusium (potem Ragusa), do XIII wieku pozostawało pod wpływami bizantyjskimi. Następnie dostało się w orbitę interesów Wenecji, by w latach swojego rozkwitu w XIV-XVI w. podlegać protekcji węgierskiej. Właśnie ten okres prosperity, zamknięty umownie w latach od pokoju w Zadarze (1358 r.) do klęski Węgier w wojnie z Turcją (1526 r.), dogłębnie analizuje w swojej pracy Piotr Wróbel.

Autor jest pracownikiem naukowym Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 2000 r. adiunktem w Zakładzie Historii Średniowiecznej Powszechnej, a od 2008 r. kierownikiem studiów zaocznych kierunku Mediteraneistyka. W 1997 r. obronił rozprawę doktorską pt. Państwa zachodnich Bałkanów (Serbia, Bośnia, Dubrownik) w obliczu aneksji tureckiej w latach 1444-1463, opublikowaną następnie jako Krzyż i Półksiężyc. Państwa zachodnich Bałkanów wobec Turcji w latach 1444-1463 (Wydawnictwo Historia Iagellonica, Kraków 2000 r.). Piotr Wróbel wraz z Jackiem Bonarkiem przełożył i opatrzył komentarzem także dwa średniowieczne dzieła: Filipa De Diversisa Opis Dubrownika. Situs aedificiorum politiae et laudabilium consuetudinum inclytae civitatis Ragusii (Wydawnictwo Historia Iagellonica, Kraków 2004 r.) oraz Benedykta Cotruglio (Benedykta Kotruljevica) „Księgę o sztuce handlu” (Wydawnictwo Historia Iagellonica, Kraków 2007 r.).

Prezentowana książka, jak podkreśla sam Autor, jest owocem prawie dziesięcioletniej pracy. Na ponad czterystu stronach Piotr Wróbel omawia takie zagadnienia jak skład, strukturę społeczną i ustrój polityczny Dubrownika (rozdział II i V), działalność służb miejskich (rozdział III), zagadnienia obronne (rozdział IV), życie codzienne (rozdział VII), a także organizację i rolę Kościoła katolickiego (rozdział VIII).

Książka ta nie stanowi opisu całości dziejów Dubrownika, co zaznacza we wstępie sam Autor. Być może wkrótce doczekamy się więc części drugiej, w której zapoznamy się ze szczegółowym opracowaniem historii politycznej i gospodarczej.

Chciałbym podkreślić, że recenzowana książka jest pracą na wskroś naukową. Czytelnik spodziewający się niewymagającej lektury może czuć się zagubiony w morzu faktów, statystyk, dat czy nazw własnych. Już sam rozmiar prezentowanej bibliografii może przyprawić o zawrót głowy (rozpisana na 22 stronach liczy ponad  500 pozycji!), a dodać należy, iż we wstępie Autor zaznacza, że jest to jedynie ta część źródeł i opracowań, która bezpośrednio dotyczy omawianych w pracy zagadnień. Jak na pracę naukową przystało Piotr Wróbel przedstawia wynikające ze swoich badań wnioski, które prezentuje w czternastu punktach (s. 385-390). Omawiane zagadnienia, chociaż często dotyczą skomplikowanej materii, prezentowane są jednak w sposób jasny i, co ważne, ciekawy.

Książka wydana została w ładnej, twardej oprawie, nie posiada niestety żadnych ilustracji. Biorąc pod uwagę naukowy charakter pracy nie jest to może ogromny minus, jednakże wydaje się, że chociaż drobna ilość ilustracji czy zdjęć mogłaby ułatwić Czytelnikowi zrozumienie niektórych zagadnień. Dla przykładu bardzo ciekawe popularnonaukowe opracowanie dziejów Dubrownika autorstwa Joanny Rapackiej pt. Rzeczpospolita Dubrownicka (wydanie II, Wydawnictwo Pogranicze, Sejny 2005 r.) zawierało bogaty materiał ilustracyjny, znacznie ubarwiający pracę.

Na końcu książki umieszczono natomiast cztery mapki tematyczne.

Podsumowując należy bez wątpienia stwierdzić, że książka jest godna polecenia. Jest to jedyna na polskim rynku wydawniczym praca naukowa będąca tak złożonym opisem kwestii społecznych Dubrownika, rządów wewnętrznych republiki czy też sposobów jak najlepszego wykorzystania ograniczonej przecież przestrzeni. Nie uświadczymy tu opisów bitew czy skomplikowanych rozgrywek dyplomatycznych. Osoby bardziej zainteresowane historią polityczną czy też gospodarczą będą zapewne żałować, że akurat te zagadnienia znajdą się w dopiero planowanej drugiej części pracy. Z drugiej strony książka ta z pewnością rozbudzi wśród zainteresowanych tematem apetyt na ciąg dalszy i przekona ich, że warto będzie poczekać.

Na zakończenie tej krótkiej recenzji chciałbym jeszcze parę słów poświęcić samemu wydawnictwu Historia Iagellonica. Wydawnictwo, a właściwie Towarzystwo Wydawnicze Historia Iagellonica, istnieje na rynku wydawniczym już od 14 lat. Prezentuje ono przede wszystkim dorobek krakowskich historyków bardzo mocno współpracując z Wydziałem Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dotychczas Towarzystwo wydało ponad sto dwadzieścia prac o charakterze naukowym, bądź popularnonaukowym, prowadzi takie serie wydawnicze jak, m.in. (chyba najbardziej rozpoznawalna) Mediterraneum, Notos – Scripta Antiqua et Byzantina czy też  rozpoczęta niedawno seria Medium Aevum. Wydawnictwo publikuje głównie książki historyczne, ale także prace z innych dziedzin (architektura, polityka, językoznawstwo, zagadnienia religijne czy geograficzne), bardzo dbając nie tylko o ich poziom merytoryczny, ale także o wykonanie edytorskie.

Plus minus:
Na plus:
+ pierwsza tak złożona polskojęzyczna monografia dziejów społecznych Dubrownika
+ estetyka wydawnictwa
+ ogromna bibliografia
+ indeks nazw geograficznych
+ indeks osobowy

Na minus:
- całkowity brak ilustracji

Tytuł: Dubrownik w latach 1358-1526
Autor: Piotr Wróbel
Wydanie: 2010
Wydawca: Historia Iagellonica
ISBN: 978-83-62261-07-9
Stron: 432
Oprawa: twarda
Cena: ok. 45 zł
Ocena recenzenta: 9/10