„Dwanaście miesięcy z archeologią” - A. Kokowski - recenzja

W 2010 roku na polskim rynku wydawniczym pojawiła się książka Andrzeja Kokowskiego Dwanaście miesięcy z archeologią, wydana przez Wydawnictwo TRIO. Praca ta traktuje o wykopaliskach archeologicznych, zabytkach głównie epoki żelaza oraz o problemach współczesnej polskiej archeologii.

Licząca nieco ponad 200 stron niewielka książka porusza wiele tematów dotyczących głównie archeologii pradziejowej. Autor, archeolog, dyrektor Instytutu Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, w interesujący i ciekawy sposób podzielił kilka najważniejszych problemów archeologicznych w dwanaście miesięcy. Andrzej Kokowski jest specjalistą, którego naukowe zainteresowania dotyczą problematyki okresu przedrzymskiego, rzymskiego i wędrówek ludów w Europie Środkowej i Wschodniej.

Omawiana praca podzielona została na 12 miesięcy, od stycznia do grudnia. Autor kolejno porusza wiele kwestii dotyczących sensu stricte archeologii i jej odkryć, ale również stara się w jasny sposób zrekonstruować wiele elementów życia mieszkańców barbarzyńskiej Europy epoki żelaza.

W książce pojawia się dużo interesujących informacji dotyczących zachowań, rytuałów ludów zamieszkujących ziemie polskie na przełomie er. Autor przedstawia, jego zdaniem najważniejsze odkrycia archeologiczne dotyczące epoki żelaza. W ciekawy sposób opisano etniczną mapę Barbaricumśrodkowoeuropejskiego oraz unie zawierane przez dane etnosy. Autor identyfikuje Wandalów z kulturą przeworską, jedną z najważniejszych jednostek archeologicznych jakie zamieszkiwały tereny między Wisłą a Odrą. W książce znajdziemy zestawienie najróżniejszych ludów starożytnych, poczynając od Lugiów, Hariów, Gotów, Burgundów, kończąc na Słowianach. Do spisu tego dołączono opis terenów zajętych przez te etnosy. W zestawieniu tym Autor dodatkowo posiłkuje się źródłami starożytnymi (Tacyt, Jordanes, Ptolemeusz, Kasjusz Dion), które chętnie cytuje i komentuje, co dodatkowo uatrakcyjnia tekst.

W publikacji znajduje się bardzo interesujący, nietypowy opis wojen markomańskich (160-188) widziany oczami barbarzyńców, a nie Rzymian.

Andrzej Kokowski w pracy tej prezentuje najistotniejsze odkrycia archeologiczne, głównie pochodzące z epoki żelaza (kultura wielbarska, przeworska, grupa masłomęcka, kultura czernichowska). W interesujący sposób opowiada w jakich okolicznościach doszło do danego odkrycia oraz co dane wykopaliska wniosły do nauki polskiej. Opisom wykopalisk towarzyszą rysunki oraz fotografie zabytków archeologicznych znalezionych w wyniku prac badawczych. Dodatkowo książkę uatrakcyjniają rysunki Jerzego Faczyńskiego, polskiego artysty wciąż niedostatecznie poznanego w kraju.

Autor Dwunastu miesięcy… skupia się głównie na problemach dotyczących Kotliny Hrubieszowskiej i Lubelszczyzny, które są najbliższe jego sercu.

Wiele problemów dotyczących życia, rytuałów oraz obrządku pogrzebowego ludów barbarzyńskiej Europy w fascynujący sposób wytłumaczono na przykładzie analogii do świata nam współczesnego, XXI wieku.

W pracy wielokrotnie pojawia się problem wykrywacza metali, który wydaje się być istną bolączką Autora oraz wielu archeologów. Kokowski szeroko prezentuje dane zagadnienie, ukazując jednocześnie jego plusy i minusy. Autor nie jest przeciwnikiem tej nowoczesnej metody odnajdywania zabytków, jednakże zwraca uwagę na niebezpieczeństwo użycia tego sprzętu przez „poszukiwaczy skarbów”, którzy bez jakichkolwiek skrupułów niszczą stanowiska archeologiczne w celu powiększenia nielegalnych kolekcji.

Za jedną z nielicznych wad książki, można uznać momentami hermetyczny język jakim posługuje się Autor, który powoduje, że praca może być trudna w odbiorze dla osób spoza „świata archeologii”. W publikacji pojawiają się bowiem niewyjaśnione terminy, które mogą nastręczać trudności w zrozumieniu ich znaczenia dla osób, które nigdy nie trzymały w ręku prac archeologicznych, zwłaszcza tych dotyczących środkowoeuropejskiego Barbaricum.

Podsumowując, tę publikację należy ocenić pozytywnie. Wydaje się ona być niezmiernie interesująca dla archeologa, gdyż w znakomity i momentami humorystyczny sposób prezentuje liczne kwestie dotyczące czasów epoki żelaza. W ciekawy sposób opisane zostały dzieje barbarzyńskiej Europy ze szczególnym naciskiem na tereny Lubelszczyzny. Moim zdaniem książka ta w rękach nie-archeologa może stać się przyczyną jego zainteresowania archeologią pradziejową pod warunkiem, iż informacje z książki Kokowskiego zostaną poszerzone o wiedzę z innych archeologicznych publikacji.

Plus minus:
Na plus:
+ tematyka
+ interesujący, momentami istnie detektywistyczny styl autora
+ fotografie i rysunki
+ cytaty i komentarze do starożytnych źródeł
+ fascynujące opisy wykopalisk
Na minus:
- miękka, klejona okładka, dość szybko może ulec zniszczeniu
- brak komentarzy odnośnie niektórych zjawisk archeologicznych, które mogą być niezrozumiałe dla osób spoza archeologii

Tytuł : Dwanaście miesięcy z archeologią
Autor: Andrzej Kokowski
Wydanie: 2010
Wydawca: Wydawnictwo TRIO
ISBN: 978-83-7436-200-9
Stron: 207
Oprawa : miękka
Cena: 30 zł
Ocena recenzenta: 9/10