„Echnaton i Nefertiti” - Ch. Jacq - recenzja

„Piękna która nadchodzi„ i „Skuteczny Duch Atona„ to zapewne jedna z tych par władców, która do dziś wzbudza wiele emocji. Gdyby żyli w naszych czasach śmiało mogliby konkurować z koronowanymi władcami europejskimi. Książka ta zapewne rozwieje wiele tajemnic, które nagromadziły się wokół ”świetlistej pary małżonków”, ale na pewno nie sprawi, że czytelnik dowie się wszystkiego i zaprzestanie poszukiwań, wręcz odwrotnie, tylko go zachęci do pogłębienia tematyki.

Christian Jacq, autor znany z wielu swoich publikacji dotyczących starożytnego Egiptu, tym razem porusza tematykę związaną z jednym z najbardziej interesujących faraonów Egiptu – Amenhotepem IV, który to przyjął imię Echnaton. Książka traktuje nie tylko ściśle o czasach jego panowania ale dla przykładu w pierwszych rozdziałach nawiązuje do rządów jego ojca Amenhotepa III. Wspomina również o matce faraona – Teje. Niewątpliwie to oni mieli wielki wpływ na reformy przeprowadzane przez ich syna. Na początku poznajemy też genezę kultu boga Atona, którego tak wywyższył Echnaton. Jacq opisuje jego pozycje przed panowaniem tegoż faraona i zaznacza, że to nie on jako pierwszy zwrócił uwagę na to bóstwo. Przykłady Amenhotepa II i Totmesa IV dowodzą, że już w przeszłości uwidoczniły się tendencje do zrównoważenia rangi różnych egipskich kultów i pomniejszenia rangi kapłanów z Teb. Amenhotem III nadał temu procesowi przyspieszenie, a Echnaton wprowadził je niejako w życie.

Jacq szczegółowo opisuje poszczególne lata panowania faraona, rozpoczynając od jego narodzin. Możemy przez to przekrojowe potraktowanie królowania prześledzić pobudki, które kierowały nim i doprowadziły do zmiany stolicy z Teb na Achetaton (Al-Amarna), wywyższenia Atona czy zmianach w kanonie sztuki.

Nie może oczywiście w takiej publikacji zabraknąć „słowa„ o Nefretiti lub jak kto woli Nefretete, żonie faraona. Utożsamiano ją częstą z Taduhepą, księżniczką mitannijską, która miała być przysłana w ramach umocnienia ”przyjaźni” między krajami. Wiadomo, że była to dość popularna forma zacieśniania sojuszy politycznych, jednakże autor dowodzi, że przypuszczenia takie są raczej nieprawdopodobne i udowadnia, że królowa była Egipcjanką. W tym miejscu porusza również kwestię wysokiej pozycji jakie posiadały królewskie małżonki. Wielokrotnie też wspomina o przejawach miłości, jakie okazywali sobie małżonkowie publicznie. Wspomina o istnieniu także drugiej żony Echnatona, niejakiej Kii.

Oprócz przybliżenia postaci samego faraona i jego żony, poznajemy też sylwetki najbliższych współpracowników Echnatona. Jest im poświęcony oddzielny rozdział „Ludzie faraona”. Czytamy tu min. o: Baku- naczelniku rzeźbiarzy, Ramoze – Wezyrze Południa , Mai – naczelnym generale, Pentu – Nadwornym Medyku Króla i wielu wielu innych, bez których epoka ta prawdopodobnie nie nabrała by takiego znaczenia.

Wielkim plusem publikacji jest umieszczenie kilku teorii na dany temat. Autor przytacza niejednokrotnie sprzeczne twierdzenia naukowców, egiptologów czy badaczy na jeden temat. Czytelnik może przez to obiektywnie spojrzeć na poruszane zagadnienie. Jacq nie narzuca przez to jednego punktu widzenia.

Dzięki badaniom archeologicznym i ich opisowi w omawianej publikacji, dowiadujemy się jak wyglądała „słoneczna” stolica Echnatona. Znajdujemy tu dokładny opis układu miasta, poszczególnych świątyń, pałacy królewskich, rezydencji najwyższych dygnitarzy, domów rzemieślników i zwykłych chłopów. Autor zamieścił również mapkę ukazującą rekonstrukcję miasta.

Bardzo cenne są przytaczane liczne fragmenty utworów egipskich, a dla osoby interesującej się okresem amarneńskim, dwa najistotniejsze: Mały i Wielki Hymn do Atona. Ich znajomość jest jakoby nieodzowna by zrozumień źródła religii atońskiej. Znajdziemy tu także tekst ślubowania Echnatona przy zakładaniu nowej stolicy. Autor umieścił również fragmenty królewskiej korespondencji. Znane są one dzięki tzw. tabliczkom amarneńskim, odkrytym przypadkowo w 1887 roku w ruinach Achetaton. Dowiadujemy się z nich o stosunkach dyplomatycznych jakie panowały między Egiptem a krajami bliskowschodnimi. W tym rozdziale przy okazji znajdujemy opis sytuacji w poszczególnych krajach i na arenie międzynarodowej. Autor przybliża kraje, które były sojusznikami, a które przeciwnikami Egiptu.

Na końcu książki znajduje się krótki opis poszczególnych postaci i znaczenie ich imion. Dalej króciutki opis miast wspomnianych w publikacji i krótka chronologia, ze szczegółowym wymienieniem władców XVIII dynastii i datami ich panowania. Następnie ilustracje z najbardziej charakterystycznymi rzeźbami i płaskorzeźbami dla okresu amarneńskiego, o których jest mowa w tekście.

Bodajże jedynym minusem publikacji jest brak przypisów bezpośrednio pod tekstem, co może stać się kłopotliwe dla osoby korzystającej z tej pozycji przy pisaniu pracy naukowej. Bibliografia znajdująca się na końcu książki, nie zawiera wszystkich książek i artykułów, o których pisze autor tylko wybór tych, które miały największe znaczenia dla powstania tej publikacji.

Gabaryty książki, mianowicie format, okładka, jakość papieru oraz niewielka ilość stron stanowią kolejny plus publikacji.

Tekst sprawia, że książka jest niezwykle interesująca, zwłaszcza dla osoby zajmującej się tym konkretnym okresem, ale nie tylko bo i całą XVIII dynastią. Jest godna polecenia wszystkim, którzy w fachowy sposób pragną poszerzyć swoją wiedzę o tym krótkim ale niezwykle fascynującym okresie w dziejach Egiptu.

Plus minus:
Na plus:
+ fachowy język
+ twarda oprawa
+ „szlachetny” papier
+ poręczny format
+ krótkie rozdziały
Na minus:
- brak przypisów

Tytuł: Echnaton i Nefertiti
Autor: Christian Jacq
Wydawca: Świat Książki
Rok wydania: 2007
ISBN: 9788324701292
Stron: 224
Oprawa: twarda
Cena: ok. 35  zł
Ocena recenzenta: 9.5/10