„Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520 – 1562” - A. Sucheni-Grabowska - recenzja

W 2010 r. nakładem Towarzystwa Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS ukazała się praca Anny Sucheni - Grabowskiej Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520 – 1562. Jest to kolejna pozycja z serii „Władcy Polscy” tegoż wydawnictwa. Autorka nie skupia się jedynie na osobie Zygmunta Augusta. Jego życiorys wykorzystuje w głównej mierze do ukazania w sposób barwny realiów epoki, w której przyszło synowi Zygmunta Starego żyć.Praca Anny Sucheni-Grabowskiej, wydana po raz pierwszy w 1996 r. przez wydawnictwo „Krupski i S-ka”, jest monografią naukową stojącą na wysokim poziomie, a przy tym napisaną w sposób niezwykle przystępny, który z pewnością przypadnie do gustu osobom nieprzepadającym za stylem typowych prac naukowych. Książkę adresuje autorka zarówno do wszystkich zainteresowanych historią jak i do szerokiego grona naukowego. Dlatego też z jednej strony mamy bardzo ciekawą narrację, w którą wplecione są cytaty ze źródeł (tu miły akcent – autorka tłumaczy wszystkie występujące w źródłach obcojęzyczne zwroty na język polski), z drugiej – rozbudowany aparat naukowy, szeroką bazę źródłową (autorka korzystała ze źródeł znajdujących się w archiwach zarówno polskich, jak i zagranicznych) czy też polemikę (ograniczoną głównie do przypisów) z innymi autorami opracowań odnoszących się do danego tematu. Wszystkie powyższe zabiegi skutkują pracą ciekawą i solidnie opartą na źródłach. Ponadto praca stanowi syntezę dotychczasowych badań nad dziejami panowania Zygmunta Augusta i polskiego parlamentaryzmu w XVI wieku.

Autorka przyjmuje za cezurę końcową rok 1562. Uzasadnia to opowiedzeniem się Zygmunta Augusta pod koniec 1562 r. za programem egzekucyjnym, co w jej mniemaniu miało znaczenie przełomowe dla jego życiorysu. Gdyby traktować pracę Sucheni – Grabowskiej jako biografię Zygmunta Augusta taki zabieg byłby wysoce niestosowny. Jednak nie mamy tu do czynienia jedynie z historią jego życia. Autorka wspomina we wstępie, iż

„na tle konfliktu Zygmunta Augusta z ruchem egzekucyjnym starałam się ukazać kształt państwa oraz kulturę polityczną, postawy religijne i etos obyczajowy społeczności szlacheckiej, a także – spojrzeć porównawczo na podobną problematykę w odniesieniu do Litwy”.

Zamiar ten został w pełni zrealizowany, szkoda, że tylko do 1562 (chciałoby się więcej!).

Książka podzielona jest na pięć części (I. Następca jagiellońskich tronów, II. W dziedzictwie Giedymina, III. Król polski – pierwsze lata rządów, IV. Stabilizacja władzy. Troski rodzinne, V. Między wizją mocarstwa jagiellońskiego, a programem egzekucyjnym.), te z kolei zostały podzielone na rozdziały – wszędzie zachowano przejrzysty układ chronologiczny. Nie znajdziemy w niej niestety żadnych obrazków ani map, natrafimy jednak na kilka tabelek ułatwiających zrozumienie lektury. Aparat naukowy bez zarzutu – solidne przypisy oparte na systemie skrótowym, niedominujące nad głównym tekstem a uzupełniające go, pokazujące odmienne punkty widzenia na daną sprawę, obszerna bibliografia (i liczne poszczególnych przypisach uwagi autorki do poszczególnych pozycji, ułatwiające własne poszukiwania informacji na dany temat) i indeks osób.

Książka wydana została w miękkiej okładce ze skrzydełkami, użyto zwykłego papieru klejonego.

Jak już wspomniano, przystępny styl, w jakim została napisana książka, pozwala polecić ją wszystkim zainteresowanym osobom, jednak warto mieć podstawowe pojęcie o epoce, by w pełni docenić zalety pracy Anny Sucheni - Grabowskiej. Z pewnością książka będzie niezwykle bogatym źródłem informacji dla osób interesujących się dziejami polskiego parlamentaryzmu tudzież dla zainteresowanych historią renesansu w Polsce. Dociekliwy i wymagający czytelnik z pewnością będzie usatysfakcjonowany. Gorąco polecam!

Plus minus:
Na plus:
+ przejrzysty i ciekawy styl
+ solidna baza źródłowa
+ obszerna bibliografia
+ tłumaczenie obcojęzycznych fragmentów źródeł
+ układ chronologiczny
+ tabelki i indeks osób
+ wciąga
Na minus:
- brak ilustracji i map

Tytuł: Zygmunt August. Król polski i wielki książę litewski 1520 – 1562
Autor: Anna Sucheni-Grabowska
Wydanie: 2010
Wydawca: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS
ISBN/EAN: 97883-242-1292-7
Stron: 580
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Cena: 41,40 zł
Ocena recenzenta: 9/10