„Królowe. Sześć żon Henryka VIII” - D. Starkey - recenzja

Historia sześciu żon Henryka VIII już nieraz była tematem zarówno książek jak i scenariuszy filmowych. Znajdziemy w niej bowiem miłość, namiętność, zdradę, śmierć, honor, elementy gry politycznej. Może tez być historią, która wzrusza do łez.

Jak każdy prawdziwy romans ma swojego głównego królewicza z bajki oraz główne role kobiece, które Autor znakomicie określa jako występujące: Święta, Intrygantka, Popychadło, Tępa Grubaska, Seksowny Podlotek i Sawantka. Oprócz tego poznajemy szesnastowieczną etykietę, sztukę kochania, angielską hierarchię, heraldykę i genealogię, problemy natury religijnej. To również opowieść, gdzie sakrament małżeństwa nie jest traktowany zbyt poważnie. Henryk VIII oczekiwał szczęścia, jeżeli związek okazywał się nieszczęśliwy, chciał się od niego jak najszybciej uwolnić. Decyzje króla miały wpływ na Kościół i społeczeństwo. To historia prawdziwa, poruszająca i mająca ważne znaczenia dla biegu dalszej historii Anglii.

Książka została podzielona przez Autora na trzy części. Pierwsza poświęcona jest Katarzynie Aragońskiej, druga – rozwodowi Henryka VIII z Katarzyną, związkiem z Anną Boleyn i Joanną Seymour, trzecia z kolei – Annie Kliwijskiej, Katarzynie Howard i Katarzynie Parr. Już na samym początku czytelnik zostaje zaznajomiony z genealogią domów Lancasterów i Yorków, ich potomkami i rodziny Henryka VIII. Jeżeli chodzi o tekst ciągły, książka rozpoczyna się wprowadzeniem Autora i krótkim wstępem na temat ślubów Henryka VIII. Autor zwraca uwagę, że każdy ślub był prywatną ceremonią, w których brali udział zazwyczaj ci sami ludzie, w większości damy i dworzanie ze świty króla i przyszłej królowej oraz ci, którzy wywodzili się z zaufanego kręgu. Wszystkie ceremonie dworskie opisane były Księdze królewskiej (The Royal Book), który stanowił oficjalny angielski protokół. Mowa jest tam właśnie o ślubach, przyjęciu przyszłej królowej ze splendorami, pogrzebach (przykładowo etykieta zakazywała członkom rodziny królewskiej oglądać śmierć, dlatego nikt nie brał udziału w pogrzebach), słaniu łoża dla nowożeńców, koronacji, wydarzenia związane z poczęciem, ciążą, porodem, połogiem, chrzcinami dziecka, ceremonia „uwolnienia od nieczystości połogu”. Warto nadmienić, że zaszczytu publicznej koronacji dostąpiły jedynie Katarzyna Aragońska i Anna Boleyn. Pozostałe żony Henryka VIII nie były koronowane, choć przysługiwał im tytuł królowej.

Wspomniane trzy części dzielą się na rozdziały, które nawzajem się łączą i uzupełniają. Autor przy przedstawieniu każdej z kobiet przyjął schemat, w którym znalazły się takie elementy jak: najbliższa rodzina, okoliczności poznania króla, rozwód, kolejny ślub, przyczyny rozpadu małżeństwa. Poznajemy okoliczności śmierci owych kobiet. W przypadku Katarzyny Parr autor krótko opisuje jej życie po śmierci Henryka VIII.

Autor podkreśla, że Katarzyna Aragońska i Anna Boleyn to dwie najważniejsze żony Henryka VIII zarówno pod względem trwania związków jak i znaczenia. Tym też tłumaczy poświęcenie im całej pierwszej i większości drugiej części książki. W odniesieniu do Joanny Seymour, Anny Kliwijskiej i Katarzyny Howard Autor zastosował koncepcję krótkiego opowiadania. W opisie życia Katarzyny Howard Starkey sięgnął po formę dialogu opartego na materiałach źródłowych. Wielokrotnie zresztą źródła są cytowane w całej recenzowanej pozycji. Książka zamyka się śmiercią Henryka VIII. Znajdziemy tu również spis pozycji bibliograficznych i indeks osób. W lekturze umieszczona została również kolorowa wkładka z wizerunkami królowych, króla i dzieci Henryka VIII.

W pracy możemy odnaleźć nowe hipotezy i ciekawostki dotyczące żon Henryka VIII. Otóż Katarzyna Aragońska nie miała wcale hiszpańskiej urody, ale jako młoda kobieta była błękitnooką blondynką lub kasztanowłosą. Nie była też wcale tak dobrotliwa, cnotliwa i naiwna. Autor sugeruje, że jest wszelkie prawdopodobieństwo, że Katarzyna współżyła z pierwszym mężem Arturem. Przed ślubem z Henrykiem głosiła, że jest nadal dziewicą. Mimo poronienia w styczniu 1510 roku dalej utrzymywała, że jest w ciąży i w tym przekonaniu udała się na odosobnienie w marcu 1510 roku w swoich komnatach. Fałszywa ciąża doprowadziła do pierwszej poważnej kłótni z Henrykiem VIII. Jeśli chodzi o Annę Boleyn, autor zwraca uwagę na błąd w datacji dotyczący ślubu małżeństwa lorda Henryka Percy’ego – zaręczonego wcześniej z Anną – z Marią Talbot. Ponad to Starkey datuje jednen z listów Henryka do Anny, w którym król potwierdza swoje zamiary wobec Anny, na rok 1527. Wobec tego Henryk najpierw postanowił ożenić się z Anną i dopiero potem wszczyna pierwszy tajny proces. Joanna była konserwatywną katoliczką, która odegrała istotą rolę podczas rebelii na północy nazwanej „Pielgrzymką łaski”. Nowością jest, że walnie przyczyniła się do nakłonienia przywódców rebelii do kapitulacji. W opowieści dotyczącej Kliwijskiej, autor cytuje wypowiedzi konkretnych osób, które ułożył w formie dialogu, a zaczerpnął z Memoriałów Kościelnych (Ecclesiastical Memorials). Autor podkreśla, że Anna Absolutnie nie zgodziła się potulnie na rolę „siostry” Henryka i dobrze wynagradzanej rozwódki. Nigdy, bowiem nie porzuciła nadziei na powtórny ślub z Henrykiem, co widać zwłaszcza po śmierci Katarzyny Howard. Żyła w rozpaczy, rozgoryczeniu i ciągłych marzeniach. W opisie życia Katarzyny Howard autor wykorzystał zapis przesłuchania Tomasza Culpeppera, który rzekomo miał romans z królową. Dowodzi ponad to, że Katarzyna Parr odebrała dobre wykształcenie i była religijnym radykałem już przed ślubem Henryka VIII. Po za tym uważana powinna być za pierwsza protestancką królową Anglii oraz pierwszą królową, której książki były wydawane, były czytane i zyskiwały popularność.

David Starkey opierając się na materiale źródłowym, powstałych opracowaniach związanych z tematem napisał książkę, w której skupia się przede wszystkim na życiorysie żon królewskich, a nie samego Henryka VIII. Można zaobserwować, że król znajduje się tutaj w ich cieniu. Na uwagę zasługuje drobiazgowość i dokładność opisów. Jest to inne spojrzenie na historię nieszczęśliwych kobiet. Mało jest tu polityki, więcej na temat życia małżeńskiego i codziennego. Poznajemy życiorysy żon, kochanek, królowych. Autor zwraca uwagę na wygląd każdej z kobiet, to, co mogło pociągać w nich króla a co jak w przypadku Anny Kliwijskiej odpychać. Sam Henryk twierdził potem, że małżeństwo z nią nie zostało skonsumowane. Zapisuje wady i zalety, ciąże, poronienia, wychowanie Marii i Elżbiety, królewskie podarunki dla kobiet, stosunek do córek Henryka kolejnych jego żon, przedślubną rozwiązłość Katarzyny Howard, uczucia, jakie targały kobietami w chwilach, gdy król odrzucał je. Poznajemy kulisy rozwodów i śmierci Anny Boleyn i Katarzyny Howard. Zwraca przy tym uwagę, czego król w tych kobietach nie lubił, a co go przyciągało, czego się z ich strony bał, a co z kolei podziwiał. Jakie targały królem frustracje i napięcia, a co przeżywały królowe i gdzie zyskiwały wsparcie, gdy Henryk zawodził.

Jest to z pewnością pozycja godna tego, aby ją przeczytać. Czytelnik może się przerazić objętością recenzowanej pozycji, ale gdy zacznie czytać nie będzie to stanowiło dla niego żadnego problemu. Książka przenosi, bowiem w barwny świat szesnastowiecznej angielskiej etykiety i życia wyższych warstw. Czyta się ją lekko i z przyjemnością.

Plus minus:
Na plus:
+ okładka twarda z obwolutą
+ książka jest szyta, a nieklejona
+ bibliografia
+ tablice genealogiczne
+ wkładka z kolorowymi ilustracjami
+ drobiazgowość
+ przystępny język
+ hipotezy postawione przez autora
+ barwny opis życia żon Henryka VIII i etykiety dworskiej w Anglii
Na minus:
- cena
- brak mapy Anglii z rozmieszczeniem posiadłości królewskich, o których mowa w tekście

Tytuł: Królowe. Sześć żon Henryka VIII
Autor: David Starkey
Wydawca: Dom Wydawniczy REBIS
Data wydania: 2010
Oprawa: twarda z obwolutą
ISBN/EAN: 83-7301-478-0
Liczba stron: 776
Cena: około 65 zł
Ocena recenzenta: 9/10