Otwarcie międzynarodowego konkursu na koncepcję plastyczno-przestrzenną ekspozycji stałej MHP

Od podpisania przez Kazimierza Ujazdowskiego aktu powołującego do życia Muzeum Historii Polski minęło pięć lat. W 2009 roku poznaliśmy wyniki konkursu na koncepcję architektoniczną stałej siedziby MHP. Dzisiaj, 11 maja 2011 r., możemy dokonać kolejnego wpisu do kalendarza ważnych dat na drodze do powstania gmachu Muzeum Historii Polski - otwarty bowiem został Międzynarodowy Konkurs na koncepcję plastyczno-przestrzenną ekspozycji stałej Muzeum Historii Polski w Warszawie.

Muzeum ma łączyć

Otwarcie konkursu nastąpiło po godzinie 11 w sali „Rejs” warszawskiego kina „Kultura” przy Krakowskim Przedmieściu 23/25. Wśród zgromadzonych można było spotkać - oprócz dyrektora MHP, Pana Roberta Kostro - m.in. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Pana Bogdana Zdrojewskiego, Pana Allana Starskiego, światowej sławy scenografa, profesora Henryka Samsonowicza, wybitnego historyka, profesora Andrzeja Rottermunda, dyrektora Zamku Królewskiego w Warszawie, a także przewodniczącego Sądu Konkursowego, czy też dr. Kazimierza Wóycickiego, prezesa Stowarzyszenia Przyjaciół Muzeum Historii Polski.

Jako pierwszy wystąpił dyrektor Kostro. W swoim krótkim przemówieniu położył nacisk na dwie sprawy. Przede wszystkim rola placówki, która w jego ocenie ma łączyć ludzi i pamięć historyczną. Wspomniał tutaj o zawłaszczaniu historii, o jej wypychaniu. Nie mogło obyć się bez spraw czysto materialnych, czyli wsparcia finansowego dla projektu powstania gmachu MHP. Związane jest to z faktem, iż ostatnio problem ten pojawiał się w mediach stosunkowo często.

Minister Zdrojewski swoje wystąpienie zaczął nietypowo, bowiem od złożenia życzeń profesorowi Rottermundowi, który obchodzi dzisiaj swoje 70 urodziny. Trudno byłoby wybrać lepszą okazję do wręczenia kwiatów. Po tym miłym wstępie Minister przeszedł do konkretów. Odwołał się do faktu powstawania w Warszawie, ale i ogólnie w Polsce, szeregu placówek muzealnych, które mają charakteryzować się nowoczesnym przekazem. Nie mógł pominąć kwestii miejsca przeznaczonego na budowę stałej siedziby MHP. Pierwotnie gmach miał powstać nad Trasą Łazienkowską, jednak ostatnio znowu zaczęto mówić o możliwości ulokowania placówki w odbudowanym pałacu Saskim. Minister zaznaczył jednak, że sam projekt architektoniczny, który został wybrany w konkursie, jest zdecydowanie bardzo dobry. Na zakończenie minister Zdrojewski dodał rzecz niezwykle istotną, do kogo ma być adresowany przekaz muzeum? Odpowiedź jest prosta: do każdego. Poczynając od tych, którzy pamiętają jeszcze wojnę, przez ludzi wychowujących się we wczesnym PRL-u, w czasach „Solidarności”, a na dzisiejszej młodzieży kończąc. Projekt niezwykle ambitny. Jednak dzięki temu Muzeum Historii Polski może osiągnąć w przyszłości ogromny sukces.

Na zakończenie głos zabrali jeszcze kolejno profesorowie Rottermund i Samsonowicz, oraz dr Wóycicki. Profesor Henryk Samsonowicz, niejako odwołując się do słów dyrektora Roberta Kostro, powiedział, iż w MHP musi zostać uwzględniony jeden szalenie istotny fakt. Polska nie jest samotną wyspą bez żadnych powiązań z sąsiadami, czy też krajami leżącymi daleko od naszych granic. Polska historia związana jest z historią europejską, światową. Polska jeszcze przedrozbiorowa była krajem, gdzie żyli ludzie różnych wyznań i narodowości. I na to również trzeba zwrócić uwagę przygotowując projekt wystawy stałej. Doktor Wóycicki z kolei w swoim przemówieniu kilkakrotnie powracał do kwestii finansowych. Stwierdził, iż z racji tego, że Muzeum Historii Polski musi w końcu powstać, musi otrzymać swoją stałą siedzibę, on i ludzie związani z tą placówką powinni walczyć o to, aby w końcu zostały przyznane odpowiednie dotacje finansowe, które zapewnią spokojną realizację projektu. Wypada jedynie przyklasnąć tej idei.

Narracja, ekspozycja...

Jeszcze przed ostatnimi wystąpieniami zebrani na sali mogli obejrzeć prezentację multimedialną, w której zawarte zostały najważniejsze kwestie dotyczące pomysłu na ekspozycję stałą. Wśród kluczowych elementów narracji autorzy prac konkursowych powinni uwzględnić trzy wątki. Pierwszy to „Polacy i wolność”. Chodzi tutaj o ukazanie dążeń ludzi żyjących czy to w wolnym kraju, czy w niewoli (zabory i okupacja), do wykorzystywania swobód stanowych, przywilejów lokacyjnych, walki o niepodległość czy też prawa człowieka i obywatela. Drugi element dotyczy tożsamości narodowej Polaków. Celem tego punktu jest zaprezentowanie tradycji współżycia i tolerancji w państwie, a także różnych środowiskach narodowościowych, kulturowych i religijnych. I w końcu część trzecia, czyli polski wkład w cywilizację oraz dziedzictwo Europy i świata. Właśnie o tym elemencie mówił profesor Samsonowicz.

Ekspozycja – według pierwotnego planu – ma zostać podzielona na sześć tzw. galerii, przy czym każda ma być związana z konkretnym okresem w naszej historii:

1. Średniowiecze: od zarania dziejów polskich do 1505 r.

2. Wczesna nowożytność: 1505-1795

3. Epoka rozbiorowa: 1796-1914

4. Odzyskiwanie niepodległości i 20-lecie międzywojenne: 1914-1939

5. II wojna światowa 1939-1945

6. Okres powojenny – PRL i odzyskanie niepodległości: 1945-1989

Cała ekspozycja rozpoczynać będzie się jednak od przestrzeni „Od Sarmatów do Słowian”. Zaprezentowane zostaną tam pradzieje ziem polskich. Z kolei zamykać ekspozycję będą dwie kolejne przestrzenie. Pierwsza - „Jak powstaje historia?” - dotyczyć będzie wydarzeń po roku 1989, a druga - „Historia wokół nas” - poświęcona będzie m.in. kulturze pamięci i świadomości historycznej Polaków. Czwarta zaplanowana przestrzeń będzie przeznaczona dla najmłodszych gości (wiek 4-9 lat) Muzeum Historii Polski.

Podział chronologiczny ma zostać oparty na trzech osiach. Pierwsza, centralna, została umownie nazwana „państwo-suwerenność-wolność”. Jej tematem będzie rozwój państwa polskiego oraz walka o jego niepodległość. Dwie osie boczne dotyczyć mają spraw związanych z kulturą i społeczeństwem - „kultura-społeczeństwo-tożsamość” - oraz gospodarką i sprawami materialnymi - „gospodarka-technika-życie codzienne”.

Ekspozycja stała ma łącznie zająć 6500 m2. Będzie to ponad dwukrotnie więcej niż w Muzeum Powstania Warszawskiego i o ponad połowę więcej niż w planowanym dopiero Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Warto tutaj zaznaczyć, że najmniejsza z galerii dotyczyć będzie właśnie okresu 1939-1945. Na jej organizację przeznaczono w MHP jedynie 500 m2. Poza galerią drugą, poświęconą wczesnej nowożytności, która będzie miała 1200 m2, wszystkie pozostałe galerie zamkną się na przestrzeni 1000 m2. Wszystkie cztery przestrzenie łącznie zajmą 800 m2.

W skład Sądu Konkursowego wchodzą:

1. Prof. dr hab. Andrzej Rottermund, Przewodniczący, historyk sztuki, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie.

2. Prof. dr hab. Jolanta Choińska-Mika, historyk, wicedyrektor Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego.

3. Prof. dr hab. Juliusz Antoni Chrościcki, historyk sztuki.

4. Maciej Czeredys, Sędzia Referent, architekt-urbanista.

5. Prof. Jack Lohman, historyk sztuki, dyrektor Museum of London.

6. Dr hab. Piotr Majewski, historyk, dyrektor Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zabytków.

7. Allan Starski, światowej sławy scenograf polski.

8. Prof. dr hab. Wojciech Tygielski, historyk, prorektor UW ds. współpracy z zagranicą.

9. Prof. dr hab. Jerzy Zdrada, historyk, wykładowca UJ, były wiceminister Edukacji Narodowej.

Harmonogram konkursu:

11 maja 2011 r. - uroczyste ogłoszenie Konkursu

15 czerwca 2011 r. - zamknięcie przyjmowania zgłoszeń

7 listopada 2011 r. - złożenie prac konkursowych

6 grudnia 2011 r. - rozstrzygnięcie Konkursu.

Na podstawie materiałów prasowych Muzeum Historii Polski.