„Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość” - H. Samsonowicz - recenzja


Emerytowany profesor Instytutu Historii Uniwersytetu Warszawskiego, Henryk Samsonowicz, wpisał się już na stałe do kanonu czołowych polskich badaczy wieków średnich. Każda z Jego książek poświęconych średniowieczu lub zagadnieniom z tej epoki to kwintesencja stylu pisarskiego, świetnej dydaktyki, wartości merytorycznej i erudycji. Podobnie jest w przypadku Dziedzictwa średniowiecza. Mity i rzeczywistość, wydanych nakładem wrocławskiej oficyny wydawniczej Ossolineum.

Już na samym początku, biorąc do ręki recenzowany tom, osoby zwracające uwagę na stronę wizualną, będą zadowolone. Co prawda miękka opraw może nieco burzyć ten nastrój, jest to szczęściem tylko chwila, ponieważ projekt tej części pracy jest naprawdę dopracowany. Okładka jest tłoczona z przyjemną kolorystycznie ilustracją, a ładna czcionka, którą zapisano imię i nazwisko Autora oraz tytuł książki, zachęci do rychłego jej otwarcia. W środku zaskoczy nas dobrej jakości papier oraz przejrzysta czcionka. Rzeczą, która ujmuje już na samym początku, są to piękne zdobienia każdej z kart, na której rozpoczyna się rozdział. Zdobienia te stylizowane są na te występujące w manuskryptach rodem z wieków średnich, które mozolnie i pieczołowicie sporządzane były w przyklasztornych skryptoriach. Nawet kolor okładki ma chyba imitować pergamin. Innym stylem czcionki zapisano tekst właściwy, innym zaś przypisy, które również mają przypominać, iż praca została wydana w konwencji starego druku.

Tyle jeśli idzie o stronę wizualną. Tutaj jeszcze wypada wspomnieć o tym, że kartki są klejone.

Książka H. Samsonowicza poświęcona została oczywiście średniowieczu, lecz w niektórych rozdziałach Autor nawiązuje do antyku, nowożytności, a także do współczesności. Przewodnią myślą pracy jest to, że epoka wieków średnich oddziaływała na wszystkie epoki po niej. To w niej doszukiwać się powinno „korzeni współczesności„ i to nie tylko w oparciu o Stary Kontynent, ale raczej o „cały nasz glob„. To w średniowieczu, wedle H. Samsonowicza, wykrystalizowały się zalążki podstaw gospodarczych, układów politycznych, czy wreszcie wzorców kulturowych, które wszystkie ”towarzyszą nam do dziś”.

Książka jest wykładnią wieloletnich studiów nad epoką średniowiecza. Jest to już drugie wydanie1, co świadczy o tym, że wyniki badań w niej zawarte nie straciły na swej aktualności. Pierwszy rozdział jest wstępem do epoki, przedstawia najważniejsze jej pojęcia, wyjaśnia nazwę i określa właściwe ramy czasowe. Drugi poświęcony został kwestii właściwego poznania wieków średnich poprzez wykazania ich cech charakterystycznych. Rozdział trzeci zarezerwowano na nakreślenie mitów jakie krążyły i krążą wokół przedstawianej epoki. Czwarty rozdział powiada o społeczeństwie, a Badacz zastanawia się w nim, czy zaklasyfikować je w strukturę stałą czy zmienną. Piąty Autor przeznaczył problematyce pisma i mowy średniowiecza. Szósty rozdział zaś traktuje o zagadnieniu ruchliwości i domatorstwa w kontekście geograficznym. Rozdział siódmy, chyba najlepszy, dotyczy świadomości o średniowieczu, drzemiącej w umyśle dzisiejszego Polaka. Ostatni z rozdziałów spina w klamrę całą pracę i nawiązuje do tytuły. H. Samsonowicz wykłada w nim swoje pomysły na temat średniowiecznego dziedzictwa.

Pracę cechuje swobodna narracja. Język jest wolny od zawiłości, jednocześnie cechuje go dobry styl. Jest on charakterystyczny dla wykładów jakim zwykle zaszczyca studentów profesor, obdarzony dużą wiedzą i zorientowaniem w tematyce. Owo zorientowanie można dostrzec również w odnośnikach, których liczba nie jest duża, lecz widać w nich potencjał w postaci prac historycznych i źródeł pisanych.

Minusem książki są niewątpliwie owe przypisy, umieszczone na końcu każdego z rozdziałów. Podczas czytania taki układ wybija nieco z lektury i zmusza do częstego wertowania kart. Inną kwestią działającą na niekorzyść recenzowanej tutaj pracy, są gdzieniegdzie literówki oraz lekkie rozmycia czcionki. Na szczęście uchybienia te z pewnością nie przeszkodzą w odbiorze całej książki.

Dziedzictwo średniowiecza… pióra H. Samsonowicza, to świetna praca. Znakomita dla studentów i osób szczególnie zainteresowanych epoką. Jest to też książka, która pozwala na rozszerzenie horyzontów, zebranie bardzo interesujących i cennych informacji w doskonałym ujęciu. Studium prof. Samsonowicza powinno być na liście książek obowiązkowo do przeczytania i w miarę możliwości często odświeżane poprzez powtórną lekturę. Tytuł jak najbardziej godny polecenia.

Plus minus:
Na plus:
+ wartość merytoryczna
+ wartość poznawcza
+ doskonała tematyka
+ ciekawe ujęcie problematyki
+ dobry styl Autora
+ ładne wydanie
Na minus:
- miękka oprawa
- literówki i rozmazania tekstu
- przypisy na końcu rozdziałów

Tytuł: Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość
Autor: Henryk Samsonowicz
Wydawca: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wydania: 2009
ISBN: 978-83-04-04979-6
Liczba stron: 285
Oprawa: miękka
Cena: ok. 35 zł
Ocena recenzenta: 9/10

  1. Pierwsze wydanie było z 1991 roku. []

Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.

Zostaw własny komentarz