Odnaleziony grób Attyli, czyli jak polskie media nabrały się na zmyślonego newsa

Kilka dni temu na anglojęzycznej stronie z wymyślonymi newsami pojawiła się informacja o odnalezieniu grobu Attyli. Informację powtórzyło m.in. RMF FM, Polskie Radio, Newsweek i tygodnik Wprost .

Screen ze internetowej RMF FM z dnia 28.03.2014 r. godz 15:30

Kilka dni temu w sieci pojawiła się informacja o doniosłym odkryciu węgierskich archeologów, którzy odnaleźli grób Attyli, wielkiego władcy Hunów, przed którym płaszczyć mieli się nawet rzymscy cesarze. Następnie informację tę podało mnóstwo innych stron i portali, także polskich, wśród których znalazły się strony dwóch znanych stacji radiowych i poczytnego ogólnopolskiego tygodnika.

Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, iż pierwotnie informację tę podał znany z fikcyjnych artykułów portal World News Daily Report, zaś dziennikarze bezkrytycznie to powtórzyli. Problem w tym, że po zaledwie 5 minutach szukania byliśmy w stanie dokładnie określić, iż z całą pewnością jest to tzw. fake, a polscy żurnaliści po raz kolejny pokazali swą wyjątkową wręcz rzetelność.

World News Daily Report to znany z fałszywych newsów portal, który podawał już takie smaczki, jak „Martwa krowa przywrócona do życia przez piorun” („Dead Cow Brought Back to Life by Lightning”), „Mieszkaniec Kentucky skazany na 235451 lat więzienia” („Kentucky Man Sentenced to 235,451 Years in Jail”), „Globalne ocieplenia odpowiada za zaburzenia erekcji” („Global warming to be blamed for erectile dysfunction”), czy „Meksyk: Chupacabra zabił 97 owiec” („Mexico: Chupacabra Attack Kills 97 sheeps”). Już ta informacja powinna dać wiele do myślenia chcącym wziąć na poważnie cokolwiek zamieszczonego przez ten staryczny w gruncie rzeczy portal. Dodatkowo, jak udało nam się ustalić po zaledwie kilku minutach używania popularnej wyszukiwarki internetowej, niemal każde zdanie w tym artykule to jedna wielka mistyfikacja.

Według wiadomości, powtórzonej chętnie przez polskie media, podczas prac prowadzonych przy budowie nowego mostu w Budapeszcie natknięto się na pochodzący z V wieku grobowiec, w którym odkryto szczątki Attyli. Całą historię potwierdzać miał historyk Albrecht Rümschtein z Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie. Co więcej, w gorobowcu, znajdować się miało mnóstwo biżuterii, a także długi miecz wykonany z żelaza pochodzącego z meteorytu (sic!), nazwanego „Świętym mieczem Scytów”, który Attyla miał osobiście otrzymać od boga wojny Marsa.

Screen ze internetowej Wprost z dnia 28.03.2014 r. godz 15:31

Screen ze internetowej Newsweek z dnia 28.03.2014 r. godz 12:00

Pomijając już boski miecz z meteorytu zajmijmy się innymi aspektami historii. Otóż, w Budapeszcie nie jest obecnie budowany nowy most. Dodatkowo, żadne liczące się węgierskie gazety nie wspomniały jak dotąd o tak doniosłym odkryciu. Ponadto w ELTE nie jest zatrudniony Albrecht Rümschtein, uniwersystet nie ma takiego pracownika naukowego. Nie zna go również żaden większy system ewidencji naukowców, jak też brak jest książek historycznych popełnionych przez naukowca o tym nazwisku.

Warto ponadto zauważyć, iż zdjęcie użyte w oryginalnym artykule pochodzi z Chin, z czerwca 2012 roku, kiedy to badano grób jednego z przedstawicieli dynastii Ming1 .

Niestety, w pogoni za sensacją żaden z podających tę informację dziennikarzy nie raczył jej zweryfikować. Dopiero po jakimś czasie część portali (np. Polskie Radio) usunęła tę informację ze swoich stron. Dość szybko zareagował za to Newsweek, który co prawda informację opublikował, lecz prawie natychmiast ją usunął.

Czy  zatem czytając tego typu niesprawdzone newsy jesteśmy „najbliżej faktów”, czy może raczej „najbliżej fake’ów”?

1. http://stock.591hx.com/article/2012-06-15/0000517131s.shtml [↩]