Imprezy historyczne podczas XVIII Festiwalu Nauki w Warszawie

Tegoroczna edycja Festiwalu Nauki odbędzie się w dniach 19-28 września. Dla jej uczestników przewidzianych zostało bardzo dużo atrakcji z wielu różnych dziedzin nauki. Przyjrzyjmy się eventom, które mogą zainteresować pasjonatów historii, archeologii czy etnografii - oto mój subiektywny przewodnik.

Prezentowana lista wydarzeń dotyczy Warszawy (chyba, że podano inaczej).

19 września

Wielkie zagadki starożytnych pism. Warsztaty J. Filipczaka i K. Gąbek. Godzina 17 ul. Dobra 55, Katedra Lingwistyki Formalnej UW. Wielka zagadka hieroglifów została rozwiązana! Kto tego dokonał i kiedy? Czy wiesz, co to jest kamień z Rosetty? Poznaj najnowszą historię odszyfrowań starożytnych pism! Zapisy od 15 września - j.filipczak@uw.edu.pl

Zrobiliśmy to po polsku. Blaski i cienie transformacji. L. Wujec, J. K. Bielecki, A. Hall. Prowadzenie: I. Krzemiński. Godzina 18 ul. Żwirki i Wigury 101, budynek CENT III. Debata inaugurująca Festiwal poświęcona członkom polskich środowisk opozycyjnych - w jaki sposób dokonała się transformacja, jakie znaczenie miały obrady Okrągłego Stołu.

20 września

Historia w akcji. W. Markert, Ł. Suska. Godzina 17 ul. Oleandrów 5, Sulejówek, Muzeum Józefa Piłsudskiego. Fenomen ruchów rekonstrukcyjnych rozpowszechnia się i budzi coraz szersze zainteresowanie. Na spotkaniu zaprezentujemy genezę działań sięgającą początków II Rzeczypospolitej Polskiej i porozmawiamy o współczesnej roli w edukacji i życiu codziennym.

Atena w Warszawie. Wojenne doświadczenia amerykańskich kobiet. Wykład M. Żychlińskiej. Godzina 9 ul. Karowa 18, Instytut Socjologii UW. Sylwetki amerykańskich kobiet weteranek wojny w Wietnamie. Dlaczego wzięły w niej udział? Jakie funkcje pełniły? Jak oceniają swoje doświadczenia z dzisiejszej perspektywy?

21 września

Gra w uprzedzenia. Dział Edukacji ŻIH. Godzina 11-14 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Uczestnicy wcielają się w role współpracowników Emmanuela Ringelbluma z Oneg Szabat, podziemnej organizacji społecznej. Zapisy od 15 września na stronie www.jhi.pl.

Legioniści na drogach do niepodległości Polski 1914-1918. Wykład M. Janik. Godzina 11 ul. Paderewskiego 94, Sulejówek, Muzeum Józefa Piłsudskiego. Historia to ludzie, którzy ją tworzą. Część z nich trafia na pierwsze strony gazet. Jednak ogromna większość pozostaje bezimienna. Przedstawiając burzliwy okres poprzedzający odzyskanie niepodległości, pokażemy unikatowe eksponaty.

Spacer Ringelblumowski. Poznaj żydowską Warszawę. Prowadzenie: A. Kajczyk, O. Głowacka. Godzina 12 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Spacer po Warszawie śladami Emmanuela Ringelbluma.

I Wojna Światowa - zapomniana wojna Polaków. W. Borodziej, M. Górny, K. Sierakowska, P. Szlanta. Prowadzenie: D. Stoła. Godzina 18 ul. Żwirki i Wigury 101, budynek CENT III. Uczestnicy debaty będą analizować źródła konfliktu, przebieg i szczególne własności działań zbrojnych w naszej części Europy, osobiste doświadczenia wojny, jej skutki społeczne , a także losy pamięci o niej.

22 września

Zrozumieć Oskara Kolberga. W. Burszta. Godzina 15 ul. Kredytowa 1, Budynek Muzeum Etnograficznego. Postać i dzieło Oskara Kolberga, twórcy kompendium wiedzy o kulturze chłopskiej i folklorze. Analizie zawartości dorobku Kolberga towarzyszyć będzie refleksja, w jaki sposób krytycznie podchodzić dzisiaj do tego niebywałego źródła wiedzy.

Fenomen i znaczenie Archiwum Ringelbluma. Wykład M. Janczewskiej. Godzina 15.30 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Znaczenie Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego.

Uczeni, media, zjawy. Z dziejów polskiego spirytyzmu. Wykład A. Mikolejko. Godzina 16 ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 budynek Wydziału Polonistyki. W połowie XIX wieku, kiedy Europę i Amerykę ogarnęła moda na seanse spirytystyczne, próbę wyjaśnienia tych zjawisk podjęli również polscy badacze.

Historyczne debaty o specyfice rozwojowej Słowiańszczyzny. Wykład K. Kowalewskiego. Godzina 17.30 ul. Nowy Świat 72, Instytut Slawistyki PAN. Czy słowiańskość mogła determinować opóźniony rozwój cywilizacyjny, postęp lub zacofanie, wybór ustroju politycznego, porządku prawnego, wartości kulturowych, estetycznych lub religijność?

Między historią a legendą: flagi i symbole narodowe. Wykład F. Rodriguez. Godzina 17.30 ul. Smyczkowa 14, Centrum Studiów Latynoamerykańskich. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o pochodzenie symboli narodowych w Ameryce Łacińskiej. Uczestnicy poznają nie tylko wybrane epizody z dziejów walk o niepodległość, ale też piękne legendy z czasów prekolumbijskich.

Odkrywanie żydowskiej Pragi. Spacer prowadzony przez Martę Jankowską. Godzina 17:30 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Zapraszamy na spacer śladami warszawskich Żydów ulicami Pragi.

Wstęp do mikrofilmowania. Warsztaty prowadzone przez: G. Kłębek, B. Krauze i J. Skotnicką. Godzina 17.30 ul. Dobra 56/66, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Mikrofilmowanie jako podstawowa metoda nie tylko szpiegowska, ale też... zabezpieczania zbiorów bibliotecznych.

23 września

Czy wojna nie ma w sobie nic z kobiety? Warsztaty A. Grzebalskiej. Godzina 15.30 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Fundacja Gender Center we współpracy z Instytutem Badań Literackich PAN. Odwołując się do przykładów historycznych i współczesnych konfliktów zbrojnych, przyjrzymy się uczestnictwu kobiet w wojnach; jako żołnierek, pracownic zaplecza usługowo-produkcyjnego, krzewicielek militaryzmu i zbrodniarek wojennych.

Życie po śmierci w żydowskich wyobrażeniach ludowych.  Wykład P. Fijałkowskiego poświęcony eschatologicznym wierzeniom Żydów. Godzina 15.30, ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny.

Stare druki bez tajemnic. Wykład J. Milewskiej-Kozłowskiej. Godzina 17.30 ul. Dobra 56/66, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Czym są stare druki? Od kiedy, w jaki sposób i gdzie je wytwarzano? Jak wyglądają i do jakich badań służą?

Zastosowanie mikrofilmów w pracy współczesnej biblioteki. Warsztaty G. Kłębek, B. Krauze i J. Skotnickiej. Godzina 17.30 ul. Dobra 56/66, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Wywoływanie, kopiowanie i skanowanie mikrofilmów: prezentacja techniki, metod i sprzętu wykorzystywanego do pracy z mikrofilmami.

24 września

Literatura jidysz i jej relacje z kulturą polską. Wykład K. Szymaniak. Godzina 15.30 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Kłopoty z chimerą.

W garderobach XIX-wiecznych Żydówek wschodniej Europy. Wykład M. Szmugiero. Godzina 16 ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 budynek Wydziału Polonistyki. Spróbujmy odpowiedzieć na pytanie, dlaczego kwestie mody były tematem prasowym oraz przedmiotem napięć i konfliktów w przestrzeni publicznej.

Czego dowiadujemy się o Anglosasach z testamentów? Wykład A. Wojtyś. Godzina 17.30 ul. Nowy Świat 4, Instytut Anglistyki. Testamenty pisane przed XI wiekiem w Anglii są ważnym źródłem wiedzy o kulturze i języku Anglosasów. Omówione zostanie m.in. to, co można było zapisać w ostatniej woli, jak zapobiegano fałszerstwom i co nam mówią ona o rozwoju języka.

Humor żydowski. Wykład A. Żółkiewskiej. Godzina 17.30 ul. Tłomackie 3/5 Żydowski Instytut Historyczny. Językowe i kulturowe aspekty humoru żydowskiego.

Święci i ich atrybuty na rycinach Gabinetu Rycin BUW. Wykład A. Żółkiewskiej. Godzina 17.30 ul. Dobra 56/66, Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. Pokaz oryginalnych rycin i rysunków pozwalających zrozumieć, kim byli święci mężowie i niewiasty, jak ginęli męczennicy i dlaczego na obrazach tak często pojawiają się odcięte kończyny, wyłupione oczy i przemyślne narzędzia tortur.

25 września

Jak odczytywać symbole na nagrobkach żydowskich? Wykład A. Michałowskiej-Mycielskiej. Godzina 16 ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, budynek Instytutu Historii UW. Zajęcia zaprezentują najczęściej spotykane symbole na nagrobkach żydowskich i wyjaśniają ich znaczenie.

XIX-wieczny gabinet osobliwości. Warsztaty prowadzone przez B. Górską-Szkop i J. Majewską. Godzina 17 ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 budynek Wydziału Polonistyki. Co kobieta z brodą ma wspólnego z Karolem Darwinem? Jak rozpoznać zbrodniarza po rysach twarzy? Czy Bolesław Prus wierzył w duchy?

26 września

Obraz holokaustu w kinematografii światowej. Wykład A. Kajczyk. Godzina 12 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Wykład o filmach podejmujących temat Holokaustu.

Niezatarte ślady getta warszawskiego. Spacer z O. Głowacką. Godzina 15, ul Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Spacer ulicami warszawskiego getta.

Krótka historia kuchni angielskiej. Wykład A. Grabowskiej. Godzina 16.30 ul. Nowy Świat 4, Instytut Anglistyki UW. Uczestnicy odkryją najciekawsze fakty z historii kuchni angielskiej. Odbędzie się także rozmowa o zmianach w technologii kuchennej, wpływie polityki i historii na jedzenie. Organizatorzy postarają się obalić mit o niskim poziomie angielskiej sztuki kulinarnej.

27 września

Jak usidlić czas w rodzinnych dokumentach. Warsztaty H. Krajewskiej i J. Stasiak. Godzina 10.30 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. Zasady tworzenia własnego archiwum. Formy gromadzenia, segregowania, przechowywania i zabezpieczania dokumentacji rodzinnej.

Cmentarz żydowski przy ulicy Okopowej. Spacer z J. Jagielskim i A. Mroczkowską. Godzina 11 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Wspólnie rozszyfrujemy symbolikę macew, zobaczymy różne rodzaje nagrobków i dowiemy się, czym jest tahara.

Porządkowanie spuścizn zawierających dokumenty elektroniczne. Wykład A. Chodkowskiej. Godzina 11.30 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. O problemach związanych z porządkowaniem hipotetycznej spuścizny: jak zabezpieczyć nośniki i dane na nich, jak gromadzić, opracowywać i udostępniać dokumentację elektroniczną pochodzenia prywatnego, jak radzić sobie z różnorodnością dokumentacji elektronicznej i jak ją porządkować.

60 lat Archiwum Polskiej Akademii Nauk. Godzina 12 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. Dorobek Archiwum PAN w Warszawie w filmowej pigułce na tle wydarzeń historycznych kraju i rozwoju znaczenia archiwistyki w świadomości społecznej.

Jak Kozacy na morzach z Turkami wojowali? Wykład P. Kroll. Godzina 12 ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, budynek Instytutu Historii UW. Dzieje wypraw kozackich na Morze Czarne, ich przebieg oraz tajemnice sukcesów kozackich i tureckich. Zaprezentowane zostaną etapy przygotowań wypraw oraz życie załóg czajek kozackich w ich trakcie.

Siedem cudów świata. Wykład H. Krajewskiej. Godzina 12.30 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. Przedstawienie idei stworzenia listy siedmiu obiektów uznanych za cuda świata. Zostaną ukazane cuda świata starożytnego, współczesne siedem cudów świata oraz siedem cudów natury.

Afery kryminalne II RP. Wykład B. Borkowskiego. Godzina 13.30 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. Charakterystyka największych spraw kryminalnych przedwojennej Polski: od kontrowersyjnej sprawy Rity Gorgonowej po tajemnicze samobójstwo Walerego Sławka. Od 16 lat.

Historia Pałacu Staszica. Wykład J. Arvaniti. Godzina 14 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. Prezentacja burzliwej i nieznanej warszawiakom historii Pałacu Staszica i wystawionego przed nim pomnika Kopernika. Dodatkowo pokaz multimedialny przedstawiający unikatowe i dotychczas nieupowszechnione wizerunki domu nauki polskiej.

Julian Ursyn Niemcewicz - pan na Ursynowie. Wykład J. Arvaniti. Godzina 15 ul. Nowy Świat 72, Pałac Staszica, Archiwum PAN w Warszawie. Opowieść o barwnym i nieszczęśliwym okresie życia Niemcewicza, gdy przez prawie 10 lat mieszkał w podwarszawskiej miejscowości Rozkosz przemianowanej przez siebie na Ursynów. Prelekcji towarzyszyć będzie pokaz multimedialny prezentujący m.in. rysunki bohatera opowieści.

28 września

Mit żydokomuny. Wykład P. Śpiewaka. Godzina 15 ul Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. O badaniach nad uczestnictwem Żydów w komunistycznych instytucjach.

Żydowskie postrzeganie homoseksualizmu. Wykład P. Fijałkowskiego. Godzina 16.30 ul. Tłomackie 3/5, Żydowski Instytut Historyczny. Żydowskie postrzeganie homoseksualizmu w starożytności i wczesnym średniowieczu.

Pełen program XVIII Festiwalu nauki znajduje się na stronie www.festiwalnauki.edu.pl.