70. rocznica wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau

70. lat temu armia czerwona, a dokładnie jednostki 60 Armii I Frontu Ukraińskiego wyzwoliły niemiecki obóz Zagłady Auschwitz-Birkenau. W barakach obozowych dotrwało do przyjścia ratunku około 7 tys. osób. Dziś na terenie obozu odbywają się uroczystości ku czci pamięci wszystkich ofiar, które zostały zamordowane przez nazistowskich oprawców.

W połowie stycznia 1945 roku w Auschwitz i wszystkich podobozach więziono 67 012 osób (dane pochodzą z ostatniego raportu sporządzonego przez ruch oporu, który tworzyli więźniowie). Podobnie jak w przypadku większości obozów koncentracyjnych i obozów Zagłady, Niemcy zaczęli ewakuować swoje ofiary w obawie przed nadciągającą armią czerwoną. Panowało powszechne przekonanie, że Sowieci wraz ze wszystkimi ocalałymi będą chcieli się zemścić za doznane potworności. Finalnie Niemcy wyprowadzili z obozu 58 tys. więźniów, były to tak zwane „marsze śmierci”. Działania takie ukazywały bezsens polityki niemieckiej, która zakładała dalsze utrzymywanie tych wyniszczonych mas ludzkich (w sumie ewakuacje obozów na wschodzie objęło około 500 tys. ludzi).

Do obozu weszli żołnierze 100. lwowskiej dywizji piechoty (drugiej formacji) dowodzonej przez generała majora Fiedora Michajłowicza Krasawina (26 stycznia 1945 roku przekroczyli Wisłę). W południe Sowieci zajęli Oświęcim, a o 15.00 zajęto i otwarto Auschwitz-Birkenau (wyzwoliciele przy okazji napotkali opór wycofujących się wojsk niemieckich, z którym szybko się uporali). Jedna z byłych więźniarek Auschwitz wspominała chwilę wyzwolenia: Usłyszeliśmy detonację granatu w pobliżu bramy obozowej. Natychmiast wyglądnęliśmy z bloków i ujrzałyśmy idących od strony bramy w naszym kierunku, z karabinami gotowymi do strzału, kilku zwiadowców radzieckich. Zaraz wywiesiłyśmy na drągach prześcieradła z przyszytymi na nich czerwonymi pasami w formie czerwonego krzyża. Na nasz widok zwiadowcy opuścili broń. Doszło do spontanicznego powitania. Znając język rosyjski zwróciłam się do zwiadowcy ze słowami: „zdrastwujcie pobieditieli i oswoboditieli!” W odpowiedzi usłyszeliśmy: „Uże wy swobodnyje!” (z relacji Anny Chomicz).

Do obozu Auschwitz-Birkenau trafiło około 1.3 miliona osób (1.1 mln. Żydów). Badania wielu historyków w tym Franciszka Pipera wykazały, że Niemcy zamordowali 1.1 mln. ludzi. W obozie zagłady zginęło również około 75 tys. Polaków, 21 tys. Romów, 15 tys. jeńców sowieckich oraz około 15 tys. więźniów innych narodowości. Warto przypomnieć, że do obozu przywieziono również setki deportowanych powstańców warszawskich w 1944 roku.