Poznaj 15 najbardziej wartościowych projektów historycznych 2015 r. w Polsce

Poznaj 15 najlepszych projektów historycznych, jakie zrealizowano w 2015 r. Wyboru spośród 200 propozycji dokonało jury plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku. O ostatecznym wyborze zadecydują internauci w głosowaniu poprzez stronę whr.muzhp.pl.

Różnorodność projektów świadczy o dużej aktywności środowisk i osób zaangażowanych w odkrywanie i poznawanie historii także lokalnej. Swoje wydarzenia zgłaszały zarówno muzea o zasięgu ogólnopolskim, jak i regionalnym, wydawnictwa, stowarzyszenia, fundacje, instytucje samorządu terytorialnego oraz instytuty polskie za granicą. Wśród zgłoszonych inicjatyw były m.in. akcje edukacyjne, wystawy, festiwale, rekonstrukcje historyczne, książki, targi oraz filmy dokumentalne.

W skład jury wchodzili: Maciej Chmiel (Dyrektor TVP 2), Lena Dąbkowska-Cichocka (przedstawiciel Muzeum Historii Polski), Wojciech Duch (Redaktor portalu historia.org.pl), prof. UKSW dr hab. Piotr Majewski (Dyrektor Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zabytków), prof. Andrzej Nowak (Kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie Jagiellońskim).

KATEGORIA „WYDARZENIE”

Widowisko historyczne „Obława Augustowska. Lipiec 1945″ (organizator: Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, Muzeum Okręgowe w Suwałkach)

Widowisko historyczne „Obława Augustowska. Lipiec 1945„ zostało zorganizowane 19 lipca 2015 roku w Gibach z inicjatywy Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki„ i przy wsparciu Muzeum Okręgowego w Suwałkach. jego celem było upamiętnienie masowych aresztowań przeprowadzone przez NKWD na Suwalszczyźnie w lipcu 1945 roku.
Scenariusz widowiska opracowali Magdalena Wołowska-Rusińska i dr Krzysztof Skłodowski. 
W jego trakcie zaprezentowano wybrane epizody związanych z tymi wydarzeniami m.in.: przygotowania do Obławy, aresztowania, przesłuchania, walkę oddziału sierż. „Brzozy„ i „Groma” nad jeziorem Brożane, wywózkę aresztowanych. Na potrzeby widowiska przygotowano scenografię (wykorzystano starą zabudowę wiejską oraz przygotowano atrapy budynków) wykorzystano broń strzelającą amunicją hukową, efekty pirotechniczne oraz pojazdy zabytkowe. 
Widowisku towarzyszył przygotowany wcześniej podkład dźwiękowy obejmujący wprowadzenie i komentarz historyczny, fragmenty autentycznych relacji i wspomnień oraz budująca atmosferę ścieżka muzyczna.
W widowisku wzięło udział ok. 70 rekonstruktorów z Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Suwałki”, Klubas „Grenadierius” z Litwy, GRH ”Niepodległość z Warszawy, KGRH ”Kresy” z Białegostoku. W charakterze publiczności uczestniczyło ok. 2500 osób.

Otwarcie Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku w Radzionkowie (organizator: Gmina Radzionków)

Otwarcie w Radzionkowie Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR
w 1945 roku, w 70-tą rocznicę wywózek, było wydarzeniem, na które czekano wiele lat. Uroczysta inauguracja działalności Centrum odbyła się 14 lutego 2015 roku. 
W wyniku działań wielu środowisk w województwie śląskim powstała nowoczesna placówka, która jako jedyna w całości zajmuje się tematem deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku. Represje na mieszkańcach Górnego Śląska po wkroczeniu Armii Radzieckiej w styczniu 1945 roku zapisały się na kartach historii wielu śląskich miast. Z tego względu Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku stało się wspólnym projektem 29 samorządów reprezentujących gminy, z których odbywały się wywózki. Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku pełni różne funkcje w obszarze edukacji, kultury, historii, a także zachowywania dziedzictwa kulturowego. Stała ekspozycja przybliża historię deportacji i uświadamia zwiedzającym, że 1945 rok – czas końca wojny i wyzwolenia, dla wielu śląskich rodzin był początkiem gehenny związanej z masową wywózką na wschód. Wielu Górnoślązaków pozostało na radzieckiej ziemi na zawsze i nie powróciło do swoich domów. Wystawa w interesujący sposób łączy ślady przeszłości w postaci eksponatów z nowoczesnymi rozwiązaniami multimedialnymi. Obiekty, które znajdują się w Centrum to przede wszystkim przedmioty codziennego użytku przywiezione z zesłania, jak np. łyżka, maszynka do golenia, brzytwa, walizka. Na wystawie można także zapoznać się z źródłami pisanymi.
Drugie zadanie, które postawiono przed Centrum polega na gromadzeniu w jednym miejscu wszelkich możliwych do pozyskania materiałów na temat deportacji i udostępnianiu ich zainteresowanym. W zakres zbiorów dostępnych w czytelni wchodzą: publikacje, wyniki prac badawczych oraz materiały dydaktyczne. Zbiory poszerzają oryginały dokumentów − zaświadczenia wystawiane przez Państwowy Urząd Repatriacyjny, akty zgonów, zaświadczenia o pracy w kopalni, pamiętniki pisane na zesłaniu, listy itp. Młodzież może poszerzyć wiedze na temat historii Górnego Śląska podczas zajęć edukacyjnych prowadzonych przez pracowników Centrum. Zajęcia, adresowane głównie do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, prowadzone są z wykorzystaniem „żywej historii” czyli eksponatów, tekstów źródłowych a także fragmentów ekspozycji.

Obchody 100. rocznicy urodzin Tadeusza Kantora w Cricotece (organizator: Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA w Krakowie)

17 kwietnia odbyła się w Cricotece uroczysta inauguracja obchodów 100. rocznicy urodzin artysty połączona z otwarciem wystawy Marii Stangret oraz Tadeusza Kantora „Malarstwo i teatr„. Była to wspólna prezentacja kilkunastu prac Kantora oraz jego żony Marii Stangret, malarki i czołowej aktorki Teatru Cricot 2. Ponadto widzowie mogli zobaczyć kolejną, II odsłonę wystawy Tadeusza Kantora (stałej ekspozycji), tym razem poświęconej motywowi dzieciństwa. W Galerii Pracowni przy ul. Siennej, oddziale Cricoteki, otwarta została- połączona z wystawą główną - ekspozycja rysunków Tadeusza Kantora „Epoka chłopca„. Na wystawie prezentowane był0 50 rysunków odnoszących się bezpośrednio do obiektów prezentowanych w budynku przy ul. Nadwiślańskiej oscylujące wokół dzieciństwa czy niemożliwego powrotu do klasy szkolnej. 3 lipca odbyło się otwarcie niezwykłej wystawy Christiana Boltanskiego. Miała ona charakter dialogu artysty z pracami Tadeusza Kantora. Instalacja site specific „W mgnieniu oka„ została przygotowana specjalnie dla Cricoteki. Została ona uznana za jedną z najlepszych wystaw sezonu. Kolejnym punktem programu była otwarta jesienią wystawa Tadeusza Kantora Cholernie spadam!, która dotyczyła problematyki Teatru Miłości i Śmierci i obejmowała również malarstwo i rysunki Kantora z lat 1986-1990. Wystawa i towarzyszące jej wydarzenia skupiały się na dwóch nurtach w późnej twórczości Kantora: zagadnieniu intymności oraz problematyce manekina. Wystawę dopełniły konferencje naukowe, warsztaty teatralne i ruchowe, a także projekcje filmowe. Cricoteka we współpracy z Instytutem Teatralnym stworzyła także wirtualną wystawę „Tadeusz Kantor 06.04.1915 – 08.12.1990” dostępną dla wszystkich w Google Cultural Institute. Dopełnieniem programu wystaw był projekt „Bardzo krótkie lekcje” – cykl warsztatów teatralnych, które poprowadzili aktorzy Teatru Cricot 2, przypominając, w setną rocznicę urodzin Artysty, jego dokonania i równocześnie prezentując swój dorobek i indywidualne podejście do jego spuścizny. Projekt adresowany był do studentów szkół artystycznych oraz osób pragnących rozwijać swoje umiejętności sceniczne. W Cricotece odbyła się także jubileuszowa wystawa-performans Drugiej Grupy „Sprawdzam!”. Prezentacja nawiązywała do ich wystąpienia pod tytułem ”Gwarancja na 20-35”, w 1973 roku na Biennale Młodych w Paryżu. Autorzy odtworzyli w Cricotece projekt sprzed blisko półwiecza, stawiając widza przed pytaniami o aktualność sztuki i jej konfrontację z ludzką egzystencją.
Kulminacją obchodów 100. rocznicy był dwudniowy program 7 i 8 grudnia 2015 (8 grudnia zmarł Tadeusz Kantor). Goście Cricoteki wzięli udział w wykładzie wybitnego badacza Michała Kobiałki, w pokazie zapisu ”Kurki wodnej” połączonym ze spotkaniem z aktorami teatru Cricot 2, w prowadzonym przez Jana Güntnera czytaniu performatywnym tekstów Kantora, a także w spektaklach: Zofii Kalińskiej oraz Stanisława Michno. Jak co roku, 8 grudnia na ul. Kanoniczej stanęły też Żywe pomniki.

Otwarcie Muzeum Toruńskiego Piernika (organizator: Muzeum Okręgowe w Toruniu)

W 2015 roku otwarto Muzeum Toruńskiego Piernika. Mieści się ono w byłej XIX-wiecznej fabryce pierników należącej do rodziny Weese. Pod ekspozycje przygotowano ponad 1200 metrów kwadratowych powierzchni.
Muzeum Toruńskiego Piernika to wyjątkowa atrakcja turystyczna i zarazem największe muzeum poświęcone historii piernika w Polsce. To nowoczesna, interaktywna placówka skupiająca w jednym miejscu tradycje europejskiego piernikarstwa.

We wnętrzach dawnej fabryki pierników Gustawa Wessego goście mają możliwość odkrywania tajemnic toruńskiego piernika – od składników niezbędnych do przygotowania ciasta, poprzez sposoby jego wypieku, aż po dystrybucję na przestrzeni dziejów.

Muzeum Toruńskiego Piernika składa się z trzech poziomów ekspozycji. Na zwiedzających czekają liczne atrakcje i niespodzianki, m.in. film o najsłynniejszym toruńskim pierniku, czyli „katarzynce„, wystawa prezentująca zabytkowe formy piernikarskie oraz piece do wypieku pierników, interaktywna książka kucharska zawierająca przepisy, multimedialna projekcja na temat produkcji pierników w Fabryce Cukierniczej „Kopernik„ S.A., oraz ”spotkanie” z dawnym właścicielem fabryki – Gustawem Weese.

Prezentowana stała ekspozycja nasycona jest oryginalnymi obiektami muzealnymi, ze szczególnie bogatą kolekcją wysokiej klasy drewnianych form piernikarskich. Dbałość o prawdę historyczną aranżacji poświadcza także fakt, że nawet prezentowane tu miotły - są oryginalne i pochodzą z XVI wieku.

Oprócz tego goście mają możliwość udziału w warsztatach wypieku pierników z oryginalnego ciasta, a następnie do ich degustacji. Dla chętnych udostępniona jest klubokawiarnia zaaranżowana w stylu lat 70. XX w. Zwiedzanie ekspozycji pozwala również na zapoznanie się z rodzajami pierników, wyjątkową kolekcją historycznych opakowań, a także metodą produkcji pierników w dawnej i obecnej fabryce.

Otwarcie Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie (organizator: Muzeum Regionalne w Siedlcach)

Wizytówką Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie są klasycystyczne murowane obiekty, stanowiące typowy przykład architektury dworskiej. Otacza je zabytkowy park ze stawem i stuletni sad. Dwór i oficyna zostały zbudowane około 1852 roku. Po II wojnie światowej majątek rozparcelowano, a we dworze urządzono szkołę. W 2010 roku zespół dworsko-parkowy został przekazany województwu mazowieckiemu z przeznaczeniem na cele statutowe Muzeum Regionalnemu w Siedlcach. Od tego czasu obiekt był remontowany i przygotowywany do nowej funkcji. Budynki były w złym stanie, co wymagało m.in.: zdemontowania dachów, stropów, okien i odgruzowania piwnic. Część terenu stanowiło wysypisko śmieci. Park chociaż zachował ślady oryginału, z uwagi na pomniki przyrody, to jednak zatracił pierwotny charakter upodabniając się do zdewastowanego lasu. Dzięki bardzo ciężkiej pracy, determinacji, oszczędności, pomysłowości i pozyskanym sponsorom osiągnięto stan dobry. 
Uroczyste otwarcie obiektu jako Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie nastąpiło 9 października 2015 roku. Gościom zaprezentowano wyremontowane budynki oraz uporządkowany i częściowo zagospodarowany teren założenia dworsko-parkowego. Głównym punktem programu była prezentacja ekspozycji stałej „Wnętrza dworskie przełomu XIX i XX w.”. 
W meble, malarstwo i przedmioty rzemiosła artystycznego wyposażono następujące pomieszczenia: sień, kancelarię dworską, pokój pani domu, sypialnię, salon, pokój stołowy z pomieszczeniem kredensowym oraz kuchnię i łazienkę. Eksponaty prezentowane w poszczególnych wnętrzach muzeum pochodzą ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Siedlcach oraz wypożyczone z: Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Warszawy i Muzeum Narodowego w Warszawie oraz podarowane i przejęte w depozyt od osób prywatnych.
Oprawę muzyczną wydarzenia stanowił koncert fortepianowy w wykonaniu Karola Radziwonowicza, znakomitego pianisty, komentatora międzynarodowych konkursów chopinowskich.
Nowo otwarte muzeum jest miejscem pełniącym funkcje, które z pozoru trudno pogodzić. Przede wszystkim jest nowym ośrodkiem kultury na terenie wschodniego Mazowsza. Odrestaurowane wnętrza dworu i oficyny pełnią role wystawiennicze. Dzięki sali konferencyjnej dworska oficyna może służyć jako miejsce prowadzenia lekcji muzealnych, szkoleń i sesji naukowych. Z uwagi na otaczający budynki zabytkowy park, sad i staw teren muzeum posiada walor przyrodniczy i ekologiczny. Zatem zwiedzający to muzeum ma możliwość spędzenia czasu nie tylko w miejscu przesiąkniętym historią, a także otoczonym unikatową i bujną przyrodą.

KATEGORIA „WYSTAWA”

Wystawa stała Muzeum Katyńskiego (organizator: Muzeum Wojska Polskiego)

Wystawa stała Muzeum Katyńskiego została otwarta 17 września 2015 r. w historycznej Kaponierze na terenie Cytadeli Warszawskiej. Przedstawia Zbrodnię Katyńską za pomocą wyjątkowych zabytków rzeczowych, a także dokumentów i archiwaliów, ukazując te niezwykle trudne w przekazie wydarzenia w skali zarówno mikro, jak i makro. Poprzez artefakty i archiwalia – listy i pamiątki – ukazujemy historię poszczególnych oficerów i ich bliskich, pozwalamy na bezpośrednie zbliżenie z tragicznymi wydarzeniami. W wersji mikro bohaterami są zatem same ofiary zbrodni, jak i również wszyscy walczący o poznanie prawdy o swoich bliskich. W wersji makro ukazujemy wszelkie procesy dziejowe prowadzące do wybuchu II wojny światowej, a także zmiany które ta wywołała. Walka o poznanie prawdy i przedstawienie jej całemu światu, jaka toczyła się po 1943 roku, zajmuje szczególne miejsce w naszej ekspozycji.

Wystawa Muzeum Katyńskiego składa się z tzw. instalacji. Pierwszym etapem zwiedzania Muzeum Katyńskiego jest przejście przez tak zwaną WARTĘ – przestrzeń odnoszącą się do miejsc, które przez wiele lat skrywały prawdę o mordzie katyńskim. Towarzyszą jej dwie instalacje – BLIZNA i ZAGINIENI – dopełniające symboliczne przejście ze świata żywych do świata umarłych. Drugim etapem ekspozycji jest część zatytułowana ODKRYWANIE – zajmująca całe pierwsze piętro Kaponiery. Znajdziemy tu informacje dotyczące wydarzeń prowadzących do wybuchu II wojny światowej, a także życia społecznego w przedwojennej Polsce. Silnym akcentem tej części wystawy są multimedia, za pomocą których możemy w nowatorski sposób przekazać poszczególne informacje historyczne. Na tym etapie zwiedzający mają okazję poznać kolejne instalacje – LISTY i KORESPONDENCJA, ODKRYWANIE oraz KŁAMSTWO.

Po zapoznaniu się z pierwszą częścią ekspozycji Muzeum Katyńskiego zwiedzający udają się na niższe piętro Kaponiery – ku niezwykłej, ale też i wstrząsającej symbolice Zbrodni Katyńskiej. Na zawartość merytoryczną tej części ekspozycji składają się RELIKWIE - serce Muzeum Katyńskiego. To tu zgromadzone są przedmioty wydobyte z dołów śmierci. Jest to bezpośrednia styczność z ofiarami Zbrodni – możemy niemal dotknąć tej historii. Środki aranżacyjne wykorzystane w tej części odchodzą od multimediów – skupiają się natomiast na symbolice. Dla pogłębienia doświadczenia zwiedzającego i jego skupienia przestrzeń ta jest umieszczona prawie na końcu drogi zwiedzania, tak by kontakt z tymi eksponatami był jak najbardziej osobisty i poruszający. Końcowym etapem zwiedzania Muzeum Katyńskiego jest podróż przez zewnętrzną część ekspozycji. Spacer poza murami Kaponiery rozpoczyna się TUNELEM ŚMIERCI, kolejno ALEJĄ NIEOBECNYCH zwiedzający dochodzą do EPITAFIUM. Znajdują tam ściany – imitacje kartek książki - na których wybite zostały nazwiska ofiar. W sklepionej jak kaplica budowli postawiono pomniki, z nigdy nie gasnącym ogniem dla pomordowanych. Na szybach umieszczone zostały symbole religijne, podkreślające ekumeniczny charakter tego miejsca: Krzyż Rzymsko-Katolicki,Krzyż Ewangelicki, Krzyż Prawosławny, Gwiazda Dawida oraz Półksiężyc. Jest to ostatni element wystawy stałej Muzeum Katyńskiego, a także miejsce powolnego wygasania narracji.

Wystawa stała Muzeum Warszawskiej Pragi (organizator: Muzeum Warszawy)

19 września 2015 roku otwarta została wystawa stała w Muzeum Warszawskiej Pragi. Wystawa podzielona jest cztery strefy. Strefa „Praskich historii„ przedstawia polityczne, społeczne, gospodarcze religijne, które przez wieki kształtowały prawobrzeżną Warszawę. Na ścianach Sali historii Pragi zaprezentowano wizualną kompozycję, złożoną z prawie 400 eksponatów. Ułożone chronologicznie panoramy, portrety, obrazy, grafiki, fotografie, film oraz media cyfrowe pokazują zmieniający się obraz miasta i jego mieszkańców. Zestawione w „chmurę„ eksponaty tworzą wielowątkową opowieść o historii Pragi, którą można odczytywać zarówno według klucza chronologicznego, jak i poprzez konkretne wydarzenia czy z uwzględnieniem zmieniających się technik graficzno-wizualnych. Centralne miejsce zajmuje makieta XVIII-wiecznej Pragi. W drugiej sali tej strefy, Sali targu praskiego, podjęto temat codzienności Pragi dawnej i współczesnej, prezentując go w siedmiu ekspozytorach poświęconych lokacji Pragi, tutejszym targom, rzemiosłu, fabrykom i przemysłowi, społeczeństwu obywatelskiemu, rekreacji i sportowi oraz infrastrukturze. Ważnym elementem jest instalacja „Latający dywan„ holenderskiej artystki Madelon Vriesendorp, w której muzealne obiekty spotykają się z przedmiotami codziennego użytku na zaaranżowanym stoisku odwołującym się do praktyk handlu ulicznego. Strefę „Praskich interpretacji” tworzy zbiór instalacji artystycznych i stanowi swoistą przeciwwagę dla poprzedniej strefy, proponując spojrzenie na Pragę z perspektywy teraźniejszości. W ramach instalacji artyści odnieśli się do tematów związanych z kojarzonymi z tą dzielnicą stereotypami. Dotyczą one postrzegania warszawskiej Pragi w kontekście społecznym czy gospodarczym (instalacje „Mieszkanie”, „Ulica”, „Stadion”), jej obecności i wizerunku w kulturze popularnej (instalacja „Wideoteka”) oraz w aspekcie wielokulturowości. Ten ostatni jest ujęty z uwzględnieniem bogatej historii i tradycji (instalacje „Ciągle od nowa”). Ważną częścią ekspozycji, odwołującą się do procesu powstawania Muzeum i działalności związanej z budowaniem relacji społecznych w kontekście praskim, jest strefa „Praskich świadectw”, czyli przede wszystkim nagrań dźwiękowych, rejestrowanych w ramach ciągłego projektu Muzeum – Archiwum Historii Mówionej, ale też fotografii, dokumentów, przedmiotów związanych z historią wybranych postaci i rodzin praskich. Strefa ”Praskich kultur” podejmuje temat wielokulturowego oblicza Pragi. Jej głównym elementem są sale dawnych modlitewni żydowskich z zachowanymi malowidłami. Stały się one przyczynkiem do ekspozycji opowiadającej o kulturze, religii i historii tutejszych Żydów. Jest to jeden z nielicznych zachowanych obiektów tego typu w Polsce, jedyny w rejonie Mazowsza. Zgodnie z zamysłem twórców ekspozycji, muzealny dziedziniec jest przedłużeniem projektu wystawy. Różnorodność zestawionych obiektów jest parafrazą praskiego lunaparku, ongiś ważnego ośrodka rekreacji. W pobliżu drzewa stojącego w centrum dziedzińca ustawiono rzeźbę niedźwiedzia. Rzeźba nawiązująca do charakterystycznych praskich misiów widocznych przy wjeździe na Pragę al. ”Solidarności”, ma pełnić rolę miejsca spotkań i swobodnego spędzania czasu.

Wystawa stała Muzeum Emigracji w Gdyni (organizator: Urząd Miasta Gdyni)

Muzeum Emigracji w Gdyni to nowoczesna instytucja kultury o szerokiej ofercie programowej, edukacyjnej, wystawienniczej oraz badawczej. Siedziba Muzeum znajduje się nad samym morzem, pod symbolicznym adresem „Polska 1″. Jest nią – wzniesiony w dwudziestoleciu międzywojennym – zabytkowy Dworzec Morski. To właśnie w Dworcu Morskim znajdowało się centralne miejsce przedwojennego ruchu pasażerskiego. Tutaj cumowały legendarne polskie transatlantyki. Do wybuchu wojny tą właśnie drogą setki tysięcy ludzi wypłynęło z Polski. Muzeum Emigracji w Gdyni to jedna z niewielu na świecie placówek, w których o historii opowiada się w budynku przez dziesięciolecia obsługującym ruch emigracyjny.
Otwarcie Muzeum oraz wystawy stałej wiązało się z kompleksową restauracją i adaptacją na potrzeby muzealne zabytkowego Dworca Morskiego w Gdyni. Projekt rekonstrukcji obiektu uwzględniał jego przebudowę do pierwotnego kształtu z lat 30., tj. do stanu pierwotnego. Wnętrze zostało przystosowane z myślą, aby jak najlepiej służyło funkcjonowaniu instytucji równocześnie wiernie nawiązując do historii miejsca. W budynku, oprócz przestrzeni ekspozycyjnych o powierzchni ok. 2.500 tyś m2, powstało kino studyjne, a także przestrzenie edukacyjne oraz gastronomiczne. Miejsce obecnej wystawy - Magazyn Tranzytowy - był historycznie przestrzenią otwartą, w której znajdowała się hala odpraw emigrantów. Ze względów techniczno-wystawienniczych zadecydowano, iż niezbędne jest wybudowanie zamkniętej kubatury dedykowanej przestrzeni ekspozycyjnej.
Z uwagi na ciągłość zjawiska migracji i przemieszczania się ludzi na przestrzeni wieków, dziś i w przyszłości, osią przewodnią ekspozycji jest narracja chronologiczno-społeczna, prezentująca ostatnie 200 lat historii społecznej. Aktualność zjawiska powoduje również, iż ostatnia część wystawy będzie stale uzupełniana o wątki nam współczesne, co sytuuje muzeum wśród niewielu tego typu placówek opowiadających historię tworzącą się również dziś.
Otwarcie wystawy stałej Muzeum Emigracji w Gdyni miało miejsce 16 maja 2015 r. w Noc Muzeów. Tego dnia wystawę stałą odwiedziło blisko 7 tysięcy gości. Kilka miesięcy po otwarciu wystawy stałej Muzeum znalazło się na czwartym miejscu w rankingu National Geographic najciekawszych muzeów w Polsce.

„Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów” (organizator: Muzeum Śląskie w Katowicach)

Wystawa stała „Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów„ poświęcona historii Górnego Śląska została udostępniona publiczności 26 czerwca 2016 roku podczas Festiwalu Otwarcia nowej siedziby Muzeum Śląskiego w Katowicach. Tytuł nawiązuje do światła lampy górniczej rozświetlającego mroki kopalni i prowadzącego górników przez podziemne korytarze. Tutaj światło ma prowadzić zwiedzającego przez ścieżki historii i oświetlać jej węzłowe zagadnienia i wydarzenia, które determinowały przebieg dziejów Górnego Śląska od czasów najdawniejszych do 1989 roku. 
Zaprezentowanie całego bogactwa zdarzeń, problemów i rozlicznych komplikacji historii tego terenu w będącej do dyspozycji przestrzeni jest praktycznie niemożliwe. Dlatego też podstawową część wystawy poświęcono obrazowi Górnego Śląska powstałemu w wyniku rozwoju przemysłu, który rozpoczął się w końcu XVIII wieku, gdy pojawiła się tu pierwsza w kontynentalnej Europie maszyna parowa. Zmieniło to całkowicie dotychczasowy charakter tej ziemi i przyniosło diametralne zmiany od społecznych i narodowościowych, po obyczajowe czy urbanistyczne.
Wejście na ekspozycję prowadzi przez zrekonstruowaną bramę kopalni „Katowice„ (to w miejscu tej kopalni znajduje się obecnie siedziba Muzeum Śląskiego), która wygląda tak, jak 4 czerwca 1989 roku. Ten dzień uznano za początek zmian nie tylko politycznych, ale też przemysłowych i ekonomicznych po raz kolejny zmieniających oblicze Górnego Śląska. Wystawa podzielona jest na 19 przestrzeni omawiających poszczególne problemy. Są to m.in.: markownia, czyli wejście na wystawę, dzieje najdawniejsze, pałac, w którym pojawia się maszyna parowa, industrializacja i jej konsekwencje, problemy tożsamości i budzenie się polskiej świadomości narodowej, wybitni Górnoślązacy, powstania i plebiscyt, okres międzywojenny po obu stronach granicy, II wojna światowa, włączenie Górnego Śląska do III Rzeszy i wynikające z tego problemy, tragedia górnośląska, fikcja komunizmu, zmiany społeczne i ludnościowe, czas „Solidarności„, stan wojenny i tragedia kopalni „Wujek” i wreszcie schyłek PRL. Wystawa kończy się prezentacją superszybkiego procesora przemysłowego opracowanego w Bytomiu i pytaniem, czy spełni on rolę taką, jak 200 lat temu maszyna parowa i czy nowe technologie ponownie zmienią rzeczywistość Górnego Śląska. Choć na ekspozycji zaprezentowano 824 oryginalne eksponaty, plansze i scenografię, to wystawa ma charakter multimedialny i znajdują się na niej 34 dotykowe monitory, na których przeczytać można dodatkowe treści z odniesieniami bibliograficznymi. Prezentowane są też liczne filmy dokumentalne i 18 filmów specjalnie nakręconych – w technologii tradycyjnej, jak i w niezwykle trudnej w realizacji, ale atrakcyjnej dla widza technice Pepper’s Ghost oraz filmów animowanych. Ekspozycja jest czterojęzyczna – z napisami po polsku, niemiecku i angielsku oraz głosem lektora w dialekcie śląskim. 
Osobną przestrzeń przeznaczono dla dzieci i młodzieży. Po zwiedzeniu wystawy młodsi widzowie mogą wykorzystać zdobytą wiedzę w kilku grach edukacyjnych o różnym stopniu trudności, od prostego rysowania po grę wzorowaną na ”Monopoly”, zatytułowaną ”Gorączka przemysłu”. Mogą też obejrzeć filmy animowane o śląskich strachach. Cała przestrzeń jest przygotowana do prowadzenia zajęć edukacyjnych różnego typu.

„PLAN FILMOWY” (organizator: Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych)

Wystawa „PLAN FILMOWY„ to zbudowana w jednej z hal zdjęciowych Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych wyjątkowa przestrzeń edukacyjna zaaranżowana w formie planu filmowego. Tematem filmowym drugiej edycji Wystawy jest wyprodukowana przez WFDiF „Karbala„ w reż. Krzysztofa Łukaszewicza - film przywracający pamięć o najnowszych polskich bohaterach, których zwycięstwo w obronie City Hall w Karbali przez długi czas owiane było tajemnicą.
Na ekspozycję składają się m.in. elementy oryginalnej dekoracji, rekwizyty i kostiumy oraz oświetlenie i sprzęt filmowy zakomponowane w artystyczną całość. W program wytyczonej w przestrzeni Wystawy ścieżki edukacyjnej włączone zostały projekcje materiałów making of z planu filmu, efekty dźwiękowe oraz multimedialne zadania edukacyjne. Zwiedzający mogą także zobaczyć poszczególne etapy powstawania scenografii – instalację, która stanęła w hali specjalnie na potrzeby Wystawy „Plan Filmowy„. 
Oprowadzanie rozpoczyna się na zapleczu hali zdjęciowej - wizytą w garderobie i specjalnie przygotowanej pracowni charakteryzacji, gdzie zwiedzający mogą obejrzeć kostiumy i rekwizyty filmowe oraz przyjrzeć się pracy zawodowego charakteryzatora, a wszyscy chętni nieznacznie odmienić swój wizerunek (zgodnie z fabułą filmu). 
Wejście do hali zdjęciowej to wprowadzenie w atmosferę fascynującego świata planu filmowego – przeniesienie o tysiące kilometrów w miejscu i w czasie do Karbali, w której rozgrywa się akcja filmu. W trakcie realizacji zdjęć twórcy filmowi musieli sprostać wielu wyzwaniom organizacyjnym, technicznym i inscenizacyjnym. Podczas oprowadzania po Wystawie wyzwania te stają się pretekstem do rozmowy o niełatwej sztuce produkcji filmów, a także o heroizmie, determinacji i woli walki bohaterów wydarzeń o których opowiada film ”Karbala”.
Ścieżka edukacyjna Wystawy stworzona została z myślą o wspieraniu realizacji programów szkolnych w zakresie elementów dotyczących edukacji filmowej, historycznej, obywatelskiej i patriotycznej oraz medialnej i kulturalnej. Wystawę odwiedzają grupy szkolne, rodzinne, a także studenci i seniorzy. 
Tematem filmowym zakończonej w czerwcu 2015 r. pierwszej edycji Wystawy ”PLAN FILMOWY” był film „Miasto 44” w reżyserii Jana Komasy.

KATEGORIA „EDUKACJA I MULTIMEDIA”

Kronika Narodzin Solidarności (organizator: Program 1 Polskie Radio SA)

„Kronika Narodzin Solidarności„ to 15 odcinków ”dźwięków” opowiadających jak doszło do tego, że strajk wybuchł i jak, dzień po dniu, przebiegał. Cykl zawiera materiały archiwalne, także z prywatnych archiwów bohaterów i specjalnie nagrane wspomnienia uczestników tamtych wydarzeń. Cykl opowiada w sposób jasny i ciekawy, te niełatwe wydarzenia.

Przez trzy sierpniowe tygodnie, dzień po dniu, słuchacze przeżywali tamte wydarzenia wraz z ich bohaterami. Cykl rzetelnie, ciekawie i oryginalnie opisuje zdarzenia dla jednych niezrozumiałe, dla innych będące częścią życia, czyli przykryte wspomnieniami i emocjami. W materiałach pokazane zostało spojrzenie jak największej liczy bohaterów, osób bardzo różnych - tak by mogły być jak najbardziej obiektywne. Z pewnością spełnia rolę edukacyjną.

„Być Wielkim” – wirtualny spacer po Teatrze Wielkim - Operze Narodowej (organizator: Teatr Wielki – Opera Narodowa)

„Być Wielkim” – wirtualny spacer po Teatrze Wielkim - Operze Narodowej, to interdyscyplinarny projekt obejmujący historię, architekturę i sztukę. Po raz pierwszy intrygujące dzieje budynku Teatru Wielkiego w Warszawie zostały opowiedziane poprzez historyczne materiały ikonograficzne, zebrane i opracowane specjalnie w tym celu w formie filmowych opowieści.

Część z nich nigdy nie była publikowana, a niektóre uważano za zaginione tak, jak przedwojenne szklane negatywy, na których utrwalono rysunki Corazziego nim spłonęły w czasie Powstania Warszawskiego.

Oryginalne rysunki, obrazy, grafiki, fotografie, nagrania audiowizualne, dokumenty, mapy i plany kryły w sobie nie badane dotąd szczegóły i detale - ślady historii. Niektóre ledwo widoczne, jak m.in dorysowana ołówkiem wieża marywilska na projekcie elewacji Teatru wykonanego przez Antonio Corazziego w 1825 roku.

Filmowe opowieści powiązane z wnętrzami współczesnego budynku Teatru Wielkiego umożliwiają odbycie wirtualnego spaceru w czasie i przestrzeni, któremu towarzyszą dawne komentarze prasowe, anegdoty, szczypta humoru i głos Jana Frycza.

Osią narracji projektu „Być Wielkim” jest przestrzeń. Powiązanie historii z konkretnym fragmentem współczesnego budynku Teatru umożliwia wgląd w przeszłość z zachowaniem pewnej historycznej ciągłości przestrzennej - ujmując to żartobliwie - zdecydowanie łatwiej jest znaleźć się w danym miejscu niż w danym czasie.

Wirtualny spacer w czasie i przestrzeni Teatru Wielkiego można odbyć bez wychodzenia z domu lub korzystając z urządzeń mobilnych w samym budynku Teatru Wielkiego. Użytkownik ma do dyspozycji trzy sposoby nawigacji poprzez:

- obraz - SEKWENCJE - przesuwane w poziomie obrazy reprezentujące poszczególne opowieści-filmy wraz z krótkim opisem tekstowym (jednocześnie na ekranie widoczna jest jedna prezentacja rozdziału filmu)
- tekst - SPIS - pionowy spis tytułów poszczególnych opowieści-filmów wraz z krótkim opisem tekstowym (jednocześnie na ekranie widoczny jest spis wszystkich rozdziałów-filmów i opis wybranego)
- plan budynku – MIEJSCA – zaznaczenie na planie miejsc do których przypisane są poszczególne opowieści - filmy (jednocześnie na ekranie widoczne są wszystkie miejsca na wybranym piętrze i zarysy pozostałych pięter).
Opowieści tworzą zbiór otwarty. Każdy materiał dotyczy konkretnego zagadnienia i może być oglądany niezależnie. Razem składają się na historię budynku Teatru. Obecnie na stronie znajduje się 17 animacji o łącznym czasie trwania około 35 minut. Całość przygotowała dr Daria Rzepiela.

Wolne Dźwięki - dajemy głos historii (organizator: Fundacja Wolne Dźwięki)

Wolne Dźwięki - w serwisie wolnedzwieki.pl, w formie audiobooków rozpowszechniane są eseje, wspomnienia, reportaże, biografie i powieści historyczne - zarówno klasyków takich jak Józef Piłsudski, Roman Dmowski, czy Antoni Ferdynand Ossendowski, jak i tych mniej znanych, których burzliwe dzieje historii zepchnęły na margines życia literackiego. Głos oddajemy również autorom współczesnym: wśród dotychczas przez nas opublikowanych są Igor Janke, Bronisław Wildstein i Piotr Gajdziński.
Projekt adresowany jest do wszystkich, których interesuje nowożytna historia Polski, a szczególnie jej przełomowe momenty: odzyskanie Niepodległości, II Wojna Światowa, ruch solidarnościowy. Popularyzujemy wiedzę na temat wydarzeń i zjawisk, które z powodu licznych zawirowań historycznych, wielokrotnie skazywano na zapomnienie, np. druga konspiracja, czy Żołnierze Wyklęci. 
Wolne Dźwięki swoje działania kierują do ludzi otwartych na odkrywanie nowych zjawisk historycznych i poszukiwanie tożsamości kulturowej. Często to ludzie młodzi, korzystający z nowoczesnych technologii, którzy mimo powszechnie panującego konsumpcyjnego stylu życia, w sposób świadomy budują własną przyszłość na fundamentach historii. Z myślą o nich Fundacja zdecydowała się na atrakcyjną i łatwo dostępną formę prezentowania dorobku wybitnych pisarzy w postaci audiobooków, by w nowoczesny sposób upowszechniać polską literaturę historyczną.

„Chwalimy się Powstaniem” (organizator: Głos Wielkopolski)

W grudniu 2015 roku „Głos Wielkopolski„ – regionalna gazeta ukazująca się na terenie Wielkopolski, zainicjowała akcję „Chwalimy się Powstaniem„. Gazeta chciała zachęcić wszystkich Wielkopolan, by nie pozwolili zapomnieć o najważniejszym dla regionu zrywie wolnościowym – Powstaniu Wielkopolskim.
Z okazji kolejnej, 97. rocznicy Powstania przez cały grudzień Ambasadorowie akcji promowali ją na łamach „Głosu Wielkopolskiego„ i mediów społecznościowych (strony www i Facebook) i zachęcali Wielkopolan, by promowali i przypominali o Powstaniu Wielkopolskim swoim bliskim, przyjaciołom, kontrahentom, współpracownikom.
Aby czytelnikom w tym pomóc, gazeta dołączyła bezpłatnie do całego swojego nakładu wyjątkową papeterię – kartę pocztową (16 grudnia) oraz kopertę (17 grudnia) z motywem powstańczym oraz krótkim opisem Powstania Wielkopolskiego w języku polskim i angielskim. 
W dniu wybuchu Powstania, 27 grudnia 2015 roku na stronie internetowej gazety pojawiła się do pobrania także papeteria elektroniczna z motywem powstańczym do użycia w korespondencji e-mailowej, także w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej.
Od początku akcji działał specjalny profil na Facebooku ”Chwalimy się Powstaniem”. Gazeta zachęcała, aby wspominać tam powstańców, przypominać o bohaterach tego wydarzenia. Czytelnicy i internauci zamieszczają tam wspomnienia o członkach swoich rodzin, którzy brali udział w Powstaniu Wielkopolskim oraz kopie związanych z nimi pamiątek powstańczych. W tym samym miejscu redakcja udostępniła zebrane adresy wszystkich internetowych baz danych, w którym można znaleźć informacje o powstańcach.
Na zakończenie akcji ”Głos Wielkopolski” zaoferował także swoim czytelnikom specjalne gadżety – koszulkę i kubek z logotypem akcji.
Patronat honorowy nad przedsięwzięciem objął Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak.

„Historia dla Polonii” – Historia Polski na Multimedialnej Platformie Edukacyjnej dla polskich dzieci i młodzieży zamieszkałych za granicą (organizator: Fundacja Dziecięcy Uniwersytet Ciekawej Historii)

„Historia dla Polonii” to multimedialna platforma e-learningowa do nauki historii. Platforma składa się z dwóch kursów e-learningowych, zawierających po 15 lekcji, których realizację przewidziano na 45 minut. Pierwszy z kursów jest zgodny z podstawą programową historii dla II etapu edukacyjnego, drugi – dla III etapu. Lekcje umieszczone na platformie mogą być realizowane zarówno przez uczniów indywidualnie, mogą też być wykorzystywane na lekcji i stanowić ciekawą alternatywę dla tradycyjnych zajęć. Każda lekcja zamieszczona na platformie urozmaicona jest krótką animacją wyjaśniającą ważne zagadnienia, materiałem filmowym – wypowiedzią specjalisty lub animowaną prezentacją. Każda lekcja zawiera także zadania do wykonania przez uczniów – quizy, krzyżówki, rebusy, podpisywanie obrazów, uzupełnianie luk itd. Na platformie znajduje się również wiele ciekawych materiałów dla nauczycieli. Do każdej lekcji przygotowany został szczegółowy scenariusz, słowniczek wyrazów trudniejszych, zadania do wydrukowania.

Historia dla Polonii została oddana do użytku 1 września 2015 roku. Projekt zakładał zarejestrowanie się do końca 2015 roku 2000 użytkowników. Tym czasem zarejestrowało się ich ponad 6000 i ciągle wzrasta liczba zgłoszeń.