IV Letnie Igrzyska Olimpijskie (Londyn 1908). O tym jak Wezuwiusz podarował Wielkiej Brytanii jej pierwsze Igrzyska

Międzynarodowy Komitet Olimpijski przyjął początkowo, że igrzyska olimpijskie w 1908 roku odbędą się w Rzymie. Jednakże wyjątkowo niszczycielska erupcja Wezuwiusza, mająca miejsce dwa lata wcześniej, spowodowała konieczność przeniesienia igrzysk poza teren Włoch. Odbudowa zniszczeń, przede wszystkim Neapolu, pochłonęła na tyle dużo środków finansowych, że państwo włoskie nie było w stanie w ciągu dwóch kolejnych lat zorganizować międzynarodowej imprezy sportowej.

W związku z tym o organizację Igrzysk Olimpijskich w 1908 roku poproszono Wielką Brytanię. Przewodniczący Brytyjskiego Komitetu Olimpijskiego, Lord Desborough of Taplow przyjął propozycję, mimo krótkiego okresu przygotowawczego. Wybór był nieprzypadkowy, gdyż dotychczas Anglicy słynęli z organizowania znaczących wydarzeń sportowych, jak np. Henley Royal Regatta, finałów FA Cup, czy All-England (Wimbledon). W tym przypadku dodatkową korzyścią dla organizatorów okazało się wybudowanie w Shepherd’s Bush nowoczesnego i uniwersalnego White City Stadium, który był w stanie pomieścić 68 tysięcy osób. Stadion wyposażony był w betonowy tor kolarski, bieżnię lekkoatletyczną, basen pływacki i wieżę do skoków. Ponadto, okres rządów króla Edwarda VII (1901 – 1910) w Wielkiej Brytanii był faktycznie belle epoque, której atmosfera jak najbardziej sprzyjała międzynarodowym wydarzeniom.

Mimo idealnie zapowiadającej się imprezy sportowej, gospodarze musieli zmierzyć się z wieloma problemami. Już rok przed samymi igrzyskami pewne wątpliwości i kontrowersje wywołała decyzja Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, podjęta na IX Sesji MKOl w Hadze, potwierdzająca, iż sędziami na przyszłych igrzyskach w Londynie będą wyłącznie obywatele Wielkiej Brytanii, uprawnieni do ewentualnego powoływania zagranicznych pomocników. Kolejnym problemem okazał się brak flag amerykańskiej, szwedzkiej i fińskiej wokół stadionu olimpijskiego. Skutkiem tego w trakcie ceremonii otwarcia igrzysk i defilady reprezentacji narodowych amerykański miotacz Ralph Rose na znak protestu nie pochylił flagi przed królem Edwardem VII, a część reprezentacji szwedzkiej zrezygnowała z udziału w zawodach. Reprezentacja Finlandii zaprotestowała cztery lata później na igrzyskach w Sztokholmie, czyniąc w czasie defilady otwarcia wyraźny odstęp między własną reprezentacją a reprezentacją carskiej Rosji. Innym kłopotem były zbyt wysokie ceny biletów i początkowo niska frekwencja wśród widzów, która w porównaniu z trzema poprzednimi igrzyskami i tak prezentowała się najlepiej.

Igrzyska olimpijskie w Londynie w roku 1908 trwały od 27 kwietnia do 31 października. Udział w nich wzięło 2035 zawodników z 22 krajów. Rywalizowali oni w 22 dyscyplinach i rozegrali 110 konkurencji, wśród których po raz pierwszy na Igrzyskach Olimpijskich pojawiło się m.in. polo, hokej na trawie, łyżwiarstwo figurowe, czy wyścigi łodzi motorowych. Charakterystyczne w tych zawodach były konkurencje lekkoatletyczne, zdominowane przez niespotykane dotąd, czasami kontrowersyjne wydarzenia. Najsłynniejszym była dyskwalifikacja włoskiego zawodnika Doranda Pietriego w finale biegu maratońskiego. Pietri na kilkaset metrów przed metą upadł z wycieńczenia, po czym otrzymał pomoc od kibiców i trenerów, z pomocą których przekroczył linię mety. Chwilę po tym wydarzeniu bieg o własnych siłach ukończył Amerykanin John Joseph Hayes. Początkowo za zwycięzcę maratonu, mimo incydentu, uważano Pietriego, jednakże po proteście Amerykanów mistrzem obwołano ostatecznie Hayesa. Pomimo straconego zwycięstwa, kolejnego dnia Pietri został uhonorowany specjalną nagrodą pocieszenia z rąk samej królowej Aleksandry: „Wydaje się, że królowa Aleksandra, która bardzo interesowała się wyścigiem, przejęła się moim nieszczęściem, ponieważ następnego dnia wręczyła mi srebrny puchar z napisem „Ku pamięci biegu maratońskiego z Windsoru na stadion, 24 lipca 1908. Od królowej Aleksandry”1.

Wyjątkowo burzliwy był też finał biegu na 400 metrów. Udział w nim wzięło trzech Amerykanów i jeden Brytyjczyk Wyndham Halswelle, uważany za faworyta, po tym jak w biegu półfinałowym ustanowił rekord olimpijski z czasem 48,8 sekund. W finale, ku powszechnemu zaskoczeniu, zwycięzcą okazał się Amerykanin John Carpenter, zdyskwalifikowany jednak za utrudnianie biegu zawodnikowi brytyjskiemu. Skutkiem tego zarządzono powtórny bieg finałowy, w którym udziału odmówili wszyscy trzej zawodnicy amerykańscy oddając Brytyjczykowi bez walki pierwsze miejsce. Innym źródłem niezadowolenia Amerykanów było rozgrywanie zawodów w niedzielę. Mówi się, co jednak wydaje się być nieprawdą, że zwycięzca biegu przez płotki Forrest Smithson w czasie wyścigu na znak protestu trzymał w lewej ręce Biblię.

Protesty Amerykanów wzbudziła też jedna z dawnych konkurencji – przeciąganie liny. Stwierdzili oni, że członkowie zespołów brytyjskich, którzy zajęli trzy pierwsze miejsca, noszą buty ze specjalnymi korkami ułatwiającymi przyczepność. W myśl zasad, które ustalił Brytyjski Związek Olimpijski było to regulaminowe obuwie policyjne, a tak się złożyło, że członkowie drużyny brytyjskiej byli policjantami. Amerykanie, mierząc się z kolejną drużyną brytyjską, ponownie odpuścili walkę na znak protestu. Nawet po zakończeniu igrzysk i powrocie do ojczyzny zgłosili protest przeciw brytyjskiej postawie wobec ich zażaleń. Brytyjczycy w odpowiedzi na ten publiczny zarzut wydali książkę Replies to Criticisms of the Olympic Games.

Osobliwością igrzysk w Londynie z 1908 r. było łyżwiarstwo figurowe. Zawody w tej dyscyplinie zorganizowała księżna Bedford. Odbyły się one pod koniec października w Prince’s Skating Club Rink w Knightsbridge2. Pierwszy złoty medal igrzysk olimpijskich w tej dyscyplinie (i jednocześnie pierwszy w historii Rosji) zdobył Nikołaj Panin, wyprzedzając dwóch reprezentantów gospodarzy. Wśród kobiet najlepsza okazała się Brytyjka Madge Syers. Pierwsza pływacka gwiazda w historii igrzysk – Węgier Zoltan Halmaj – w Londynie także potwierdził swoją mistrzowską formę zdobywając drugie miejsce w sztafecie 4 x 200 metrów i drugie miejsce na 100 metrów stylem dowolnym. Skutkiem tego dorobek jego medali z wszystkich igrzysk wynosił już dziewięć! Doskonałą formę potwierdził także w Londynie Raymond Ewry ze Stanów Zjednoczonych, który zwyciężył w skoku wzwyż i w dal, co razem z sukcesami z trójskoku z dwóch poprzednich igrzysk dało mu w sumie osiem olimpijskich tytułów mistrza.

Faktem wartym wzmianki, jest też debiut francuskiej reprezentacji w piłce nożnej, aczkolwiek z dość słabym wynikiem. Dwie reprezentacje Tricolores dwukrotnie zostały pokonane przez Danię z wynikiem 17:1 i 9:0. Oscar i Alfred Swahnowie ze Szwecji zdobyli w Londynie w 1908 roku w strzelectwie złote medale, jako pierwszy ojciec i syn. Jednak najjaśniejszymi gwiazdami tych igrzysk byli zdecydowanie brytyjski pływak Henry Taylor i amerykański lekkoatleta Melvin Winfield Sheppard, zdobywcy łącznie trzech tytułów mistrzowskich. W klasyfikacji medalowej wyraźnie zwyciężyła Wielka Brytania, zdobywając ich 145. Drugie miejsce zajęły Stany Zjednoczone z 47 medalami, a trzecie Szwecja z 25 krążkami.

W czasie londyńskich igrzysk z 1908 roku padło też dość popularne dziś stwierdzenie, że „w tych igrzyskach nie tak ważne jest zwycięstwo jak sam udział”3. Są to słowa wypowiedziane podczas niedzielnej mszy św. w katedrze św. Pawła przez biskupa Ethelberta Talbota, które pochwalał i rozwinął później sam de Coubertin. Igrzyska olimpijskie z 1908 roku podkreśliły wyraźnie uczestnictwo kraju w zawodach, a nie jednostki, co było odzwierciedleniem rosnącego wpływu nacjonalizmu, który z czasem coraz bardziej dochodził do głosu na arenie międzynarodowej. Igrzyska te stały się tez bodźcem do poważnego przeanalizowania przepisów dotyczących sędziowania i oceniania.

Bibliografia:

1. Falewicz R., Historia igrzysk olimpijskich, Poznań 2004.
2. Miller D., Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Pekinu 1894 – 2008, Poznań 2008.

^{Korekta: Konrad Urbański}

1. Na podstawie wywiadów prasowych dostarczony przez włoski Narodowy Komitet Olimpijski, [za:] D. Miller, Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Pekinu 1894 – 2008, Poznań 2008, s. 67. [↩]
2. Zawody rozegrano dopiero w październiku, długo po zakończeniu innych konkurencji, aby ułatwić pracę maszynom chłodniczym, nie radzącym sobie w wysokich temperaturach. [↩]
3. Cyt. [za:] D. Miller, Historia igrzysk olimpijskich i MKOl. Od Aten do Pekinu 1894 – 2008, Poznań 2008, s. 66. [↩]