Polska robota, czyli jak trzech matematyków złamało niemiecką Enigmę

Sukces trzech polskich matematyków zaważył na losach Europy, a może i świata. Polscy eksperci: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski złamali szyfry stosowane przez niemiecką III Rzeszę. Dzięki nim alianci mogli w czasie wojny odczytywać zaszyfrowane wiadomości. Pod koniec grudnia przypada rocznica złamania Enigmy.

Niemiecka maszyna szyfrująca, występująca pod kryptonimem Enigma, od końca lat 20. XX w. funkcjonowała w niemieckiej marynarce wojennej i w niemieckich wojskach lądowych. Od 1937 r. Enigma stała się głównym i podstawowym urządzeniem szyfrującym w III Rzeszy. Od tego momentu używały jej także Luftwaffe, policja, SD, Abwehra i MSZ. W związku z wejściem do służby nowej metody szyfrującej zachodnie wywiady starały się poznać sposoby, które pozwoliłyby łamać szyfr. W drugiej połowie lat 30. Brytyjczycy i Francuzi podjęli pierwsze próby złamania Enigmy. Okazały się one jednak bezskuteczne, ponieważ Niemcy często wprowadzali modyfikacje maszyny, głównie w wersji wojskowej. Pierwsze sukcesy w odczytywaniu Enigmy zanotowali polscy kryptolodzy. W grudniu 1932 r. polskim ekspertom udało się złamać kody Enigmy. W styczniu 1933 r. odczytano pierwsze szyfrogramy. Wiadomości udało się przechwycić matematykom zatrudnionym w Biurze Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego: Rejewskiemu, Różyckiemu i Zygalskiemu. Matematycy ci przez kolejne lata odczytywali informacje Enigmy, mimo jej modyfikowania przez niemieckie państwo. W przededniu wybuchu II wojny światowej Polacy przekazali Brytyjczykom i Francuzom tajemnice Enigmy, dzięki czemu mogli oni odczytywać depesze niemieckie oraz prowadzić dalsze badania związane z działaniem niemieckich kryptologów. Polscy specjaliści pomogli w tym wydatnie, przekazując Francji i Wielkiej Brytanii dwie zrekonstruowane kopie niemieckiej maszyny.

Henryk Zygalski, Jerzy Różycki i Marian Rejewski

Sukces polskich matematyków okazał się bardzo ważnym wsparciem dla aliantów. Dzięki złamaniu Enigmy eksperci z Zachodu mogli prowadzić dalsze prace w dziedzinie dekryptażu niemieckich szyfrów kodowanych przy użyciu tej maszyny. Brytyjczycy prowadzili je przez cały okres II wojny światowej w ośrodku kryptologicznym Bletchley Park. Większość niemieckiej korespondencji szyfrowanej przy użyciu Enigmy była odczytywana przez służby brytyjskie. Sukces polskich kryptologów miał zatem olbrzymie znaczenie dla losów wojny. Odkrycie tajemnic Enigmy wydatnie zwiększyło przewagę aliantów w walce z III Rzeszą i przyczyniło się w znaczący sposób do pokonania niemieckich sił zbrojnych. Wojska i środowiska decyzyjne w krajach zachodnich mogły przewidywać niemieckie ruchy wojskowe, a także odczytywać tajemnice, przekazywane w bezpiecznej, jak się Niemcom zdawało, korespondencji. To również dzięki tym zasługom Polaków i Brytyjczyków II wojna światowa trwała krócej, dzięki czemu ograniczono dalsze straty ludzkie i materialne w Polsce i w Europie. Nazwiska trzech polskich matematyków: Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, którzy dokonali tak ważnego dla losów Europy odkrycia, powinny być powszechnie znane.

Kryptologia nie odeszła bynajmniej do historii. Jest równie ważna i dziś, m.in. dlatego, że każde państwo musi budować swoje kanały bezpiecznej łączności. Przekazywane informacje muszą być szyfrowane i odszyfrowywane tak, by nikt niepowołany nie mógł ich odczytać. Wraz z rozwojem technologicznym kryptologia przeszła szereg modyfikacji i dziś korzysta się z niej w sposób powszechny. Szyfrowanie treści stało się kluczowe dla bezpieczeństwa nie tylko państw, ale również transakcji finansowych, kontaktów międzyludzkich i szeregu innych aktywności. Tym bardziej Polacy powinni pamiętać o sukcesach polskich ekspertów w tej dziedzinie.

^{Redakcja merytoryczna: Adrianna Szczepaniak
Korekta: Klaudia Orłowska}