„Otton I Wielki” – J. Strzelczyk – recenzja

Wielkość Ottona I i jego dokonania trudno zmierzyć wyłącznie pod kątem czasu panowania. Czerpał z najlepszych wzorców władztwa Karola Wielkiego, a swojemu synowi pozostawił kraj godny kontynuatora idei cesarstwa.

Stworzenia pierwszej polskiej biografii imperatora podjął się wybitny mediewista, Jerzy Strzelczyk. Dorobek tego znakomitego przedstawiciela poznańskiej szkoły historyków średniowiecza w postaci artykułów i monografii jest imponujący, a od niego właśnie część studentów pochłoniętych pasją studiowania „wieków średnich” zaczyna swoją przygodę. Podejmuje on w dużej mierze problemy związane z początkami państwa Piastów i dziejami środkowej Europy we wczesnym średniowieczu. W przypadku rozprawy na temat Ottona I państwo Mieszka I zajmuje ważny, ale nie dominujący fragment.

Publikacja składa się z siedemnastu części, z których dwie są obszernym wprowadzeniem do zagadnienia („Wstęp„ oraz ”Źródła”). Właściwe rozdziały należące do rozprawy należałoby zgrupować według następujących tematów: czasy przed Ottonem I, walka o prymat na wschód od Łaby ze Słowianami i Madziarami, relacje zewnętrze, spory wewnętrzne w cesarstwie, postawa wobec niemieckiego duchowieństwa i państwa Mieszka I oraz dziedzictwo cesarstwa ottońskiego.

Celowo należy użyć w przypadku tej pracy określenia „rozprawa„, gdyż nie jest zbudowana wedle klasycznie pojętej konstrukcji biografii. Korzystając ze stosunkowo bogatej bazy źródłowej, jeszcze bogatszego dorobku niemieckiej historiografii i ich konfrontacji, Jerzy Strzelczyk ukazuje pobożnego i sprawiedliwego władcę, który mimo przypisanej mu przez historię wielkości musiał zmagać się z zagrożeniem zarówno zewnętrznym (Słowianie połabscy, Madziarzy, opór papieża), jak i wewnętrznym (opozycja wśród niemieckich rodów książęcych). Stawia również pytania o „władzę„ Ottona I poza granicami cesarstwa, w Italii; jego ambicje związane z przyznaniem Magdeburgowi arcybiskupstwa były bardzo długo tłumione. Należy zwrócić uwagę w książce na ”egzotyczne” relacje z kalifatem Omajjadów na Półwyspie Iberyjskim i próby prezentowania postaci Ottona I przed muzułmanami jako najważniejszej pośród świata chrześcijańskiego.

Wiele fragmentów publikacji, także te traktujące o relacjach z Mieszkiem I, zostało opartych na dotychczasowym dorobku samego autora bądź innych badaczy, co zaznaczono w przypisach, selektywnie umieszczonych w treści pracy. Jej konstrukcja jest popularnonaukowa, jednak olbrzymi walor stanowi uwzględnienie tez niemieckich historyków i konfrontacja dotychczasowych ustaleń, pozwalające zgłębić czasy Ottona I.

Forma wydania książki zasługuje na osobne uwzględnienie w ramach recenzji: kolorowo ilustrowane zdjęcia przedstawiające miejsca związane z cesarzem, drzewo genealogiczne Ludolfingów, a całość oprawiona w estetyczną okładkę. Trochę cieniem kładzie się w tej sytuacji korekta – występują w niej pojedyncze błędy interpunkcyjne i stylistyczne, np. na stronie 208 niewłaściwe użycie partykuły „bynajmniej” i inne uchybienia.

Budowa potęgi cesarstwa Ottona I nie zaczęła się i nie skończyła na jego panowaniu, choć tylko on mógł dorównać statusem Karolowi Wielkiemu, a jego następcy ledwie nawiązywali do czasów wybitnego przedstawiciela dynastii. Trzeba podkreślić za Jerzym Strzelczykiem, że czasy tzw. renesansu ottońskiego przyniosły, po dość długiej przerwie, ożywienie umysłowe w Europie, m.in. w postaci tworzenia łacińskich tekstów. Dzięki temu jest obecnie okazja by przybliżyć czasy wybitnego władcy w Europie X w.

Plus minus:

Na plus:

+ narracja odbiegająca od standardowej biografii

+ przybliżenie dorobku niemieckiej historiografii

+ estetyczne wydanie

+ interesujący materiał ikonograficzny

Na minus:

- błędy korektorskie

- powtórzenia z dotychczas wydanych publikacji autora

Tytuł: Otton I Wielki

Autor: Jerzy Strzelczyk

Wydawca: Wydawnictwo Poznańskie

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-837-976-816-5

Liczba stron: 344

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Cena: 36,90 zł

Ocena recenzenta: 8/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange
Korekta językowa: Patrycja Grempka}