„Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna PRL” – J. Eisler - recenzja

Okres przez jednych wspominany z sentymentem, przez innych kojarzony przede wszystkim z sowiecką dominacją w Europie Wschodniej i podejmowaniem najważniejszych decyzji dotyczących Polski na Kremlu. Jakim państwem była Polska Rzeczpospolita Ludowa?

Nakładem wydawnictwa Czerwone i Czarne ukazała się historia polityczna PRL Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Jej autorem jest Jerzy Eisler, którego specjalnie nie trzeba chyba nikomu przedstawiać.

Prof. dr hab. Jerzy Eisler jest pracownikiem Instytutu Historii PAN oraz dyrektorem warszawskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Jego specjalnością jest przede wszystkim historia PRL. Spod pióra autora wcześniej wyszły monumentalne publikacje dotyczące wydarzeń roku 1968, Grudnia 1970 czy poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR. Jego prace cechuje wysoki poziom merytoryczny; z przysłowiową świeczką można szukać w nich, również w prezentowanej książce, jakichkolwiek błędów.

Na samym wstępie autor wyjaśnia,a, skąd się wziął taki, a nie inny tytuł książki. Jest nawiązaniem do pracy amerykańskiego dziennikarza Johna Reeda Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem, opisująca wydarzenia Rewolucji Rosyjskiej 1917 r., która wyniosła do władzy bolszewików.

Recenzowana pozycja składa się z prologu, epilogu oraz dziewięciu rozdziałów, opisujących historię polityczną Polski w okresie, kiedy znajdowała się pod władzą polityków rekomendowanych przez Kreml. Autor w pracy skupia się przede wszystkim na kwestiach politycznych, zahaczając jednak przy tym o sprawy gospodarcze, społeczne i kulturalne.

Z treści książki można dowiedzieć się, jak wyglądały pierwsze lata Polski Ludowej, rządy kolejnych I Sekretarzy, relacje państwo - kościół, działalność opozycji demokratycznej czy najważniejsze wystąpienia ludności przeciwko aparatowi represji PRL. W tle opisywane są wydarzenia globalne, mające wpływ na sytuację kraju.

Autor wchodzi także w liczne polemiki, dotyczące przede wszystkim oceny poszczególnych wydarzeń przez innych historyków, kwestii metodologicznych czy oceny wydarzeń z perspektywy czasu, po przemianach w 1989 r. W epilogu przede wszystkim skupił się na nakreśleniu dziedzictwa komunizmu oraz próbie określenia perspektywy czasowej, w jakiej zniknie. Niestety, wnioski na ten temat nie napawają optymizmem. Profesor nie podejmuje się postawienia tezy, kiedy raz na zawsze zmieni się peerelowska mentalność.

Recenzowaną książkę czyta się dobrze, napisana jest przystępnym językiem. Minusami są: brak jakichkolwiek zdjęć, czy to w treści książki, czy w formie kolorowej wkładki, oraz brak przypisów. Plusem jest za to bibliografia. J. Eisler wykorzystał przede wszystkim dorobek innych polskich historyków, zajmujących się współczesnością. Ale najważniejsze jest to, że w swej pracy opierał się również na tekstach źródłowych, np. protokołach Plenum KC PZPR, posiedzeń Biura Politycznego KC PZPR, sekretariatu KC PZPR.

Publikację wydano w twardej oprawie, która za sprawą czerwonego tła, niewątpliwie może przyciągnąć uwagę potencjalnego czytelnika. Wyeksponowano na nim czarno-białą fotografię przyjacielskiego pocałunku Leonida Breżniewa i Edwarda Gierka, którego radziecki przywódca darzył niezwykłą sympatią.

Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską jest bez wątpienia pozycją mającą swój wkład w toczący się spór o ocenę historii PRL. Książkę mogę spokojnie polecić każdemu zainteresowanemu tą tematyką. Jednak muszę w tym miejscu zaznaczyć, że po jej lekturze niektórzy będą mieli pewne wątpliwości odnośnie roli poszczególnych osób w wydarzeniach, które przyczyniły się do obalenia władzy ludowej. Spory te zostawiam czytelnikom, gdyż nie chcę być posądzonym o upolitycznianie niniejszej recenzji, do czego jest mi bardzo daleko.

Plus minus:

Na plus:

+ podjęty temat

+ czytelny układ treści

+ płynna narracja

+ wchodzenie w polemiki

+ bogata bibliografia

Na minus:

- szata graficzna

- brak przypisów

Tytuł: Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską. Historia polityczna PRL

Autor: Jerzy Eisler

Wydawca: Czerwone i Czarne

Rok wydania: 2018

ISBN: 978-83-7700-316-9

Liczba stron: 544

Okładka: twarda

Cena: 59,90 zł

Ocena recenzenta: 8,5/10

^{Redakcja merytoryczna: Malwina Lange}

^{Korekta: Klaudia Orłowska}