Męczennik. Ukrzyżowanie św. Piotra - głową w dół

O tym, że Piotr Apostoł umarł za swoją wiarę wie chyba każdy. Dlaczego jednak został ukrzyżowany głową w dół i jak wyglądały jego ostatnie chwile na ziemi?

Pierwsi chrześcijanie i wyznawcy Chrystusa nie mieli łatwo. Trzydzieści lat po śmierci Syna Bożego rozpoczął się krótki, acz owocny dla Nerona okres prześladowań, który dotknął wszystkich, właściwie bez względu na religię. Neron planował czystkę, jednak aby działać zgodnie z prawem i móc kogoś oskarżyć, a następnie skazać na śmierć, osoba ta musiała należeć nie do jednej z judaistycznych sekt, ale do całkowicie odrębnej religii. Być może więc, pomimo podkreślania, iż jego celem byli chrześcijanie, ówczesny cesarz wcale nie skupiał się wyłącznie na nich.

Ukrzyżowanie św. Piotra - Michał Anioł Caravaggio

Nienawiść ku rodzajowi ludzkiemu

Po raz pierwszy do sytuacji, w której żydowscy chrześcijanie stali się łatwym celem, doszło w 64 roku, tuż po wielkim pożarze, który wybuchł w Rzymie. Ponieważ w mieście zrobiło się sporo miejsca, Neron postanowił wykorzystać ten fakt i wybudować nowy pałac. Opinii publicznej wydało się to bardzo podejrzane i to właśnie cesarza oskarżono o podpalenie. By odwrócić uwagę od siebie, Neron postanowił skierować ją w innym kierunku, a więc ku tym, którzy wyznawali inną wiarę. Zaczęło się od aresztowań tych, którzy publicznie wyznawali wiarę inną niż judaizm. Nie wiadomo jednak, jak dokładnie do tego doszło – być może żołnierze wdarli się do miejsca, w którym zbierali się wierni, aby wspólnie odmówić modlitwę. Aresztowanym należało następnie udowodnić „nienawiść ku rodzajowi ludzkiemu”, co Paweł Lisicki w swojej książce Grób rybaka tłumaczy jako „odmowę uczestnictwa w ofiarach pogańskich i sprzeciw wobec kultu cesarza. Ponieważ nie chroniło ich prawo, nie byli wyznawcami judaizmu, religio licita (religia dozwolona, przyp. red.)  - przeznaczono ich na śmierć.1”

W ciągu pierwszych dni prześladowań, zginąć miało mnóstwo osób. Czy św. Piotr był wśród nich? Według Dziejów Piotra, apostoł postanowił opuścić Rzym, który nie był już dla niego bezpiecznym miejscem. Wyruszając w drogę spotka Jezusa, który kierował się w przeciwnym kierunku i spytał go dokąd ten idzie. Odpowiedź Chrystusa poruszyła Piotra tak bardzo, że postanowił wrócić do miasta i poddać się męczarniom jak jego Nauczyciel.

Być może jednak historia ta była o wiele prostsza – wśród wspólnoty wiadomo było, że na jej czele stoją Piotr i Paweł. Jeśli odpowiedzialni za prześladowania dowiedzieli się o tym, logicznym wydaje się być fakt, że apostołowie znaleźliby się pośród pierwszych aresztowanych. Potwierdzałaby to z resztą sama tradycja mówiąca o tym, że obaj stracili życie tego samego dnia – 29 czerwca 67 roku. Po raz pierwszy datę tę przedstawił w V wieku św. Hieronim, a następnie została ona potwierdzana przez Piusa IX i Pawła VI. jednak historycy nie do końca się z nimi zgadzają, wskazując raczej na rok 64 lub nawet 68.

św. Piotr

Ukrzyżowany

Powszechnie znana tradycja mówi, że św. Piotr został ukrzyżowany, jednak w przeciwieństwie do Jezusa Chrystusa, przybito go z głową skierowaną w dół. Dzieje Piotra wspominają o tym już w 170 roku, a informacja sukcesywnie była przekazywana dalej. Piotr miał sam prosić swoich oprawców, by ukrzyżowano go właśnie w ten sposób, gdyż uważał, że nie był godzien zginąć w ten sam sposób, w jaki życie stracił Syn Boży. Ponieważ Rzymianom ta forma zadawania bólu i śmierci nie była obca, możliwe jest, że dostosowali się do błagań Piotra. Jeśli rzeczywiście zginął on dokładnie tak, jak powszechnie się uważa, z pewnością bardzo cierpiał, jednak śmierć przyszła stosunkowo szybko, a przynajmniej stracił przytomność. W przeciwieństwie do tej metody ukrzyżowania, osoby przybijane do krzyża głową do góry cierpiały niesłychanie długo, gdyż umierający zostawał przy życiu nie tyle godziny, co nawet całe dnie.

Ponieważ apostoł został skazany na śmierć, nie można mu było urządzić uroczystego pogrzebu. Nie powstrzymało to jednak wiernych przed pochowaniem go. „Najprawdopodobniej ciało Piotra owinięto w lniane prześcieradło i umieszczono w wykopanej w ziemi dziurze odpowiadającej dokładnie jego wzrostowi. Następnie obłożono ją cegłówkami, które miały chronić ciało przed spływającą wodą.2”

Co stało się z Pawłem, który miał zginąć tego samego dnia co Piotr? W przeciwieństwie do niego nie został ukrzyżowany, lecz stracony poprzez ścięcie, jednak to, czy jego śmierć rzeczywiście powinno się łączyć z prześladowaniami, zostaje poddawane w wątpliwość. W  drugim liście do Tymoteusza zapisano, że Pawła aresztowano w Azji Mniejszej, ponieważ wszedł w zatarg z brązownikiem Aleksandrem, w skutek czego skazano go na śmierć dopiero podczas drugiej rozprawy. Według tradycji kościelnej św. Pawła stracono za Bramą Ostyjską. W 2009 r. Benedykt XVI ogłosił, że szczątki apostoła odnaleziono w jednej z bocznych ścian grobowca w Bazylice świętego Pawła Za Murami.

Bez względu na to, czy zarówno Piotr jak i Paweł zginęli w roku 64 czy kilka lat później, nie da się ukryć, że ostatecznie obaj stracili życie w wierze i miłości do Boga. Męczeństwo Piotra Apostoła jest według Kościoła Katolickiego niezaprzeczalne. Ponieważ jednoznacznej daty śmierci ani Piotra, ani Pawła nie da się dziś określić, męczeństwo ich świętowane jest 29 czerwca.

Jeśli chcecie poznać tajemnicę grobu św. Piotra, koniecznie sięgnijcie po najnowszą książką Pawła Lisickiego pt.: Grób Rybaka, która ukazała się nakładem wydawnictwa Fronda.

1. Lisicki P., Grób rybaka, s.139. [↩]
2. Lisicki P., Grób rybaka, s.147 [↩]