„Imperialna gra. Putin, Ukraina i nowa zimna wojna” – M. Kalb – recenzja


Książka Marvina Kalba to wielopoziomowa analiza historii Rosji i Ukrainy oraz systemu społeczno-politycznego obydwu państw. Autor w swojej pracy sięga do zamierzchłych czasów Rusi Kijowskiej – kraju stanowiącego początek wspólnych dziejów późniejszej Ukrainy i Rosji, wyjaśniając tym samym ich związek cywilizacyjno-kulturowy. Nawiązując do pamiętnego przemówienia prezydenta Władimira Putina z 18 marca 2014 r., Kalb przedstawia stanowisko rosyjskich władz oraz ich stosunek do Ukrainy: to, czym dla Moskwy była, czym jest obecnie i czym pozostanie.

Marvin Kalb (ur. 1930 r.) to amerykański dziennikarz i uczony – prof. Harvardu, wieloletni pracownik popularnych kanałów informacyjnych CBS News i NBC News. Uchodzi za wybitnego sowietologa i badacza obszarów poradzieckiego świata. Wiele lat swojego życia spędził w Związku Radzieckim, gdzie pracował jako dziennikarz i pracownik ambasady. Jest autorem i współautorem wielu publikacji z zakresu nauk politycznych i historii współczesnej.

Autor w swojej książce Imperialna gra. Putin, Ukraina i nowa zimna wojna kreśli wizję przyszłości zwaśnionych sąsiadów – wizję dla strony ukraińskiej niekorzystną. Ukraina to nie Irak – geograficzna bliskość Rosji i wspólne dziedzictwo cywilizacyjno-kulturowe zdają się być flagowymi argumentami przytaczanymi przez autora. Jego zdaniem są to czynniki wykluczające jakąkolwiek interwencję zbrojną ze strony USA, czy państw NATO. Militarna pomoc Ukrainie udzielona przez Sojusz Północnoatlantycki lub Stany Zjednoczone spowodowałaby jedynie zaostrzenie konfliktu i wzrost napięcia na Starym Kontynencie. Sprowokowana w ten sposób Rosja byłaby zdolna do użycia swojego potencjału jądrowego, co z kolei uruchomiłoby amerykańskie procedury startowe – lokalny konflikt przerodziłby się w bardzo niebezpieczny kryzys, od którego już tylko krok do otwartej wojny, być może nawet jądrowej. Nietrudno się domyślić, że działania zbrojne prowadzone z użyciem tego typu broni zagroziłyby istnieniu całej planety. Według autora książki konflikt rosyjsko-ukraiński rozpoczął się na Ukrainie i tam musi się zakończyć, a jedyną receptą na jego zażegnanie jest wypracowany wspólnie kompromis.

Amerykański sowietolog nie pozostawia złudzeń, że ustalenia przyszłego traktatu pokojowego będą podyktowane przez Moskwę, zaś Kijów, jako strona słabsza, będzie zobowiązany do przyjęcia narzuconych warunków. Śmiało można stwierdzić, że historia zatoczy koło – Rosja i Ukraina na zawsze pozostaną braćmi splecionymi wspólnotą dziejów, kultury i tradycji. Według autora książki tylko od władz obydwu państw, od wzajemnego zrozumienia wspólnych problemów będzie zależał kształt dalszych stosunków oraz ich wspólna przyszłość. W szerszym kontekście można stwierdzić, że od rodzaju relacji panujących na linii Rosja-Ukraina zależeć będzie pokój na kontynencie europejskim, czyli w znacznej mierze ład międzynarodowy.

Książka prof. Kalba jest niewątpliwie bardzo ciekawa, zawiera wiele interesujących faktów z historii wschodnich sąsiadów Polski. W pracy nie zabrakło również omówienia sylwetek poszczególnych władców oraz ich znaczenia w okresie panowania, a także pozostawionego przez nich dziedzictwa. Niewątpliwym walorem pracy jest bogata faktografia, która czasami zdaje się przytłaczać czytelnika ogromem informacji i objętością rozdziałów. Tych ostatnich jest dziewiętnaście i nawiązują one do historii Rosji oraz wydarzeń, które znacząco wpłynęły na sytuację i kondycję polityczno-militarną dawnego imperium. Tytuły większości rozdziałów pokrywają się z ich zawartością, choć nie do końca jest to warunek spełniony w niniejszej publikacji. Dla przykładu pierwszy z nich, pt. Krym. Od Katarzyny Wielkiej do Władimira Hazardzisty, opisuje liczne przykłady stosunków amerykańsko-rosyjskich okresu zimnej wojny, jak i czasów po jej zakończeniu. Autor nawiązuje m.in. do wizji F. Fukuyamy, natomiast w żaden sposób nie odnosi się do okresu rządów Katarzyny. Imię carycy pojawia się dopiero w części szóstej, zatytułowanej: Najważniejsi carowie. Piotr i Katarzyna, gdzie przedstawione zostają postacie Piotra I Wielkiego oraz Katarzyny II, władców dzięki którym Rosja stała się potęgą militarną, a tym samym liczącym się graczem w ówczesnych stosunkach międzynarodowych. Niewątpliwie minusem prezentowanej publikacji jest brak przypisów objaśniających, co bezpośrednio przekłada się na szczegółowe omówienie niektórych pojęć i postaci – wprowadza to zbyt ścisłe zagłębianie się w fakty i pomijanie wątku głównego przez co książka sprawia wrażenie chaotycznej. Dodatkowo powoduje to efekt szybkiego znudzenia czytelnika i utratę walorów poznawczych prezentowanej pozycji. W polskim wydaniu brak jest również: bibliografii, indeksu nazwisk, zdjęć oraz jakichkolwiek map, które niewątpliwie zwiększyłyby wartość pracy amerykańskiego uczonego.

Imperialna gra… napisana jest w sposób łatwy i zrozumiały, co powoduje, że każdy potencjalny czytelnik niebędący ekspertem od współczesnych stosunków międzynarodowych czy historii Rosji i Ukrainy bez problemu zrozumie zawiłą sytuację panującą pomiędzy dwoma sąsiadującymi państwami. Autor recenzowanej pozycji z należytą pieczołowitością demaskuje związki łączące naród ukraiński z narodem rosyjskim. Godny uwagi jest fakt, iż jego praca nie jest jedynie studium będącym zlepkiem informacji pochodzących z mediów czy akademickich publikacji, a nabyta przez autora wiedza to efekt godzin spędzonych w bibliotekach. Obecna Rosja i obszary wchodzące w skład byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich to miejsca, w których autor spędził wiele lat swojego życia, będąc zarówno dziennikarzem, jak i pracownikiem ambasady. Zatem śmiało można stwierdzić, iż jest mu znana nie tylko historia Rosji i obszarów poradzieckich, ale również kultura i mentalność ludzi zamieszkujących to dawne imperium.

Prezentowaną pozycję oceniam bardzo wysoko. Uważam, że jest to książka niezwykle interesująca, która porusza ważny i aktualny temat, jakim niewątpliwie jest konflikt rosyjsko-ukraiński. Aktualność problematyki wynika z jego geograficznej bliskości (działania zbrojne toczą się nieopodal polskich granic) oraz wzrostu zagrożenia ze strony odradzającej się potęgi Rosji. Innymi słowy, jako naród nie mamy pewności, czy w niedalekiej przyszłości, w skutek agresywnej polityki Kremla wojna nie zapuka do polskich drzwi. Moim zdaniem, książka amerykańskiego uczonego powinna być nie tylko lekturą dla studentów historii i nauk politycznych, ale także obowiązkową pozycją dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa i kształtowanie polityki zagranicznej. Według mnie wspomniane działania powinny być prowadzone roztropnie, bez zbędnych emocji i prowokacyjnych postaw, zwłaszcza na tzw. kierunku wschodnim, czyli strony, z której należy spodziewać się potencjalnego ataku oraz innych czynników destabilizacyjnych czy nawet wojny hybrydowej.

Plus minus:
Na plus:
+ aktualny temat pracy
+ szczegółowa analiza tematu
+ twarda okładka
+ przemyślana kompozycja pracy
Na minus:
- brak zdjęć i map
- trudny styl autora

Tytuł: Imperialna gra. Putin, Ukraina i nowa zimna wojna

Tytuł oryginalny: Imperial Gamble: Putin, Ukraine and the New Cold War

Autor: Marvin Kalb

Tłumaczenie (z j. angielskiego): Stefan Barnowski

Wydawca: Vis-a-vis Etiuda sp. z o.o.

Rok wydania: 2017

ISBN: 978-83-7998-135-9

Liczba stron: 286

Okładka: twarda

Cena: 39,90 zł

Ocena recenzenta:9/10

Redakcja merytoryczna: Marcin Petrynko
Korekta językowa: Patrycja Grempka

Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Opinie i ocena zawarte w recenzji wyrażają wyłącznie zdanie recenzenta, nie musi być ono zgodne ze stanowiskiem redakcji. Z naszą skalę ocen i sposobem oceny możesz zapoznać się tutaj. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanej recenzji, by to zrobić wystarczy podać swój nick i e-mail. O naszych recenzjach możesz także porozmawiać na naszym forum. Na profilu "historia.org.pl" na Facebooku na bieżąco informujemy o nowych recenzjach. Możesz także napisać własną recenzję i wysłać ją na adres naszej redakcji.

1 komentarz

  1. Stańczyk pisze:

    A świat milczy, a Krym coraz bardziej rosyjski...

Odpowiedz