Najgorętsze lato w historii Polski pod względem rekordów temperatur. W 1921 roku było ponad 40 stopni w cieniu


Rok 1921 był wyjątkowy pod względem wysokości temperatur w Polsce. Te w lipcu 1921 roku osiągnęły 40 stopni Celsjusza. Z pięciu najwyższych temperatur zanotowanych w dziejach Polski, aż trzy pochodzą z 1921 roku. Było to pod tym względem najgorętsze lato w historii Polski.

Rekordy temperatury w Polsce. Upalny lipiec 1921 roku

Lato w 1921 roku był najgorętsze w historii Polski. Na zdjęciu termometr w Zaleszczykach pokazujący 50 stopni Celsjusza (w słońcu, nie mylić z temp. powietrza)

Mimo, że Polska w 1921 roku była młodym państwem, które rok wcześniej z trudem oparło się inwazji bolszewickiej, to dysponowała okazałą liczbą 277 stacji meteorologicznych. Z tej liczby, 77 stacji było stacjami tzw. wyższego rzędu, a 200 stacjami opadowymi. Nie niektórych stacjach występowały pewne odrębności w ustawieniu przyrządów lub w ich zestawie. Stąd wyniki zanotowane w 1921 roku spotykają się z rezerwą niektórych meteorologów. Niemniej wszyscy są zgodni, że odkąd na ziemiach polskich prowadzone są pomiary temperatury, to właśnie lato 1921 roku było rekordowe pod względem wysokości upałów.

Wysokie temperatury wystąpiły w dwóch falach, przerwane na krótko gwałtownymi burzami. Pierwsze uderzenie upałów nastąpiło pod koniec lipca 1921 roku. Wtedy i tylko wtedy udało się zanotować na ziemiach polskich temperatury równe lub przekraczające 40 stopni Celsjusza (pomiary prowadzone są dla temperatury w cieniu, ta w słońcu z reguły jest kilkanaście stopni wyższa).

Plaża nad Wartą w Poznaniu

Najwyższa temperatura na ziemiach polskich, do dzisiaj niepobity rekord, została zanotowana w Prószkowie na opolszczyźnie. Temperatura 29 lipca 1921 roku wyniosła tam rekordowe 40,2 stopnie Celsjusza. Natomiast w Zbiersku w Wielkopolsce zanotowano równe 40 stopni Celsjusza. Trzecia najwyższa temperatura tego dnia została zmierzona w Pętkowie, także w Wielkopolsce, gdzie było 39,6 stopni Celsjusza. Natomiast w stolicy Wielkopolski, w Poznaniu, zanotowano wtedy 38,7 stopni Celsjusza.

Te rekordy należy odnosić do okresu, kiedy prowadzono w Polsce pomiary temperatury. Historycy klimatu przypuszczają, że podczas suszy w 1540 roku temperatura mogła być wyższa od tej w XX wieku o ok. 5-7 stopni Celsjusza. Zatem całkiem możliwe, że wówczas w Koronie Królestwa Polskiego temperatury były nawet wyższe niż w 1921 roku. To jednak pozostaje sferą wyłącznie przypuszczeń.

Czytaj takżeNajgorętsze lato w nowożytnych dziejach. W 1540 Europę nawiedziła susza tysiąclecia

Gwałtowne burze

Stacja meteorologiczna w Zakopanem. Między innymi w stacjach tego typu notowano rekordowe temperatury w 1921 roku w Polsce

Pomiędzy 30 lipca a 12 sierpnia 1921 roku nad Polską przeszedł front, który przyniósł ekstremalne zjawiska pogodowe. Burza jaka wystąpiła nad Krakowem 5 sierpnia uszkodziła linie telefonicze. Niemniej, lokalnej ludności wytęsknionej deszczu, przyniosła krótkotrwałe ukojenie. Podobnie 5 sierpnia burza przeszła nad Toruniem, tam także mieszkańcy odetchnęli pełną piersią. Szczególnie uciążliwy był dla nich pył na ulicach, który urażał oczy przechodniów. Życiodajny deszcz oczyścił toruńskie ulice z tumanów kurzu. Diametralne inna sytuacjach była w Chojniach, gdzie 30 lipca przeszła burza jakiej nie pamiętali ówcześni mieszkańcy. Front nie tylko zerwał linie telefonicznie, ale także zniszczył gospodarstwa rolne i raził kilka osób piorunem. Na domiar złego nad miastem przeszła także trąba powietrzna, która spowodowała dodatkowe szkody. Z kolei w Szubinie przez piętnaście minut padał grad wielkości gołębich jaj, a wiatr pozrywał dachy. W Reszli na Warmii pioruny spowodowały pożary w kilku miejscowościach. Podobnie zapłonęła Puszcza Niepołomicka.

Druga fala upałów

Druga fala nadciągnęła w połowie sierpnia. Najcieplej było wówczas w Małopolsce i łódzkiem. W Łowiczu, 12 sierpnia, zmierzono temperaturę wynoszącą 38,7 stopni Celsjusza, taka sama temperatura była w Skierniewicach. Natomiast w małopolskich Mydlnikach zmierzono 38,5 stopni Celsjusza, w Wieliczce 38,3 stopni Celsjusza, Chrzanowie i Tarnowie po 38,2 stopni Celsjusza, a w Krakowie 37,4 stopni Celsjusza. Do dzisiaj rekord temperatury z lipca 1921 roku nie został pobity, a także nie zanotowano w żadnym z wymienionych miejsc od 1921 roku wyższej temperatury. Inne wysokie temperatury zanotowano 12 sierpnia także w Złotym Potoku (38,7 stopni Celsjusza), Końskich (38,3 stopni Celsjusza), Żywcu (38,0 stopni Celsjusza) oraz Sobieszynie (38,0 stopni Celsjusza).

W XXI wieku temperatury równe lub wyższe od 38 stopni celsjusza zanotowano czterokrotnie. Największa temperatura w tym okresie została zapisana 26 czerwca 2019 roku w Radzyniu (województwo lubuskie) i wyniosła 38,2 stopni Celsjusza.

Gorąc i susza w Polsce w 1921 roku

Plaża nad Wisłą w Krakowie, 1929 rok

Susza i upały były poważnym problemem dla rolnictwa. Szczególnie zła sytuacja była w Wielkopolsce. Tam kilkutygodniowa susza spaliła łąki i pastwiska. Zbiór roślin okopowych był niższy od przeciętnego o ok. 30-50%.

W Krakowie pod koniec lipca upały były tak wysokie, że lokalna prasa informowała o 50 stopniach Celsjusza (w słońcu). Było tak gorąco, że krakowianie masowo kąpali się w Wiśle. Niestety z powodu nieostrożności mieszkańców, krakowskie pogotowie miało mnóstwo pracy związanej z udarami słonecznymi. Susza i upały miały także konsekwencje gospodarcze. Problemy z wykarmieniem krów z powodu wypalenia przez słońce traw spowodowały mniejszą produkcję mleka i wzrost jego ceny. Krakowska prasa pod koniec lipca 1921 roku informowała o braku nabiału w mieście. Upały doprowadziły także do awarii maszyn w miejskiej chłodni, a to stało się przyczyną szybszego psucia się wędlin i mięsa. Te były też znacznie droższe, gdyż z powodu posuchy rolnicy mieli problem z wyżwyeniem bydła, co zwiększało jego cenę.

W „Dzienniku Białostockim” 30 lipca błagalnie pisano „Jehowa! Chociażby krople dżdża!”. W artykule podawano, że od kilku dni temperatury nawet w nocy są nie do wytrzymania, a w niektórych miejscowościach regionu deszcz nie spadł od kilku tygodni.

Upalny dzień w Białymstoku, okres międzywojenny

Dodatkowo prasa informowała o znacznym obniżeniu poziomu wód lub o wyschniętych zbiornikach wodnych. Brak opadów powodował problemy z dostępnością bieżącej wody. To z kolei sprzyjało rozwojowi chorób zakaźnych, takich jak czerwonka. Przed nimi ostrzegało wiele gazet w lipcu i sierpniu 1921 roku.

Czytaj takżeNajwiększe susze i najgorętsze upały w historii Polski

Rok 1921 pod względem rekordowych temperatur był wyjątkowo ekstremalny nie tylko w Polsce. Susza i wysokie temperatury objęły swoim zasięgiem całą Europę i znaczną część Azji. Ekstremalna susza przyczyniła się (zmniejszenie plonów) do klęski głodu m.in. w Tatarstanie (1921-1922).

Bibliografia:

  1. „Dziennik Białostocki”, R.3, nr 168, 1921.
  2. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, nr 204, 1921.
  3. „Kurjer Poznański”, R.16, nr 172, 1921.
  4. „Nowy Dziennik”, nr 197-200, 1921.
  5. Rocznik meteorologiczny 1921, Warszawa 1967.

Zobacz także:

Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.

5 komentarzy

  1. Adam pisze:

    A ja czytałem, że najgorętsze było lato 1992.

  2. Artur pisze:

    Zgadza się ‚i 1985 ale zim nie ma takich jak dawniej.

  3. Piotr pisze:

    Prószków na Opolszczyźnie nie był wtedy w granicach Polski.

  4. Marek pisze:

    Nie ma czegoś takiego jak „temperatura w słońcu”. Każdy obiekt wystawiony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych osiąga swoją (różną od innych obiektów) temperaturę, istnieją obiekty na tyle absorbujące promieniowanie podczerwone, że temperatura na ich powierzchni osiąga powyżej 100°C. Każde zdanie tego artykułu zawierające określenie „w słońcu” jest pozbawione sensu.

Zostaw własny komentarz