Bolesław Chrobry - pierwszy król Polski i twórca potęgi państwa Piastów (967-1025)
Artykuły, Encyklopedia | | 1 grudnia 2024 16:32

Bolesław I Chrobry (967-17 czerwca 1025), syn Mieszka I i Dobrawy, był jednym z najwybitniejszych władców w dziejach Polski i pierwszym koronowanym królem. Jego panowanie od 992 do 1025 roku naznaczone było ekspansją terytorialną, umacnianiem struktur państwowych oraz wzrostem prestiżu Polski na arenie międzynarodowej.

Objęcie władzy i umocnienie państwa

Bolesław I Chrobry

Po śmierci Mieszka I w 992 roku Bolesław przejął władzę, eliminując swoich przyrodnich braci i zapewniając sobie pełną kontrolę nad państwem. Już na początku swojego panowania Bolesław pokazał, że będzie władcą zdecydowanym i ambitnym. Umocnił centralną władzę Piastów i kontynuował proces integracji terytoriów, które odziedziczył po ojcu, takich jak Śląsk, jednocześnie podejmując działania na rzecz utrzymania wpływów na Pomorzu Zachodnim.

Misja św. Wojciecha

Scena śmierci św. Wojciecha

Jednym z kluczowych wydarzeń w panowaniu Chrobrego była misja św. Wojciecha. W 997 roku czeski biskup, wygnany z ojczyzny w wyniku konfliktów politycznych i kościelnych, przybył do Polski, gdzie znalazł wsparcie u Bolesława Chrobrego. Władca Piastów dostrzegł w jego misji szansę na wzmocnienie chrześcijańskiego wizerunku Polski oraz uzyskanie dodatkowego prestiżu w chrześcijańskiej Europie. Wojciech udał się do Prus, by nawracać tamtejszych pogan, ale jego działania spotkały się z wrogością miejscowej ludności. Zginął męczeńską śmiercią, co natychmiast nadało jego postaci wyjątkowe znaczenie w oczach ówczesnego Kościoła.

Chrobry, w akcie politycznego dalekowidzenia, wykupił ciało Wojciecha od Prusów za równowartość jego wagi w złocie i sprowadził jego relikwie do Gniezna. Relikwie te szybko stały się symbolem chrześcijańskiego charakteru państwa Piastów oraz fundamentem przyszłego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Śmierć Wojciecha została wykorzystana do promocji chrystianizacji w regionie, a jego kult przyczynił się do wzrostu prestiżu Polski w świecie chrześcijańskim.

Misja i męczeństwo św. Wojciecha były również kluczowym argumentem podczas Zjazdu Gnieźnieńskiego w 1000 roku, gdzie relikwie biskupa stały się centralnym elementem spotkania Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III. Dzięki tym działaniom Bolesław umocnił swoją pozycję jako jednego z głównych chrześcijańskich władców Europy Środkowej.

Zjazd gnieźnieński

Otton III

W 1000 roku odbył się zjazd gnieźnieński, podczas którego Bolesław spotkał się z cesarzem Ottonem III. Władca Niemiec tym samym uznał niezależność Polski. Efektem zjazdu było również ustanowienie Gniezna metropolią kościelną z własnym arcybiskupstwem. Symbolicznym gestem uznania polskiego księcia za równego sobie było nałożenie przez Ottona cesarskiej korony na głowę Bolesława. Zjazd był dowodem na rosnący prestiż Polski w chrześcijańskiej Europie.

Dodatkowo zjazd gnieźnieński był nie tylko wydarzeniem religijnym, ale także strategicznym spotkaniem politycznym. Otton III, zafascynowany ideą uniwersalistycznego imperium chrześcijańskiego, widział w Bolesławie Chrobrym sojusznika w realizacji tej koncepcji. Polska miała odgrywać kluczową rolę w wschodniej części Europy jako niezależne, ale bliskie cesarstwu królestwo. W trakcie zjazdu Bolesław otrzymał od Ottona insygnia władzy, takie jak włócznia św. Maurycego, które miały podkreślić jego autorytet i pozycję jako równorzędnego władcy. Spotkanie przyniosło także korzyści polityczne. Otton III zgodził się na wyodrębnienie z polskiego Kościoła nowych biskupstw, co umocniło niezależność organizacji kościelnej w Polsce. Na mocy decyzji podjętych podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono metropolię kościelną z siedzibą w Gnieźnie, która została podporządkowana bezpośrednio Stolicy Apostolskiej. Arcybiskupstwo gnieźnieńskie objęło nadzór nad trzema nowymi diecezjami: w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu.

Sclavinia, Germania, Galia i Roma składają hołd Ottonowi III, fragment Ewangeliarza Ottona III z ok. 1000 r.

Tak zjazd opisywał Gall Anonim:

Bolesław przyjął go tak zaszczytnie i okazale, jak wypadało przyjąć króla, cesarza rzymskiego i dostojnego gościa. Albowiem na przybycie cesarza przygotował przedziwne wprost cuda; najpierw hufce, przeróżne rycerstwa, następnie dostojników rozstawił jak chóry, na obszernej równinie, a poszczególne, z osobna stojące hufce wyróżniała odmienna barwa strojów. A nie była to tania pstrokacizna, byle jakich ozdób, lecz najkosztowniejsze rzeczy, jakie można znaleźć gdziekolwiek na świecie (...). A zdjąwszy z głowy swej diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na zadatek przemierza i przyjaźni (...) i za chorągiew tryumfalną dał mu w darze gwoźdź z krzyża Pańskiego wraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha. I tak wielką owego dnia złączyli się przyjaźnią, że cesarz mianował go bratem i współpracownikiem cesarstwa i nazwał go przyjacielem i sprzymierzeńcem narodu rzymskiego.

Ekspansja terytorialna i wojny z Niemcami

Henryk II Święty

Po śmierci Ottona III w 1002 roku Bolesław rozpoczął długotrwałe wojny z nowym cesarzem Henrykiem II. Konflikt, trwający do 1018 roku, zakończył się pokojem w Budziszynie, na mocy którego Polska zachowała Łużyce i Milsko.

Jednocześnie Bolesław wykorzystał osłabienie wewnętrzne Czech, zajmując w latach 1003-1004 Pragę i przejmując władzę jako książę Czech. Władzę nad tym krajem objął po wyeliminowaniu księcia Bolesława III Rudego, co pozwoliło mu na krótkotrwałą kontrolę nad Czechami. Panowanie Chrobrego w Czechach zakończyło się w 1004 roku, gdy Henryk II poparł powrót na tron czeski Jaromira, a wojska niemieckie zmusiły Polaków do wycofania się z kraju. Ten epizod podkreślił ambicje Piastów na arenie międzynarodowej i zwiększył napięcia w relacjach polsko-niemieckich.

W 1018 roku Bolesław zorganizował słynną wyprawę kijowską, podczas której zdobył Kijów i osadził na tronie swojego zięcia, Świętopełka. Wyprawa zakończyła się przejęciem cennych łupów. W wyniku kampanii Bolesław ponownie odzyskał kontrolę nad Grodami Czerwieńskimi – strategicznym obszarem na pograniczu z Rusią.

Koronacja i dziedzictwo

Koronacja pierwszego króla Polski, na obrazie Jana Matejki

Koronacja Bolesława Chrobrego na króla Polski w 1025 roku była pierwszym tego typu wydarzeniem w historii Polski, które formalnie wyniosło państwo Piastów do rangi królestwa. Władzę przejmował jego najstarszy syn Mieszko II, który tego samego roku koronował się na króla.

Bolesław Chrobry zmarł w tym samym roku, wkrótce po koronacji. Pozostawił państwo o rozległych granicach, obejmujące m.in. Śląsk, Małopolskę, Łużyce, Milsko oraz ziemie na wschodzie, które kontrolował w wyniku wypraw kijowskiej. W okresie jego panowania Polska ugruntowała swoje struktury administracyjne i kościelne, stając się ważnym ośrodkiem chrześcijańskim w Europie Środkowo-Wschodniej. Rozwój kontaktów z innymi państwami, organizacja Kościoła z arcybiskupstwem w Gnieźnie oraz działania na rzecz centralizacji władzy położyły podwaliny pod dalszy rozwój państwa Piastów.

Kluczowe miejsca i postacie podczas panowania Bolesława Chrobrego
  • Bolesław Chrobry - pierwszy koronowany król Polski, władca ambitny i zdolny, umocnił pozycję państwa Piastów w Europie.
  • Święty Wojciech - czeski biskup, którego męczeńska śmierć w Prusach stała się symbolem chrześcijańskiego charakteru Polski. Do jego grobu pielgrzymował w roku 1000 do Gniezna Otton III.
  • Otton III - cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego, który wspierał niezależność Polski i uczestniczył w zjeździe gnieźnieńskim.
  • Henryk II - następca Ottona III, z którym Bolesław toczył wojny zakończone pokojem w Budziszynie.
  • Świętopełk I - zięć Bolesława, osadzony na tronie kijowskim po wyprawie w 1018 roku.
  • Grody Czerwieńskie - strategiczny obszar pogranicza polsko-ruskiego, obejmującym ważne grody, takie jak Czerwień i Przemyśl. Pierwotnie kontrolowane przez Mieszka I, zostały utracone na rzecz Rusi Kijowskiej, a następnie odzyskane przez Bolesława Chrobrego podczas wyprawy kijowskiej w 1018 roku.
  • Milsko i Łużyce - ważne terytorium pograniczne na zachodnich rubieżach Polski, o które Bolesław Chrobry toczył wojny z Niemcami. Zostały zdobyte przez Bolesława w latach 1002-003, a ich przynależność do Polski została potwierdzona pokojem w Budziszynie w 1018 roku.
Kalendarium panowania Bolesława Chrobrego
  • 967 - narodziny Bolesława Chrobrego.
  • 992 - objęcie władzy po śmierci Mieszka I.
  • 997 - misja i męczeńska śmierć św. Wojciecha; sprowadzenie relikwii do Gniezna.
  • 1000 - zjazd Gnieźnieński; ustanowienie arcybiskupstwa w Gnieźnie.
  • 1002-1018 - wojny z Cesarstwem Niemieckim.
  • 1018 - pokój w Budziszynie; wyprawa kijowska i zdobycie Kijowa.
  • 1025 - koronacja na króla Polski; śmierć Bolesława Chrobrego.
Wybrane artykuły związane z panowaniem Bolesława Chrobrego

Bibliografia:

  1. R. Grodecki, S. Zachorowski, J. Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej, J. Wyrozumski (oprac.), Kraków 1995.
  2. T. Jurek, E. Kizik, Historia Polski do 1572, Warszawa 2019.
  3. S. Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2002.
  4. J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej, Kraków 1999.
  5. A. Garlicki (pod red.), Poczet królów i książąt polskich, Warszawa 1998.

Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.

Zostaw własny komentarz