Zwrot 73 średniowiecznych dokumentów polsko-krzyżackich. Publikujemy pełną listę odzyskanych pergaminów |
Do Polski wrócił bezcenny zespół 73 dokumentów pergaminowych z lat 1215-1466, obejmujący papieskie bulle, cesarskie potwierdzenia przywilejów oraz donacje i układy polsko-krzyżackie z XIII-XV wieku. To jeden z najważniejszych zwrotów zrabowanych archiwaliów w ostatnich dekadach. Prezentujemy pełną, imienną listę wszystkich odzyskanych dokumentów.
Zwrot zrabowanych dóbr kultury. Do Polski wracają dokumenty polsko-krzyżackie z XIII-XV wieku / fot. mkidn.gov.pl
Wśród zwróconych materiałów są m.in. przywileje Grzegorza IX dla Zakonu Krzyżackiego, nadania Konrada Mazowieckiego i Kazimierza kujawskiego, wyrok wyszehradzki, dokumenty procesu o Pomorze, traktat mełneński z 1422 r. oraz pergaminy króla Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły.
Pełna lista zwróconych dokumentów:
1. 1215 II 18, Innocenty III, papież, wydaje przywilej protekcyjny dla Zakonu Krzyżackiego (brak bulli)
2. 1235 III 13, Fryderyk II, cesarz, potwierdza Zakonowi Krzyżackiemu nadania ks. Konrada Mazowieckiego i rozszerza je szczególnymi przywilejami (brak bulli)
3. 1228 IV 23, Konrad, książę mazowiecki i kujawski, nadaje Zakonowi Krzyżackiemu ziemię chełmińską i wieś Orłowo na Kujawach (zachowane dwie pieczęci, brak trzech)
4. Płock-Radziwie, 1228 VII 4, Konrad, książę mazowiecki i kujawski, nadaje wraz z synami: Bolesławem, Kazimierzem i Siemowitem, zakonowi rycerskiemu Braci Dobrzyńskich ziemię dobrzyńską w granicach opisanych i inne posiadłości (zachowane cztery pieczęci, brak jednej)
5. 1230, Konrad, książę mazowiecki i kujawski, nadaje Zakonowi Krzyżackiemu ziemię chełmińską, opisując jej granice (jedna pieczęć)
6. 1230, Chrystian, biskup pruski, odstępuje Zakonowi Krzyżackiemu swe posiadłości i prawa (brak pieczęci)
7. 1230, Konrad, książę mazowiecki i kujawski, nadaje Zakonowi Krzyżackiemu zamek Nieszawę i cztery wsie (zachowana jedna pieczęć, brak dwóch)
8. Anagni, 1230 VIII 27, Grzegorz IX, papież, potwierdza Zakonowi Krzyżackiemu darowizny biskupa Chrystiana i Konrada ks. mazowieckiego (bulla)
9. Anagni, 1230 IX 12, Grzegorz IX, papież, potwierdza Zakonowi Krzyżackiemu posiadanie ziemi chełmińskiej i przyszłych zdobyczy na poganach (bulla)
10. Strzelce, 1233 I 6 Kazimierz, książę kujawski i łęczycki, wyraża zgodę na. objęcie przez Zakon Krzyżacki ziemi chełmińskiej (pieczęć jedna)
11. Rieti, 1234 VIII 3, Grzegorz IX, papież, zabezpiecza Zakonowi Krzyżackiemu posiadanie ziemi chełmińskiej, biorąc ją pod opiekę (bulla)
12. Spoleto, 1234 IX 9, Grzegorz IX, papież, poleca Zakon Krzyżacki opiece Konrada księcia mazowieckiego (bulla)
13. Perugia, 1235 IV 19, Grzegorz IX, papież, zatwierdza włączenie zakonu Braci Dobrzyńskich do Zakonu Krzyżackiego (bulla)
14. Viterbo, 1236 I 12, Grzegorz IX, papież, zatwierdza układ między Zakonem Krzyżackim a Konradem księciem mazowieckim (bulla)
15. 1238 VI 29, Kazimierz, książę kujawski, zawiera układ z Zakonem Krzyżackim (dwie pieczęci)
16. 1255 III 9 Aleksander IV, papież, poleca biskupowi-chełmińskiemu, aby czuwał nad dochowaniem układu zawartego między Zakonem Krzyżackim a księciem kujawskim (bulla)
17. Płock, około 1250, Przeor dominikanów z Chełmna i gwardian franciszkanów z Torunia poświadczają tekst dokumentu biskupa płockiego Guntera z 1230 III 17, którym odstąpił Zakonowi Krzyżackiemu swe posiadłości w ziemi chełmińskiej (trzy pieczęci)
18. Viterbo, 1257 VII 26, Aleksander IV, papież, bierze w opiekę ziemię chełmińską nadając ją Zakonowi Krzyżackiemu na wieczne czasy (bulla)
19. Włocławek, 1257 VIII 4, Kazimierz, książę kujawski, i mistrz Gebhard von Hirschbergzawierają układ w sprawie ziemi lubawskiej (jedna pieczęć).
20. Anagni, 1259 XII 17, Aleksander IV, papież, wzywa Zakon Krzyżacki do walki z Tatarami w przymierzu z władcami sąsiednich krajów (bulla)
21. Anagni, 1260 I 25, Aleksander IV, papież, bierze pod opiekę terytorium należące do Zakonu Krzyżackiego (bulla)
22. 1262 III 15 Miasto Toruń układa się z wicelandmistrzem Helmerichem von Würzburg o posiadłości ziemskie i dochody (jedna pieczęć)
23. Inowrocław, 1263, Kazimierz, książę kujawski i łęczycki, przystaje na sąd polubowny w sprawie swego sporu z Zakonem Krzyżackim (zachowane dwie pieczęci, brak jednej)
24. Dokument ujęty w inwentarzu Archiwum Głównego Akt Dawnych pod sygnaturą, 0854, 1263 I 30, Urban IV, papież, zatwierdza regułę Zakonu Krzyżackiego (bulla)
25. Toruń, 1264 II, Anzelm, biskup warmiński, transumuje dokument Konrada księcia mazowieckiego z 5 VIII 1222 (tzw. „łowicki”) zawierający nadania na rzecz Chrystiana biskupa pruskiego (zachowane trzy pieczęci, brak dwóch)
26. Toruń, 1265, Proboszcz kruszwicki stwierdza, że otrzymał wieś Młyniec od landmistrza Ludwika von Baldersheim (trzy pieczęci)
27. Inowrocław, 1271 X 31, Bolesław, książę wielkopolski, zawiera układ pojednawczy z Zakonem Krzyżackim (brak pieczęci)
28. Wiedeń, 1277 X 10, Rudolf I, cesarz, odnawia przywilej Fryderyka II z r. 1226 dla Zakonu Krzyżackiego (jedna pieczęć)
29. Wiedeń, 1277 X 10, Rudolf I, cesarz, odnawia przywilej Fryderyka II z r. 1226 dla Zakonu Krzyżackiego (pieczęć jedna)
30. 1303 XI 15, Leszek, książę kujawski, inowrocławski, zastawia Zakonowi Krzyżackiemu ziemię michałowską (jedna pieczęć)
31. Toruń, 1304 X 14, Leszek, książę kujawski i inowrocławski, zastawia Zakonowi Krzyżackiemu ziemię michałowską (jedna pieczęć)
32. Płock, 1312 VI 17, Jan, biskup płocki, układa się z Zakonem Krzyżackim o kolonizację w dobrach kościoła płockiego w ziemi michałowskiej i na 200 łanach koło Księtego (dwie pieczęci)
33. Nieszawa, 1317 VII 17, Leszek, książę kujawski i inowrocławski, sprzedaje Zakonowi Krzyżackiemu ziemię michałowską (jedna pieczęć)
34. Brodnica, 1326 I 2, Wacław, książę mazowiecki, zawiera przymierze z Zakonem krzyżackim (jedna pieczęć)
35. Toruń, 1329 IV 2, Jan, król czeski i polski, pozwala Zakonowi Krzyżackiemu podejmować nowe lokacje w ziemi dobrzyńskiej (jedna pieczęć)
36. Metz, 1330 III 16, Jan, król czeski i polski, sprzedaje Zakonowi Niemieckiemu ziemię dobrzyńską i przyobiecuje dać mu dalsze tytuły prawne (jedna pieczęć)
37. Metz, 1330 III 16, Jan, król czeski i polski, sprzedaje Zakonowi Krzyżackiemu ziemię dobrzyńską i obiecuje dać mu dalsze tytuły prawne (jedna pieczęć)
38. Metz, 1330 III 17, Jan, król czeski i polski, nakazuje mieszkańcom ziemi dobrzyńskiej posłuszeństwo wobec Zakonu Krzyżackiego (jedna pieczęć)
39. Wyszehrad, 1335 XI 26, Karol, król węgierski, i Jan, król czeski, wydają wyrok w sprawie między Polską a Zakonem Krzyżackim (zachowana jedna pieczęć, brak jednej)
40. 1335 XII 3, Jan, król czeski, zawiadamia wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego, na jakich warunkach stanął pokój z królem Kazimierzem w Wyszehradziei jakie dokumenty mają być wystawione (brak pieczęci)
41. 1336 V 26, Kazimierz, król polski, uznaje wyrok wyszehradzki z 26 XI 1335 (jedna pieczęć)
42. Inowrocław, 1337 III 10, Jan, król czeski, przyrzeka zakonowi krzyżackiemu, że jeżeli Kazimierz, król polski, nie wykona wyroku wyszehradzkiego, to Brześć, Inowrocław i Dobrzyń wrócą do zakonu (jedna pieczęć)
43. Warszawa, 1339 IX 15, Galhard z Cahors, legat papieski, wydaje wyrok w sprawie między Polską a Zakonem, nakazujący zwrot Pomorza i innych ziem zabranych (dwie pieczęci)
44. 1341 VI 22, Benedykt XII, papież, zleca biskupom miśnieńskiemu, krakowskiemu i chełmińskiemu ponowne rozpatrzenie sporu polsko-krzyżackiego o Pomorze, ziemię chełmińską, michałowską, dobrzyńską i Kujawy (bulla)
45. 1343 V 5, Klemens VI, papież, poleca biskupom krakowskiemu, chełmińskiemu i miśnieńskiemu rozpatrzenie spraw polsko-krzyżackich (bulla)
46. 1343 VII 15, Miasta Kraków, Sandomierz i Sącz poręczają dochowanie pokoju kaliskiego (trzy pieczęci)
47. 1343 VII 15, Kasztelan i wojewoda krakowski, wojewoda i kasztelan sandomierski oraz kasztelanowie wiślicki i wojnicki poręczają dochowanie pokoju kaliskiego (zachowanych pięć pieczęci, brak jednej)
48. Trzęsacz, 1349 VI 14, Kazimierz, król polski, wytycza granicę z Zakonem Krzyżackim. Opis przebiegu granicy polsko-krzyżackiej (zachowana jedna pieczęć, brak dwóch)
49. 1386 VII 10, Książęta pomorscy szczecińscy Warcisław i Bogusław przyrzekają wolności celne dla Zakonu Krzyżackiego w ziemiach dobrzyńskiej i bydgoskiej, jeśli je uzyskają na Polsce (dwie pieczęci)
50. Niepołomice, 1389 V 14, Pełnomocnicy króla polskiego Władysława z jednej a wielkiego mistrza Z. von. Rotenstein z drugiej przenoszą dalszy ciąg rokowań rozpoczętych w Solcu Kujawskim do Nidzicy (Neidenhurg) zamiast do Złotoryi lub Rypina (cztery pieczęci)
51. Malbork, 1392 VII 27, Wielki mistrz Konrad Wallenrod stwierdza, że Władysław książę opolski zastawił mu ziemię dobrzyńską (jedna pieczęć)
52. Głogów, 1394 V 21, Ofka, księżna opolska, wyraża zgodę na zastaw ziemi dobrzyńskiej Zakonowi Krzyżackiemu (sześć pieczęci)
53. 1396 II 8, Zygmunt, król węgierski, wyraża zgodę na zastaw ziemi dobrzyńskiej Zakonowi Krzyżackiemu (jedna pieczęć)
54. Raciąż, 1404 V 23, Władysław, król polski, zatwierdza pokój kaliski zawarty pomiędzy Kazimierzem Wielkim a Zakonem Krzyżackim (jedna pieczęć)
55. Toruń, 1405 VI 10, Władysław, król polski, przyrzeka wielkiemu mistrzowi Zakonu Krzyżackiego, że nie będą doń kierowane pretensje w związku ze zwrotem ziemi dobrzyńskiej (jedna pieczęć)
56. 1410 I 23, Papież Aleksander V wzywa wielkiego mistrza do zachowania pokoju z Polską (bulla)
57. 1410 VI 4, Wacław, król rzymski i czeski, podtrzymuje swój wyrok w sprawie polsko-krzyżackiej (jedna pieczęć)
58. 1410 VI 4, Wacław, król rzymski i czeski, stwierdza, że wielki mistrz dopełnił warunków wyrażonych w jego wyroku polubownym, Polska zaś tych warunków nie dopełniła (pieczęci brak)
59. 1410 VI 5, Wacław, król rzymski i czeski, jako sędzia polubowny w sprawie między Polską a zakonem inseruje dokument króla polskiego uznający go za arbitra (jedna pieczęć)
60. 1411 XII 5, Jan XXIII, papież, zwraca się do wielkiego mistrza, aby dochował warunków pokoju toruńskiego (bulla).
61. 1412 VIII 24, Zygmunt, król rzymski i węgierski, wydaje wyrok w sprawie między Polską a zakonem krzyżackim (jedna pieczęć)
62. 1413 III 26, Stany pruskie wypowiadają się w sprawie wykonania wyroku polubownego króla Zygmunta Luksemburczyka. w sporze polsko-krzyżackim (pieczęci 15)
63. Brześć Kujawski, 1418 IV 26, Władysław, król polski, i Aleksander inaczej Witold, wielki książę litewski przedłużają rozejm zawarty w Brodnicy z Zakonem Krzyżackim o rok licząc od św. Małgorzaty, do 13 VII 1419 (pieczęci 21)
64. Mantua, 1419 I 20, Marcin V, papież, wzywa wielkiego mistrza do dochowania pokoju z Polską (bulla)
65. Toruń, 1419 V 12, Legaci papiescy Jakub biskup Spoleto i Ferdynand biskup Lukki [Lugo] oświadczają, że wina za rozbicie się układów w Gniewkowie 5—12 V spada na przedstawicieli Polski (dwie pieczęci)
66. Riesenburg [obecnie Prabuty], 1421 V 10, Biskup pomezański Gerhard transumuje dokument darowizny przez Konrada, ks. Mazowieckiego, grodu Nieszawy wraz z czterema wsiami dla Zakonu Krzyżackiego z r. 1230 (jedna pieczęć)
67. [nad Ossą i jeziorem Mełno pomiędzy Radzyniem a Rogoźnem], 1422 IX 27, Traktat pokoju polsko-krzyżackiego zawarty nad jeziorem Mełno (pieczęci zawieszonych 113, luźna jedna, fragment jednej)
68. Nieszawa, 1424 VI 7, Strona polska potwierdza układ pokojowy zawarty nad jeziorem Mełno (jedna pieczęć)
69. Inowrocław, 1424 VI 13, Wojciech, arcybiskup gnieźnieński, zatwierdza pokój polsko-krzyżacki (jedna pieczęć)
70. 1433 VI 15, Wysłannicy soboru bazylejskiego składają na Polskę winę za to, że pokój z Zakonem Krzyżackim nie dochodzi do skutku (trzy pieczęci)
71. 1433 IX 13, Pełnomocnicy polscy wystawiają w Jasieńcu dokument zawieszenia broni między Polską a zakonem krzyżackim (zachowanych pieczęci 15, brak jednej)
72. 1448 I 13, Kazimierz, król polski, domaga się od stanów pruskich przysięgi na dochowanie pokoju brzeskiego (jedna pieczęć)
73. 1466 IX 20, Kazimierz, król polski, wystawia list żelazny dla wielkiego mistrza Zakonu Krzyżackiego udającego się na rokowania pokojowe (jedna pieczęć)
Lubisz czytać nasze historie?
Na historia.org.pl codziennie opowiadamy dzieje Polski i świata tak, jak na to zasługują - rzetelnie, pasjonująco, z szacunkiem do faktów. Ale żadna opowieść nie przetrwa bez tych, którzy chcą jej słuchać i ją wspierać.
Postaw nam wirtualną kawę - to darowizna, która realnie pomaga nam działać dalej. To dzięki takim gestom możemy nadal pisać o zwycięstwach, bohaterach i wydarzeniach, które zbudowały naszą tożsamość.
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
