Konferencja w IH PAN „Druga Rzeczpospolita. Społeczeństwo i kultura”

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w ramach projektu Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej. Nowa próba syntezy przygotowuje konferencję naukową poświęconą kulturze jako czynnikowi współkształtującemu i odzwierciedlającemu strukturę i model życia społecznego w Polsce międzywojennej. Organizatorami konferencji są prof. Janusz Żarnowski (kierownik projektu), prof. Włodzimierz Mędrzecki oraz dr Agata Zawiszewska.

Zapraszają oni do udziału w spotkaniu badaczy kultury i społeczeństwa Drugiej Rzeczypospolitej reprezentujących różne dyscypliny naukowe i metodologie w przekonaniu, że dialog interdyscyplinarny pozwala lepiej poznać przeszłość, a poprzez poznanie przeszłości – lepiej zrozumieć teraźniejszość.

Pierwszy wątek tematyczny planowanej konferencji ma służyć charakterystyce i analizie funkcjonowania społecznego szczególnie ważnych symboli w Polsce międzywojennej. Chodzi zarówno charakterystyczne ikony i przedstawienia – na przykład godło państwowe, tryzub, różne formy krzyża chrześcijańskiego etc., jak też pewne postacie, miejsca, pojęcia i instytucje i zjawiska interpretowane jako symbole (Józef Piłsudski, Bohdan Chmielnicki, Wawel, Ławra Poczajowska, język hebrajski, Policja Państwowa, ). Pogłębiona analiza wybranych symboli powinna uwzględnić sposoby odczytywania danego symbolu (np. godła państwowego przez różne środowiska społeczne (chłopów, inteligencję Polaków, Niemców, Żydów etc), a także ukazać wpływ poszczególnych symboli na praktyki społeczne (w tym zachowania związane z funkcjonowaniem symboli w przestrzeni publicznej). Pozwoli to odpowiedzieć na pytania, w jakim stopniu czynniki kulturowe (do których należy zbiór symboli w sferze publicznej) spajały, w jakim zaś rozsadzały społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej, czy kultura polska była federacją kultur poszczególnych środowisk społecznych (chłopskiej, inteligenckiej, drobnomieszczańskiej etc.) oraz jakie było wspólne dla wszystkich uniwersum symboliczne. Zagadnienie podstawowe proponujemy uszczegółowić następująco:

1. i interpretacja oraz społeczne funkcjonowanie wybranych elementów sfery symbolicznej (np. godła państwowego, języka polskiego, Wawelu, tryzuba, weterana walk o niepodległość, tradycyjnego stroju żydowskiego etc.).

2. Definicje, rekonstrukcje i funkcjonowanie ogólnopolskiego i lokalnych systemów (uniwersów) symbolicznych (np. ukraińskiego, żydowskiego, chłopskiego, inteligenckiego śląskiego etc.).

Drugi wątek tematyczny planowanej konferencji ma służyć odpowiedzi na pytanie zadane przez Historię Literaturze (szczególnie prozie) i innym formom twórczości artystycznej (plastyce, architekturze) o postrzeganie rzeczywistości społecznej Drugiej Rzeczypospolitej. Pytanie podstawowe proponujemy uszczegółowić tak, by obejmowało trzy zagadnienia:

1. Dyskurs tożsamościowy inteligencji. Przedmiotem badań byłby tu status inteligencji i koncepcja jej misji dziejowej oraz przemiany, jakim one ulegały w latach 20. i 30. pod wpływem „zewnętrznych„ czynników politycznych, gospodarczych i kulturalnych (rozpad wspólnoty ideologicznej inteligencji o korzeniach socjalistycznych, program upaństwowienia sztuki i nauki, uzawodowienie i pauperyzacja inteligencji, ekspansja kultury masowej itd.) oraz ”wewnętrznych” czynników społecznych (kompromitacja inteligenckiej filantropii, awans kulturalny przedstawicieli innych klas, warstw, zawodów itp.). Innymi słowy, idzie o to, jak inteligencja postrzegała samą siebie i jakie zajmowała stanowisko wobec innych klas.

2. Diagnozowanie problemów społecznych w inteligenckiej literaturze pięknej i twórczości artystycznej. Przedmiotem namysłu byłby tu poznawczy potencjał tekstów literackich tworzonych przez pisarzy inteligenckich „głównego nurtu”, czyli rzeczywiste problemy społeczne, które byli oni w stanie dostrzec z zajmowanego przez siebie miejsca, oraz ich stosunek do dostrzeżonych problemów.

3. Diagnozowanie problemów społecznych w literaturze pięknej i innych formach twórczości tworzonej przez artystów pochodzących z innych, emancypujących się politycznie, społecznie i kulturalnie klas, warstw, zawodów, przedstawicieli mniejszości narodowych czy religijnych itp.

Uczestnicy proszeni są o przygotowanie dwudziestominutowego referatu, a następnie wersji przeznaczonej do druku o objętości około 1 arkusza. Materiały zostaną opublikowane w serii wydawniczej Metamorfozy Społeczne (IH PAN). IH PAN zwraca koszty podróży oraz zapewnia noclegi podczas konferencji.

Konferencja odbędzie się w dniach 20-21 października 2011 roku w Warszawie.

Termin nadsyłania zgłoszeń to 31 marca 2011 roku.

Zgłoszenia przyjmuje oraz na pytania dotyczące konferencji odpowiada:

prof. dr hab. Włodzimierz Mędrzecki wmedrzecki@ihpan.edu.pl

Instytut Historii PAN, Rynek Starego Miasta 29/31, 00-272 Warszawa