Keira Knightley i Benedict Cumberbatch złamią szyfry Enigmy

Losy sławnej Pani kryptolog zostaną uwiecznione przez aktorkę Keira Knightley, która wcieliła się w jej postać w filmie „ Gra tajemnic”. Produkcja ta to swoisty hołd i ukłon w jej kierunku, a oglądać ją będzie można w Polsce już w przyszłym roku. W roli Alana Turinga obsadzono słynnego ostatnio Benedicta Cumberbatcha. 

K. Knightley i B. Cumberbatch w ‚Grze tajemnic’, Źródło - Filmweb

BBC informuje, że dzięki doskonałej pracy Joan Clarke, zasłużonego kryptologa, podczas II wojny światowej udało się uratować niezliczoną ilość osób. Pomimo ówcześnie powszechnego i nasilającego się zjawiska seksizmu, jej talent i zasługi były na tyle znaczące, by wzbudzić podziw i szacunek u największych i najznamienitszych „umysłów XX wieku”.

Kilka słów o głównych bohaterach nowej produkcji: Joan Clarke była jedyną kobietą, która pracowała w centrum dowodzenia, odpowiedzialnego za złamania szyfrów niemieckiej Enigmy, później zdobyła ona stanowisko zastępcy dyrektora sekcji Hut 8. Ponadto, Clarke uważa się za najdłużej służącego członka wcześniej wspomnianej, brytyjskiej organizacji. Wszystkie te sukcesy obkupiła ona cierpieniem wynikającym z niesprawiedliwego traktowania płci żeńskiej przez społeczeństwo i restrykcji nakładanych na kobiety. Joan to również przyjaciółka, powiernica, a następnie narzeczoną Alana Turinga1.

Alan Turing, inny bohater z Bletchley Park2, także zmagał się z dyskryminacją. W powojennych realiach wielokrotnie był on piętnowany i karany za swój przez długi okres skrywany przed światem homoseksualizm, powszechnie uznawany za coś nielegalnego i gorszącego. Historia potraktowała go jednak łaskawiej niż Joan Clarke.

W 1939 roku Joan Clarke została powołana do Brytyjskiej Szkoły Kodów i Szyfrów, dzięki jednemu z jej przełożonych na Cambridge. Nawiązując do danych, Joan zawsze należała do grona wybitnych studentów, zdobyła ona najlepsze oceny w dziedzinie matematyki. Choć nie miała szans na uzyskanie pełnego stopnia naukowego, gdyż kobiety nie mogły korzystać z tego przywileju aż do 1948 roku, przez cały czas rozwijała się i dążyła do realizacji wyznaczonych celów. Swoja karierę a może misję na Bletchley Park zaczęła od pracy biurowej, dostając za nią znacznie niższe niż jej koledzy płci męskiej wynagrodzenie, a mianowicie dwa funty za tydzień. W ciągu niespełna kilku dni, jej możliwości i umiejętności zrobiły ogromne wrażenie na pozostałych członkach organizacji. W taki właśnie sposób dołączyła do sekcji Hut 8, w której poznała i pracowała z Turingiem.

Grupa kryptologów, wśród nich Clarke, od samego początku współpracy została rzucona na bardzo głęboką wodę. Ich celem było odkodowanie szyfrów marynarki wojennej, znacznie trudniejszych do rozpracowania niż sama Enigma. Utajniona informacja dotyczyła U-botów niemieckich, które miały zniszczyć łodzie Aliantów, transportujące posiłki i inne zasoby z USA do Europy. Michael Smith, autor wielu książek o Enigmie, przyznaje, że Joan musiała wykonać niezwykle stresujące i odpowiedzialne zadanie, gdyż jej powodzenie w tej akcji miało wpłynąć na inne kluczowe decyzje militarne. To Clarke odpowiadała za to, czy łodzie podwodne wroga zostaną zatopione lub okrążone, a tysiące niewinnych ludzi ocalone.

W tym czasie Turing i jego nowa koleżanka znacznie zbliżyli się do siebie, starali się spędzać razem jak najwięcej czasu. W 1941 roku Alan oświadczył się Joan, ale ich okres narzeczeństwa nie trwał długo. Sama zainteresowana wspomina w wywiadzie dla BBC, w 1992: „ Robiliśmy wiele rzeczy razem, chodziliśmy do kina itd. Trudno sobie wyobrazić jakie było moje zaskoczenie, gdy on [Turing] zapytał czy zostanę jego żoną. Pomimo szoku nie wahałam się czy odpowiedzieć „tak„. Alan ukląkł przed moim krzesłem i pocałował mnie, chociaż do tej pory nie mieliśmy fizycznego kontaktu„. Dodaje: ”Następnego dnia wybraliśmy się na spacer i właśnie wtedy poinformował mnie o swoich homoseksualnych upodobaniach. Zmartwiło mnie to, ponieważ zdawałam sobie sprawę, że homoseksualizm nie jest czymś przejściowym”. Rzeczywiście, po kilku miesiącach Turing zerwał zaręczyny, przekonany, że ich związek nie ma przyszłości. Niemniej jednak para pozostała dobrymi przyjaciółmi aż do śmierci mężczyzny w 1954 r.

Źródło - Filmweb

Scenarzysta „Gry tajemnic„, Graham Moore, zdradza, że od początku zobaczył podobieństwa pomiędzy dwoma kryptologami, które zdały się ich połączyć. ”Oboje byli typowymi odludkami, indywidualistami i to dało fundament, szanse ich relacji. Postrzegali oni różne rzeczy zupełnie inaczej niż pozostali. ”- tłumaczy. W rzeczy samej, dzielili oni takie pasje jak szachy, układanie puzzli, zainteresowanie botaniką czy nawet dzierganie na drutach.

Do pewnego stopnia osiągnięcia Clarke wciąż pozostają nieznane, a to za sprawą tajemnicy, którą owiane są wszelkie działania na Bletchley Park. Joan Clarke została odznaczona tytułem MBE (było to największe, zaszczytne odznaczenie przyznawane przez Wielką Brytanię) w 1947 za jej dokonania podczas II wojny światowej. Jednak osoba ta, która zmarła w 1996 roku, nigdy nie ubiegała się o to by być w centrum uwagi. Pomimo to, szacunek kolegów opisanej wcześniej Pani kryptolog względem niej samej i jak napisał Michael Smith: „niezaprzeczalna równość z mężczyznami-kryptologami nawet w ówczesnych ograniczonych, zachowawczych realiach są uznaniem dla jej zdolności”.

Z kolei Morten Tyldum, reżyser filmu, podkreśla, że Joan Clarke odniosła ogromny sukces w momencie, gdy „inteligencja nie była przypisywana kobietom„, co podkreśla fakt, że istniała tylko garstka kryptologów-kobiet, to są Margaret Rock, Mavis Lever ‚Ruth Briggs, a ich osiągnięcia rzadko były zauważane i doceniane. Dlatego właśnie los bohaterki filmu „Gra tajemnic„ to taki fenomen. Kerry Howard, która poświęciła się badaniu roli przedstawicielek płci pięknej w Brytyjskiej Szkole Kodów i Szyfrów, zdradza, że : ”Aż po dzień dzisiejszy, największą chwałą otacza się profesorów, męskich członków ugrupowania na Bletchley, żeby znaleźć jakiekolwiek informacje o kobietach trzeba się bardzo postarać i zagłębić w dokumentację. Wciąż jest ogrom osób, zasługujących na swoje zasłużone miejsce w historii. Joan to jedna z nich”.

Źródło: Joan Clarke, woman who cracked Enigma cyphers with Alan Turing; Gra tajemnic - Filmweb

1. miało to miejsce przed ujawnieniem jego prawdziwej orientacji seksualnej [↩]
2. jest to posiadłość położona w okolicach Londynu, która podczas II Wojny Światowej służyła za siedzibę brytyjskich kryptologów należących do Brytyjskiej Szkoły Kodów i Szyfrów [↩]