„Chojnice 1939” A. Lorbiecki, M. Wałdoch - recenzja

W tym roku w niezwykle poczytnej i popularnej serii „Historycznych Bitew” Wydawnictwa Bellona z Warszawy, ukazała się książka duetu autorskiego Andrzeja Lorbieckiego i Marcina Wałdocha, opowiadająca o wrześniowych walkach na „korytarzu pomorskim” w rejonie Chojnic.

Autorzy podzielili swą pracę na 14 głównych rozdziałów, ale od razu należy podkreślić, że pierwsze rozdziały mówią o wydarzeniach sprzed 1 września. Zanim autorzy zajęli się opisem nadgranicznych walk podczas kampanii wrześniowej pamiętnego roku 1939, opisali pokrótce dzieje Chojnic, organizację Straży Granicznej na tym terenie oraz ostatnie miesiące pokoju w mieście i okolicy. Szczególnie ta ostatnia część jest opisem dramatycznych wydarzeń, z niepokojami wzniecanymi przez niemieckich dywersantów oraz próbami polskiego przeciwdziałania.

W dalszej części możemy zapoznać się z polskimi przygotowaniami do wojny, z budową polowych linii obrony, z mobilizacją jednostek wojskowych, którym przyszło walczyć w tym rejonie. Możemy dowiedzieć się o dokładnym składzie, strukturze i uzbrojeniu Armii „Pomorze”, Grupy Operacyjnej „Czersk” i Zgrupowania „Chojnice”. Podobną organizację armii niemieckiej przedstawiono w siódmym rozdziale, z którego możemy wyczytać, że na korytarz pomorski nacierały dwie niemieckie armie, a rejon Chojnic miała zająć 20 Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej ze składu XIX Korpusu Pancernego gen. Guderiana.

Prawdziwie wciągająca lektura rozpoczyna się dopiero wtedy, kiedy 1 września 1939 r. na dworcu kolejowym w Chojnicach zegar pokazywał godzinę 4:23. W perony wjechał wtedy nie pociąg pasażerski relacji Berlin – Królewiec, lecz pociąg pancerny nr 3, dodatkowo poprzedzony uzbrojoną drezyną. Początkowe zajęcie przez Niemców stacji, przeciwdziałanie Polaków, wycofanie się pociągu, wysadzenie wiaduktu i unieruchomienie na nim pociągu pancernego oraz zniszczenie niemieckiej drezyny pancernej – to pasjonujące opowieści, uatrakcyjnione relacjami świadków zdarzeń, w tym niemieckiego korespondenta wojennego znajdującego się w pociągu.

A przecież to dopiero początek walk o polskie Pomorze. W recenzowanej książce autorzy przedstawili wrześniowe walki 1 Batalion Strzelców, 85 baonu Obrony Narodowej „Czersk”, 81 baonu ON „Tuchola” i 18 Pułku Ułanów Pomorskich. W przypadku tej ostatniej jednostki wojskowej nie mogło zabraknąć brawurowej kawaleryjskiej szarży płk Mastalerza pod Krojantami.

Bardzo interesującym rozdziałem jest ten zatytułowany Mity chojnickiego września, w którym autorzy rozprawiają się z narosłymi od lat nieścisłościami, mitami, a często również z fałszowaniem historii.

Praca Chojnice 1939 została wzbogacona o mapy, schematy, tabele, wiele zdjęć, interesujące aneksy (lista poległych żołnierzy Zgr. „Chojnice” i sylwetki dowódców polskich oraz niemieckich), bibliografię i wykaz skrótów. Dodatki te sprawiają, że otrzymujemy pracę jeszcze bardziej wyczerpującą, pełniejszą.

Chociaż recenzowana pozycja książkowa ukazała się w popularno-naukowej serii, to po jej przeczytaniu ma się wrażenie, że jest to solidna praca naukowa, poprzetykana licznymi świadectwami minionych dni. Autorzy cytują bowiem relacje i wspomnienia polskich żołnierzy, celników, kolejarzy i cywilów oraz niemieckich świadków wydarzeń. Jest to niewątpliwy wielki plus tej książki i bardzo dobre rozwiązanie, pozwalające na prześledzenie tego samego wydarzenia obserwowanego raz z jednej, raz z drugiej strony barykady.

Wysoko oceniam pracę redakcyjna i korektę, w oczy rzuciła mi się bodaj tylko jedna literówka. Seria „Historyczne Bitwy” przyzwyczaiła czytelników do solidnego klejenia kartek i publikacji wydanych w miękkich okładkach. Ciekawy rysunek Marka Szyszki zamieszczony na okładce, oddaje emocje polskiego przeciwnatarcia prowadzonego „na bagnety”, ukazanego na tle płonącej wsi.

Książka Andrzej Lorbieckiego i Marcina Wałdocha skierowana jest według mnie do wszystkich czytelników zainteresowanych historią Polski, lecz najbardziej dla pasjonatów II wojny światowej i działań zbrojnych prowadzonych podczas wojny obronnej 1939 r. oraz osób pragnących poznać lokalne dzieje Chojnic i regionu.

Polecam.

Plus minus

Plusy:

+ temat książki

+ wartość merytoryczna pracy

+ licznie przytaczane relacje i wspomnienia

+ bogata bibliografia

+ popularno naukowy charakter serii

+ ładne wydanie

Minusy:

- brak

Tytuł: Chojnice 1939

Autor: Andrzej Lorbiecki, Marcin Wałdoch

Wydawca: Bellona

Rok wydania: 2014

ISBN: 978-83-11-13350-1

Strony: 284

Oprawa: miękka

Cena: ok. 23 zł

Ocena recenzenta: 7,5/10