Pałac Saski w Warszawie zostanie odbudowany?

Pałac Saski w Warszawie został zniszczony przez Niemców w grudniu 1944 r. Od tamtej pory nie udało się go odbudować. Władze komunistyczne się na to nie zdecydowały, a po 1989 r. kilkukrotnie podejmowani próby jego rekonstrukcji. Dyskusja odżyła po wywiadzie Ministra Zdrojewskiego dla stołecznego wydania Gazety Wyborczej.

Pałac Saski - projekt

Pałac Saski do dwudziestolecia międzywojennego

Pierwotnie w miejscu pałacu stał dwór Tobiasza Morsztyna, którego spadkobierca przebudował w barokowy pałac odkupiony w 1713 roku przez króla Augusta II. Król rozpoczął przebudowę pałacu, którą definitywnie zakończył jego następca August III. W 1724 roku do pałacu wprowadził się dwór królewski.

Po śmierci Augusta III posiadłość stopniowo podupadała i straciła rangę rezydencji królewskiej. Z czasem elektorzy sascy, do których należała wynajmowali ją na mieszkania i biura. W 1816 r. został sprzedany Królestwu Kongresowemu. W jego części utworzono liceum, którego uczniem był nawet Fryderyk Chopin.

W 1817 r. podjęto pierwszą nieudaną próbę przebudowy Pałacu Saskiego. Polski architekt Chrystian Piotr Aigner chciał m.in. utworzenia alei stu kolumn. Realizacja tego projektu nie powiodła się z powodów finansowych.

Pałac został częściowo zniszczony w trakcie działań wojennych związanych z powstaniem listopadowym. Jednak tym razem w latach 1839-1842 udało się go przebudować z sukcesem. Zrobiono to w stylu  klasycystycznym. Przed pałacem postawiono obelisk na życzenie Mikołaja I i zmodyfikowano oba skrzydła. Po powstaniu styczniowym stał się siedzibą armii carskiej, aż do 1915 r.

Dwudziestolecie międzywojenne i II wojna światowa

W okresie II RP w Pałacu znajdował się Sztab Generalny Wojska Polskiego. Przed nim ustawiono w 1923 r. pomnik Józefa Poniatowskiego, ten sam który stoi dzisiaj przed Pałacem Prezydenckim. W 1925 r. utworzono w części Pałacu Grób Nieznanego Żołnierza.

W trakcie wojny znajdował się tutaj niemiecki sztab. Rezydencja została zniszczona przez Niemców w grudniu 1944 r. w odwecie za wybuch Powstania Warszawskiego. Zrobili to niecałe dwa tygodnie przed ostatecznym wycofaniem się ze stolicy.

PRL i III RP

Władze komunistyczne nie zdecydowały się po wojnie na odbudowę tego pałacu. Zachowano jedynie fragment kolumnady, w której znajdował się Grób Nieznanego Żołnierza. Pozostała część stała się ważnym placem stolicy.

W 2006 r. władze Warszawy zdecydowały się na odbudowę Pałacu wg stanu na 1939 r. Miał się stać siedzibą stołecznego ratusza.

Prace rozpoczęto jeszcze w tym samym roku. W lato 2007 r. trwały prace archeologiczne w fundamentach rezydencji, które miały poprzedzać jego właściwą budowę.

Archeolodzy odkryli i przebadali teren o powierzchni ok 7 tys. m. kw. Udało im się odsłonić m.in. datowany na XVII w. kompleks piwnic i tzw. wał wazowski. Projekt architektoniczny zakładał wyburzenie tych piwni, gdyż w tym miejscu planowano zbudowanie podziemnego parkingu.

W 2008 r. władze Warszawy zrezygnowały z tego projektu, którego koszty już poniesione wynosiły 15,6 mln zł. Argumentowano to wpisem odsłoniętych piwnic do rejestru zabytków. Warszawski konserwator zabytków zdecydował o zasypaniu odkrytych fundamentów do czasu ewentualnego wznowienia budowy.

W 2008 r. architekci z Forum Rozwoju Warszawy przedstawili własną koncepcję zabudowy placu Piłsudskiego. Jej założeniami są oprócz odbudowy Pałacu Saskiego budowa także hotelu i biurowca. Prywatny inwestor w zamian za czerpanie zysków z hotelu i biurowca zbudowały Pałac Saski i za darmo przekazałby władzą Warszawy. Szczegóły tego projektu można poznać tutaj: Plac Piłsudskiego. Planowane środki na budowę Pałacu Saskiego w kwocie 200 mln zł  przeznaczono na budowę Mostu Północnego.

Najnowszą koncepcję wykorzystania Pałacu Saskiego przedstawił Minister Zdrojewski w wywiadzie dla stołecznej Gazety Wyborczej. Zasugerował w nim budowę Muzeum Historii Polski. Jednak to Muzeum ma już rozstrzygnięty konkurs architektoniczny na siedzibę nad Trasą Łazienkowską, a na dniach będzie również rozpisany konkurs na stałą ekspozycję dostosowany do konkursowego projektu. Przeniesienie Muzeum do Pałacu Saskiego nie tylko zniweczy środki dotychczas poniesione, ale także sam Pałac nie jest wstanie spełnić wymagań przestrzennych dla takiego muzeum.

Wydaje się, że Muzeum jeśli już powstanie to tylko nad Trasą Łazienkowską, jej przykrycie odpowiednim gabarytowo budynkiem nie podlega właściwie dyskusji. Brakuje tylko pieniędzy. Koszt zbudowania Muzeum Historii Polski jest porównywalny do budowy Muzeum II wojny światowej w Gdańsku. Jednak tylko ten drugi projekt ma zapewnione i to w całości finansowanie.

Władze Warszawy mają wrócić do dyskusji nad odbudową Pałacu Saskiego po 2012 r. Oby tym razem ten projekt został szczęśliwie zrealizowany.