Generał Franciszek Ksawery Latinik - biografia |
Franciszek Ksawery Latinik urodził się 17 lipca 1864 r. w Tarnowie. Od samego początku pociągało go wojsko i służba liniowe piechoty. Nauki początkowo pobierał w cesarsko – królewskiej Szkole Kadetów Piechoty w Łobzowie. Następnie przez kilka lat, od 1882 roku pełnił służbę w jednostkach liniowych armii Austro – Węgier, gdzie dosłużył się stopnia podporucznika piechoty, na którą to szarżę awansował w roku 1885. Swą edukację kontynuował później jako słuchacz Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu, którą ukończył w 1891 r.
Franciszek Latinik
Początkowo ponownie służył w linii, lecz po niedługim czasie przeniesiono go do sztabu jednostki, a następnie do Sztabu Generalnego w Wiedniu. Następnie Franciszek Latinik był komendantem szkoły oficerów rezerwy oraz wykładowcą taktyki w Oficerskiej Szkole Piechoty.
W 1909 r. mianowano go komendantem Szkoły Kadetów Piechoty w Łobzowie, który sam wcześniej ukończył. Stanowisko to piastował do 1913 roku, kiedy to został skierowany do pułku piechoty.
Wziął udział w I wojnie światowej, podczas której dowodził najpierw 100. Pułkiem Piechoty. Walczył m.in. w dużej bitwie pod Gorlicami 2-5 maja 1925 roku, gdzie jego pułk razem z innymi siłami cesarskiej oraz cesarsko – królewskiej amii przerwał rosyjskie linie. W tym samym roku mianowany pułkownikiem. W walkach na froncie rosyjskim, a następnie rumuńskim uczestniczył do 1916 r, gdy mianowano go dowódcą brygady piechoty we Włoszech. Został tam ciężko ranny w walce, po czym skierowano go na dość krótką rekonwalescencję.
W 1918 r. dowodził Okręgiem Wojskowym Zamość. 2 listopada 1918 r. jako komendant twierdzy poparł niepodległościowe dążenia Komisji Likwidacyjnej. Następnie wstąpił do nowo tworzonego Wojska Polskiego. 13 listopada objął stanowisko dowódcy Okręgu Wojskowego Cieszyn. Jako jego komendant walczył z Czechami, przed którymi bronił południowej granicy odradzającej się i ciągle jeszcze niepewnej tak swego bytu jak i obszaru Rzeczypospolitej. Latinik z sukcesem walczył pod samym Cieszynem, lecz także m.in. pod Skoczowem. Po zakończeniu konfliktu przeniesiono go do Galicji Wschodniej, gdzie toczyły się ciężkie boje z Ukraińcami, m.in. o historyczną jej stolicę – Lwów.
W maju 1919 r. został organizatorem 6. Dywizji Piechoty, a następnie mianowano go jej pierwszym dowódcą. Pięć miesięcy później przydzielono go do 7. Dywizji Piechoty oraz uczyniono dowódcą całego Frontu Śląskiego.
Na początku 1920 r. Franciszek Latinik został przedstawicielem rządu Rzeczypospolitej w komisji polsko - czeskiej komisji granicznej, później zaś członkiem międzysojuszniczej komisji plebiscytowej w Cieszynie, gdzie nadzorować miał przebieg plebiscytu dotyczącego przynależności państwowej tych terenów. Niestety, jak się później okazało, plebiscyt nie doszedł do skutku, zaś zabór polskich ziem, przez niewypełniających zobowiązań Czechów stał się faktem.
1 maja 1920 roku uzyskał awans na stopień generał podporucznika (odpowiednik szarży generała brygady) ze starszeństwem z dnia 1 kwietnia 1920 r. 29 lipca, a zatem już po ewakuacji Białegostoku przez Polaków, wskazany został na przyszłego dowódcę 1. Armii odpowiedzialnej za obronę przedpola stolicy od Modlina do Góry Kalwarii. Tego samego dnia, na jego własną prośbę, powierzono mu także funkcję wojskowego gubernatora Warszawy.
6 sierpnia, w związku z przygotowaniami do obrony stolicy i manewru znad Wieprza, które stać się miały decydującą w tej wojnie batalią, doszło do reorganizacji polskiego wojska. 1. Armia pod dowództwem gen. Latinika wchodząca w skład Frontu Północnego, bronić miała trzech polskich linii obronnych na przedpolach Warszawy od jej wschodniej strony.
13 sierpnia bolszewicy, nagłym atakiem sześciu swoich dywizji, zdobyli Radzymin, a 14 sierpnia całkowicie wyparli Polaków z pierwszej linii obrony. W ciągu całego 14 sierpnia oraz kilku następnych dni toczyły się ciężkie boje, w których przedpole stolicy przechodziło z rąk do rąk. Przejściowo Rosjanie byli w posiadaniu niemal wszystkich polskich linii na tym odcinku. Krwawe boje, m.in. pod Radzyminem, Ossowem i Strugą, toczyła 1. Armia walcząc z siłami rosyjskiej XVI Armii. Oddziały pod dowództwem gen. Franciszka Ksawerego Latinika powierzone im zadanie, choć nie bez trudu, wykonały, wypierając bolszewików z zajmowanego terenu.
Gdy 17 sierpnia ruszyła planowana polska kontrofensywa znad Wieprza, gen. Latinik nie odgadł właściwie intencji Marszałka Piłsudskiego i nie przejawiał dużego zaangażowania wojskowego swoich oddziałów i działał z warszawskiego przedmościa bez większej dynamiki, o co później pretensje doń miał Wódz Naczelny.
18 sierpnia Polacy rozpoczęli pościg za pobitymi i uchodzącymi w nieładzie bolszewikami. 1. Armia skierowała się na północny - wschód, zaś jej kawaleria na lewe skrzydło frontu. Jeszcze tego samego dnia zdobyto Wyszków i Tłuszcz. 19 sierpnia kierując się na Łomżę osiągnięto Liwiec. 20 sierpnia oddziały 1. Armii doszły do linii rzeki Orzycy. Jednakże dwa dni później, 22 sierpnia 1920 roku, gen. Latinik odwołany został ze stanowiska jej dowódcy, a 1 września naczelne dowództwo rozwiązało ostatecznie 1. Armię w której składzie, w wyniku przegrupowań oraz działań wojennych, pozostała w rzeczywistości już tylko 8. Dywizja Piechoty.
10 września gen. Latinik mianowany został szefem grupy operacyjnej w 6. Armii, zwanej Grupą Południową, którą dowodził podczas ofensywy na kresach południowo - wschodnich.
10 października 1920 r. Minister Spraw Wojskowych, gen. por. Kazimierz Sosnkowski, odwołał Generała z walk frontowych i ustanowił go kierownikiem kursów dla wyższej kadry dowódczej.
Po zakończeniu wojny polsko bolszewickiej, w roku 1921, przez krótki okres czasu piastował stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego Kielce. Następnie, w związku ze zmianą struktury administracji wojskowej kraju, w październiku 1921 r. gen. Latinik mianowany został dowódcą Okręgu Korpusu Nr X z siedzibą w garnizonie Przemyśl.
3 maja 1922 r. awansowany został na stopień generała porucznika (odpowiednik szarży generała dywizji) ze starszeństwem z dnia 1 czerwca 1919 r.
30 listopada 1923 r. został powołany na członka Tymczasowego Komitetu Organizacyjnego Budowy Pomnika Nieznanego Żołnierza, w którego pracach brał czynny udział. Nie mniej jednak budowa grobu - pomnika się przeciągała i ostatecznie doszła do skutku innymi drogami.
Służbę dowódcy Okręgu Korpusu X gen. Latinik pełnił do lutego 1925 r. 1 marca 1925 r. przeszedł w stan spoczynku, co związane było nie tylko z jego wiekiem, lecz także z konfliktem, w jaki popadł z dawnymi legionistami i zwolennikami Marszałka Józefa Piłsudskiego w związku ze zorganizowaniem przez Generała tzw. „strajku generałów”.
Generał dywizji Franciszek Ksawery Latinik zmarł 29 sierpnia 1949 r. w Krakowie w wieku 85 lat i pochowany został na Cmentarzu Rakowickim.
Był kawalerem Srebrnego Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski („Polonia Restituta”). Dwukrotnie został także odznaczony Krzyżem Walecznych.
Bibliografia:
- M Pruszyński, Dramat Piłsudskiego. Wojna 1920, Warszawa 1994;
- N. Davies, Orzeł Biały Gwiazda Czerwona, Kraków 2006;
- T. Kryska-Karski, St. Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991;
- Bitwa Warszawska 1920 roku w obronie niepodległości, pod red. A. Stawarza, Warszawa 2006.
Te artykuły również mogą Cię zainteresować:
Znajdujące się w portalu artykuły nie zawsze prezentują opinie zgodne ze stanowiskiem całej redakcji. Zachęcamy do dyskusji nad treścią przeczytanych artykułów, by to zrobić wystarczy podać swój nick i wysłać komentarz. O naszych artykułach możesz także porozmawiać na naszym forum. Możesz także napisać własny artykuł i wysłać go na adres naszej redakcji.
To nie on zorganizował tzw. „strajk generałów”!!!To Rydz-Śmigły et consortes obrażeni na F.L. podali się do dymisji!
J.R.